2 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
194
N
artykuł naukowy
biochemia
|
|
Charakterystyka
Cząsteczkami budulcowymi PG są glikozaminoglikany
(GAG), złożone z powtarzających się jednostek dwucu-
krowych: hialuronianu, siarczanu heparanu, heparyny,
siarczanu keratanu, siarczanu 4-chondroityny, siarczanu
6-chondroityny i siarczanu dermatanu. Glikozaminogli-
kany, nazywane również mukopolisacharydami lub ślu-
zowielocukrami, tworzą skomplikowane struktury prze-
strzenne przez przyłączania się do rdzenia białkowego
proteoglikanów za pomocą wiązań kowalencyjnych.
Występują powszechnie w organizmach roślinnych
i zwierzęcych, większość z nich to substancje podporo-
we tkanki łącznej lub substancje śluzowe, stanowią tyl-
ko 0,1-0,3% całej masy skóry człowieka [1]. Ze wzglę-
du na swoje właściwości znalazły szerokie zastosowa-
nie m.in. w medycynie. Ponadto pełnią bardzo ważne
funkcje biologiczne i fizjologiczne. Poprawiają cyrkula-
cję krwi i limfy. Znajdują się w wielu kosmetykach oraz
preparatach antycellulitowych.
Kwas hialuronowy, który jest jednym z głównych
przedstawicieli GAG w skórze, stanowi 75%wszystkich
glikozaminoglikanów [2]. Ma zdolność silnego wiązania
wody i zatrzymywania jej w głębszych warstwach skó-
ry. Jedna cząsteczka kwasu hialuronowego może zwią-
zać do 250 cząsteczek wody. Zastosowany w kosmeto-
logii zapewnia trwały efekt nawilżenia, który jest wi-
doczny w postaci spłycenia zmarszczek oraz świetliste-
go wyglądu. Ponadto wpływa na zwiększenie odporno-
ści skóry, koi i łagodzi.
Zmiany w syntezie GAG, zarówno ilościowe, jak i ja-
kościowe, są związane z patologią układu krążenia i na-
rządów. Patologie te mogą wystąpić z powodu przewle-
kłego narażenia na oddziaływanie ciężkich metali, ta-
kich jak ołów, kadm i rtęć.
|
|
Ekspozycja na działanie ołowiu
Ołów jest pierwiastkiem znanym od ponad 4500 lat. Na-
leży do grupy metali ciężkich i jest powszechnie obecny
w środowisku. Pomimo zmniejszenia emisji tego meta-
lu w dalszym ciągu jest jedną z największych trucizn
w Polsce. Antropogenna emisja ołowiu do atmosfery
jest ponad stukrotnie większa od naturalnej, wynikają-
cej z wietrzenia skał, erupcji wulkanów i pożarów lasów.
W Polsce w 2012 roku wyniosła 553 552,3 kg, z czego
najwięcej przypada na procesy spalania: w przemyśle
(ok. 292 ton), poza przemysłem (ok. 137 ton) i w sektorze
produkcji i transformacji energii (ok. 26 ton). Na procesy
produkcyjne, transport drogowy i zagospodarowanie
odpadów przypada pozostała ilość emitowanego ołowiu
[3]. Narażenie zawodowe na działanie ołowiu występu-
je w hutnictwie cynku, miedzi i metali nieżelaznych,
przy produkcji akumulatorów, kabli, drutów, czcionek
drukarskich, łożysk, barwników, insektycydów oraz
podczas prac związanych z czyszczeniem zbiorników
przemysłowych i przerobem złomu ołowiu. Charakte-
rystycznym i najczęściej spotykanym objawem zatrucia
ołowiem jest bladoszare zabarwienie skóry o żółtawym
odcieniu (cera ołowicza) oraz niebiesko-czarna obwód-
ka osadzającego się siarczku ołowiu, która już po kilku
dniachmoże powstać na dziąsłach (tzw. rąbek ołowiczy).
Przy dalszym rozwoju zatrucia występuje ostry, silny
skurcz mięśni gładkich jelit, zwykle w nocy powodują-
cy silne bóle, obfite poty, biegunkę i wymioty. Ponadto
mogą wystąpić takie objawy, jak: zwiększona pobudli-
wość nerwowa, zmęczenie, brak łaknienia, upośledze-
nie przyswajania pokarmów. Liczba ostrych zatruć oło-
wiem systematycznie maleje. Wzrasta natomiast ranga
problemu przewlekłego, środowiskowego narażenia na
działanie ołowiu, w którym głównym jego źródłem są
ziemia, kurz, woda, pokarm, farby i lakiery [4]. Ołów
nie ulega biodegradacji, dlatego gleba i kurz stanowią
istotne źródło narażenia, szczególnie dla dzieci. Zaab-
sorbowany ołów jest trucizną kumulującą się w organi-
zmie, przenika do krwiobiegu, gdzie jego większa część
wbudowuje się do erytrocytów, następnie przenika do
tkanek miękkich (ok. 25-40%) i do kości (ok. 15%), a po-
została ilość jest wydalana. Ołów silnie wiąże się z ami-
nokwasami, hemoglobiną, enzymami, kwasem rybonu-
kleinowym (RNA) i kwasem deoksyrybonukleinowym
(DNA). W ten sposób zaburzeniu ulega wiele metabo-
licznych dróg przemian. Skutkami toksyczności są: za-
burzenia tworzenia krwi i niedokrwistość, nadciśnienie
tętnicze, neuropatia, a także uszkodzenia mózgu.
|
|
Wpływ ołowiu na układ krążenia
Narażenie na metale ciężkie: ołów, kadm i rtęć, istotnie
wpływa na zwiększoną częstość występowania chorób
układu krążenia. Liczba prac naukowych poruszają-
cych tę zależność zwiększyła się od czasu ogłoszenia
teorii o śródbłonku naczyniowym jako docelowym
narządzie dla toksycznego działania metali ciężkich
[5]. W badaniach doświadczalnych wykazano, że ołów
i kadm indukują nadciśnienie tętnicze i zmiany miaż-
dżycowe [6]. Mechanizmy świadczące o toksycznym
działaniu ołowiu na naczynia krwionośne są coraz le-
piej poznane. Do badań nad tymi mechanizmami wy-
korzystywane są hodowle komórek śródbłonka i mięśni
gładkich [7]. Ołów nie wykazuje bezpośredniej toksycz-
ności wobec komórek śródbłonka, ale hamuje proce-
sy naprawcze śródbłonka, w przypadku gdy zostanie
uszkodzony przez inne czynniki [8]. Wynika to z osła-
bienia odpowiedzi czynników wzrostu fibroblastów,
w tym pośredniczy zahamowanie syntezy perlekanu,
dużego proteoglikanu siarczanowo-heparanowego.
Ołów sprzyja proliferacji komórek mięśni gładkich na-
czyń w ich warstwie środkowej i ma wpływ na syntezę
