3 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
229
A
ARTYKUŁ
DERMATOLOGIA
W roślinach leczniczych i ich ekstraktach znajdują się
liczne związki flawonoidowe o różnej strukturze che-
micznej i różnym stopniu aktywności przeciwpromie-
niowej, antyoksydacyjnej i przeciwwolnorodnikowej. Na
ogół aktywność ta nie jest na tyle silna, aby mogły sta-
nowić samodzielne filtry przeciwsłoneczne i konkurować
z syntetykami, jednak są wśród nich również takie, które
odznaczają się wysoką zdolnością absorbowania promie-
ni UV w zakresie 270-290 nm i 350-390 nm, ponadto wy-
kazują dużą aktywność antyoksydacyjną i przeciwwol-
norodnikową, a także mają właściwości przeciwzapalne,
antymutagenne i przeciwnowotworowe, co doskonale
uzupełnia ochronę przeciwpromieniową i zapobiega póź-
niejszym skutkom nadmiernego promieniowania. Za-
liczają się do nich flawony otrzymywane z korzeni tar-
czycy bajkalskiej, bajkalina i bajkaleina, które są nie tylko
aktywne przeciwpromieniowo, antyoksydacyjnie, prze-
ciwwolnorodnikowo i przeciwzapalnie, ale także pod-
noszą odporność własną (wrodzoną) człowieka, z reguły
obniżoną w wieku starszym. Mogą być one wykorzysty-
wane do produkcji kosmetyków przeciwstarzeniowych,
do całodziennej ochrony przeciwpromieniowej, tym bar-
dziej że wykazują wiele innych korzystnych właściwości
kosmetycznych, m.in. rozjaśniają skórę i działają anty-
alergicznie. Równie dobre właściwości promieniochron-
ne, antyoksydacyjne, przeciwwolnorodnikowe i in. mają
ekstrakty z zielonej herbaty, która znalazła zastosowanie
w nowoczesnych kosmetykach, m.in. do całodziennej
ochrony przeciwpromieniowej. Niestety, dotychczas nie
udało się znaleźć w przyrodzie w pełni efektywnych, bez-
piecznych i równocześnie tanich substancji roślinnych,
które jako filtry słoneczne mogłyby wmasowej produkcji
skutecznie konkurować z syntetykami. Pomimo to wielu
producentów decyduje się na wprowadzenie na rynek
naturalnych kosmetyków ochronnych lub zawierających
składniki naturalne o tak wszechstronnym i doskonale
uzupełniającym działaniu.
|
|
FILTR IDEALNY
Idealny filtr, chroniący przed promieniowaniem UV,
powinien być funkcjonalny oraz bezpieczny zarówno
dla dzieci, jak i dorosłych. Powinien być termo- i foto-
stabilny, wodoodporny, łatwy w aplikacji, nie powinien
penetrować przez skórę i nie powinien być transporto-
wany do wnętrza komórek, gdzie mógłby wywoływać
szkodliwy wpływ na DNA. Idealna substancja promie-
niochronna musi skutecznie chronić w szerokim spek-
trum, którego szczyt przypada na 320 nm – ta długość
fali została uznana za najbardziej parzącą (rumienia-
cą), emitować/rozpraszać pochłoniętą energię poprzez
procesy fotochemiczne czy fizyczne, wykluczając przy
tym powstawanie reaktywnych form tlenu. Powinna
być nielotna lub trudno lotna, nie rozkładać się pod
wpływem promieniowania UV, wody lub potu, bez za-
pachu, nietoksyczna, niedrażniąca i nieuczulająca. Na-
leży jednak pamiętać, że
zastosowanie jednego typu substancji fotoprotekcyjnej, choćby
najbardziej zbliżonej do ideału, nie zapewni idealnej ochrony przed
oboma rodzajami promieniowania.
W związku z powyższym, w produktach kosmetycz-
nych zwykle spotyka się mieszaninę tych substancji
dobraną według ważnych aspektów, takich jak poziom
ochrony (5,20 czy 50+), typ ochrony (UVA, UVB czy
oba jednocześnie), ale również przeznaczenia. W lite-
raturze można spotkać wzmianki na temat zróżnico-
wanych potrzeb konsumentów, oczekujących skutecz-
ności wobec produktów ochronnych w zależności od
zastosowania: opalanie połączone z kąpielami w base-
nie z wodą chlorowaną, kąpiele słoneczne połączone
z pływaniem w wodzie bez chloru itp. Wydaje się, że
jednym z najbardziej stabilnych związków promienio-
chronnych w obecności chloru i jego pochodnych jest
salicylan 2-etyloheksyl (OC)
,
a najbardziej wrażliwymi
ODP i BP-3. Niektóre badania wykazują, że czyste filtry
organiczne są niemutagenne (test Amesa). Natomiast
reakcja z wolnym chlorem prowadziła do powstawania
substancji mutagennych, jednak nietrwałych – po 6 go-
dzinach wykazywały zanik reakcji testowych.
Dodatkowym aspektem jest połączenie w jednym
produkcie ochrony przeciw promieniowaniu UVA
i UVB. Z reguły produkty kosmetyczne dostępne na
rynku mają informację tylko o ochronie UVB, a ochrona
przed UVA jest niedostateczna lub żadna. Przykładem
takiego związku, który chroni przed promieniowaniem
UVA, może być np.: BM-DBM (awobenzon) czy dwutle-
nek tytanu (E-171) i tlenek cynku (ZnO), który chroni
przed promieniowaniem UVA i UVB. Dodatkowo stoso-
wanie w kosmetykach niewłaściwych mieszanin filtrów
UVA i UVBmogłobywpłynąć na fotorozkład każdego ze
składników mieszaniny, np.: wolne rodniki powstające
w czasie fotolizy BM-DBM przyspieszają rozkład me-
toksycynamonianu oktylu (OMC). Dlatego kompozycje
produktów ochronnych są dość wymagające.
|
|
SUBSTANCJE STOSOWANE
JAKO FILTRY W KOSMETYCE
Sposób działania filtrów UV i ich możliwe przemiany
pod wpływem promieniowania
W Unii Europejskiej, zgodnie z Rozporządzeniem
Parlamentu Europejskiego nr 1223/2009, do stosowa-
nia w kosmetykach jest dopuszczonych 28 aktywnych
związków promieniochronnych, w Szwajcarii – 22,
wAustralii – 34, i tu są traktowane jako produkty kosme-
tyczne. Natomiast w USA substancje te są traktowane
