3 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
219
A
ARTYKUŁ
DERMATOLOGIA
|
|
REAKCJA NA EKSPOZYCJĘ SŁONECZNĄ
A TYPY SKÓRY
Uwarunkowany genetycznie zestaw pigmentów mela-
ninowych, zawarty w skórze oraz w gałce ocznej, decy-
dują o karnacji człowieka i jego typie konstytucjonalnym
w ramach danej rasy. Z reguły rodzaj pigmentacji określa
odporność na promieniowanie UV, co nie oznacza, że bez-
względnie decyduje. I tak ludzie o karnacji jasnej, mleczno-
białej skórze, jasnoblond bądź rudychwłosach i niebieskich
oczach tworzą typ najbardziej podatny na wpływ UV.
Natomiast ludzie o karnacji ciemnej, typie śródziemnomor-
skim, latynoamerykańskim lub azjatyckim są o wiele bar-
dziej odporni. Największą odporność stwierdza się u osób
z grupy negroidalnej, zasiedlającej kontynent afrykański.
Z tego powodu wprowadzono klasyfikację typów
skóry w oparciu o reakcję skóry na ekspozycję słonecz-
ną i dobrze korelującą z wielkością MED.
Inne czynniki, decydujące o czułości skóry na wpływ
UV, to wiek i anatomiczna część ciała. Ludzie bardzo
młodzi i starzy odznaczają się mniejszą wartością MED.
Jako przykład anatomicznego zróżnicowania można
przytoczyć fakt, że MED na kończynach dolnych ma
wartości większe niż na plecach, co może być związa-
ne z różną liczbą melanocytów zawartych w skórze lub
z różną grubością naskórka. Osoby o rudych włosach,
niebieskich oczach i licznych piegach mają wartość
MED mniejszą niezależnie od typu skóry.
Decydujące znaczenie ma zawartość melaniny w ko-
mórkach naskórka. Większa zawartość melaniny znacz-
nie osłabia przechodzenie UV przez naskórek. U ludzi
rasy negroidalnej do skóry właściwej dociera ok. 5 razy
mniej promieniowania UV niż u ludzi białych, dlatego
wartość MED jest u nich ok. 30 razy większa. Opaleni-
zna indukowana u osób białych ma znacznie mniejsze
działanie ochronne. Ekspozycja słoneczna może zwięk-
szyć u nich MED co najwyżej 2-3-krotnie [4].
|
|
USZKODZENIA DNA POD WPŁYWEM UV
W obrębie komórki podstawowym chromoforem dla
promieniowania UV jest DNA, który może doznawać
ze strony tego promieniowania różnego rodzaju uszko-
dzeń prowadzących do mutacji lub śmierci komórki.
Kompozycja fotouszkodzeń DNA zależy od długości fali.
Oprócz trwałych fotouszkodzeń DNA promieniowanie
UV generuje bardzo reaktywne formy pośrednie w po-
staci wolnych rodników i aktywnych form tlenu, które
reagując z DNA, wytwarzają takie formy, jak: monome-
rowe (fotohydraty), krzyżowe wiązania pomiędzy czą-
steczkami DNA oraz przerwania łańcucha DNA. Szcze-
gólnie efektywny pod tym względem jest zakres UVA,
stąd wynika jego silne działanie mutagenne. Wolne
rodniki aktywnie atakują związki lipidowe zawierające
nienasycone kwasy tłuszczowe, znajdujące się w fosfoli-
pidach błon komórkowych, indukując poprzez nadtlenek
lipidowy, łańcuchowy proces peroksydacji. Prowadzi to
do naruszenia architektury błon komórkowych, niszczy
ich integralność i powoduje wzrost przepuszczalności.
Peroksydacja lipidów błonowych to jeden z głównych
mechanizmów wolnorodnikowego uszkodzenia komó-
rek podwpływemUV, co wzmaga proces nowotworowy
(kancerogenezę) [1, 3, 4, 24, 26, 31, 33, 34, 42-54].
|
|
MECHANIZMY OCHRONNE PRZED UV
„„
Podstawowym mechanizmem ochronnym, funkcjonującym
w skórze człowieka chroniącej głębiej usytuowane tkanki i narządy,
jest mechanizm pigmentacyjny, opierający się na produkcji melaniny.
Oprócz niego funkcjonują również inne mechanizmy,
niektóre bardzo wyspecjalizowane i ukierunkowane na
likwidację skutków działania UV. W pewnych przypad-
kach ta dodatkowa ochrona spełnia podstawową funkcję
ochronną, np. u ludzi rasy białej warstwa rogowa naskór-
ka stanowi główne miejsce filtracji promieniowania UV.
|
|
WPŁYW UV
NA POWSTAWANIE RAKÓW SKÓRY
Raki skóry dzielimy na dwie grupy:
•
czerniaki złośliwe CMM
(cutaneous malignant mela-
nomas)
oraz
•
niebarwnikowe NMSC (
nonmelanoma skin cancers),
wśród których wyróżnia się raka podstawnokomór-
kowego BCC (
basal cell carcinoma)
i raka kolczystoko-
mórkowego SCC (
squamous cell carcinoma).
Czerniaki złośliwe wywodzą się z melanocytów – ko-
mórek pigmentacyjnych skóry. Mogą one wzrastać w spo-
sób ekstremalnie agresywny. Związek tych raków z UV
jest złożony. Pojawiają się one nie tylko w miejscach pod-
danych ekspozycji słonecznej, lecz również w całkowicie
Tabela 2
Fototypy skóry – według klasyfikacji Fitzpatricka wyróżniająca
6 typów skóry (tzw. fototypy), w zależności od zawartej w niej ilości melaniny.
Typ Cechy charakterystyczne Reakcja na światło słoneczne
I
Blada biała skóra, często piegi,
niebieskie / zielone/ piwne
oczy, włosy blond/ rude
Zawsze ulega oparzeniom,
trudno się opala
II
Blada skóra, niebieskie/
zielone oczy
Łatwo ulega oparzeniom,
trudno się opala
III
Ciemniejsza biała skóra
Opala się po początkowym
oparzeniu
IV
Jasna, brązowa skóra
Oparzenia minimalne,
opala się łatwo
V
Brązowa skóra
Rzadko ulega oparzeniom,
łatwo i mocno się opala
VI
Ciemnobrązowa/ czarna skóra Nigdy nie ulega oparzeniom,
zawsze się mocno opala
Klasyfikację ogłosił w 1975 roku Thomas B. Fitzpatrick, dermatolog z Harvard
Medical School. Oparta jest ona na obserwacji reakcji skórnych po pierwszej
w danym roku ekspozycji na światło słoneczne przez 30 minut w południe.
