3 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
217
A
ARTYKUŁ
DERMATOLOGIA
Potentilla alba, Potentilla argentea)
czy kory niektórych
drzew, np. sosny nadmorskiej
(Pinus maritima).
Antocyjany i OPC procyanidyny wykazują bardzo wy-
soką aktywność antyoksydatywną i przeciwwolnorod-
nikową, wykorzystywaną również w fotostarzeniu się
skóry w kosmetykach przeciwstarzeniowych i przeciw-
promieniowych (filtrach słonecznych, kremach i balsa-
mach pielęgnacyjnych i ochronnych), przeznaczonych dla
skóry w każdym wieku, ale szczególnie dla szybciej sta-
rzejącej się skóry osób w starszym i podeszłymwieku [1-4].
|
|
OBJAWY BEZPOŚREDNIEGO
ODDZIAŁYWANIA PROMIENIOWANIA
UVB I UVA NA SKÓRĘ
Powłoka skórna, a w głównej mierze naskórek, pochłania
promieniowanie ultrafioletowe. Promieniowanie z zakresu
UVB dociera do skórywłaściwej wniewielkim stopniu. Głę-
biej natomiast penetruje składowa UVA, w przypadku któ-
rej około 50% promieniowania przenika przez naskórek [5].
WobraziemakroskopowymbezpośredniwpływUVna
skórę człowieka uwidacznia się poprzez dwa zauważalne
efekty: promieniowanie UV indukuje zaczerwienienie
powierzchni skóry, będące symptomem oparzenia, oraz
wywołuje zmiany pigmentacyjne w postaci opalenizny.
Efekt oparzeniowy zależy od zakresu długości fali i jest on
najsilniejszywprzypadku promieniowaniaUVC, niewiele
słabszy przy UVB, a ponad 1000 razy słabszy dla UVA
[9].
Miarą tego oddziaływania jest wielkość MED (minimalna
dawka erytemalna), która wynosi 20-70 mJ/cm
2
dla UVB
oraz 20-100 mJ/cm
2
dla UVA. Minimalna dawka eryte-
malna nie jest jedynym wykładnikiem wielkości oddzia-
ływania oparzeniowego UV. Takie wielkości, jak szybkość
pojawienia się zaczerwienienia, maksimum wystąpienia
i czas utrzymywania się rumienia, nie są również jed-
nakowe, w przypadku poszczególnych zakresów UV, co
świadczy o ich zróżnicowanym oddziaływaniu biolo-
gicznym. Rumień wywołany przez UVA szybciej osiąga
maksimum (po upływie 10-12 godzin) i szybciej zanika (po
48 godzinach) niż zaczerwienienie spowodowane przez
UVB, dla którego odpowiednie czasywynosząmaksimum
po upływie 20-24 godzin, zanik po 5 dniach, choć w obu
przypadkach rumień pojawia się po upływie ok. 2-6 go-
dzin [4]. Pojawienie się rumienia jest wynikiem reakcji ini-
cjowanej absorpcją kwantów promieniowania UV przez
chromofory zlokalizowane w obrębie skóry. Wynikiem
tych reakcji jest uwolnienie histaminy, prostaglandyn, en-
zymów lizosomalnych i kinin, które odgrywają podstawo-
wą rolę w powstawaniu i trwaniu rumienia.
Skóra, będąc głównym ośrodkiem filtracji
promieniowania UV, chroniącym pozostałe tkanki
organizmu, sama staje się najbardziej narażona na
oddziaływanie tego promieniowania. Zmiany, które
UV wywołuje, mają miejsce zarówno w naskórku, jak
i w skórze właściwej, przy czymwyprzedzają one pojawie-
nie się rumienia. Już po 30 minutach wzmożonej ekspozy-
cji słonecznej pojawiają się uszkodzenia wśród komórek na-
skórka. Dochodzi do wakuolizacji i obrzęku melanocytów,
zmniejszenia ilości komórek Langerhansa, degranulacji
i zmniejszenia liczby komórek tucznych i obrzęk komó-
rek śródbłonka splotów naczyniowych w skórze. Później
pojawiają się hiperkeratoza (łuska) oraz akantoza (pogru-
bienie naskórka) wraz ze zmianami naczyniowymi. Przy
czym udział poszczególnych zakresów zależy od głębo-
kości, na jakiej zmiany się ujawniają, oraz czasu działania.
Promieniowanie z zakresu UVA zaznacza swój udział na
większych głębokościach, co jest związane z silniejszą pe-
netracją tego zakresu do skóry właściwej. Promieniowanie
z zakresu UVB wywołuje największe zmiany w naskórku,
choć po długim czasie działania zaznacza się jego skumulo-
wany wpływ również na większych głębokościach, w skó-
rzewłaściwej np. ograniczawzrost fibroblastówi powoduje
nieregularną agregację włókien kolagenowych.
Należy podkreślić, że wielkość i zasięg zaburzeń wywo-
łanych przez UV jest wynikiem kumulowania się drob-
nych zmian, a tym samym zależy od czasu działania. Na-
wet niewielkie dawki UV przy długotrwałej uporczywej
ekspozycji prowadzą do trwałych zmian histopatologicz-
nych o specyficznym charakterze. Wynikiem jest szybsze
starzenie się skóry poddanej przewlekłej ekspozycji pro-
mieniowania nadfioletowego (UV).
Wcześniej lekceważono wpływ zakresu UVA na powsta-
wanie zmian skórnych, a nawet panował pogląd, że promie-
niowanie z tego zakresu jest całkowicie nieszkodliwe.
Najnowsze badaniawskazują na znaczny, awniektórych
przypadkach dominujący, udział UVA w procesie fotosta-
rzenia się skóry [1, 4, 11, 12-16, 22, 30-34, 43-45], bowiem ten
zakres promieniowania słonecznego indukuje w naskórku
i w skórze więcej kumulujących się zmian niż UVB.
Powoduje hiperplazję naskórka, pogrubienie war-
stwy rogowej, zmniejszenie liczby komórek Langerhansa,
a w obrębie skóry – stany zapalne, depozycję lizosomów
włókien sprężystych oraz degradację kolagenu. Zakres ten
jest o wiele bardziej efektywny w generowaniu wolnych
rodników i aktywnych form tlenu, znacznie przyczyniają-
cych się do powstawania zmian, stanowiących integralną
Tabela 1
Podział promieniowania ultrafioletowego ze względu na długość fali
UVC
długość fali: 100–280 nm
UVB
długość fali: 280–315 nm
UVA
długość fali: 315–400 nm
