6 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
638
N
artykuł naukowy
dermatologia
W pracy przedstawiono objawy skórne w różnych postaciach
tocznia, które stanowią zarówno problem medyczny, wymaga-
jący leczenia systemowego, jak i problem kosmetologiczny, wy-
magający postępowania miejscowego. Rozpoznanie zmian skór-
nych jest wskazaniem do wdrożenia diagnostyki w kierunku
wczesnych zmian narządowych. W przypadku występowania
takich zmian należy rozpocząć terapię ogólnoustrojową, znaczą-
co poprawiającą rokowanie.
|
|
Skórne postacie tocznia
Ostra skórna postać tocznia układowego dotyczy większości,
bo aż ok. 70% przypadków. Charakteryzuje się typowo zmia-
nami rumieniowymi o kształcie motyla w zakresie skóry nosa
i policzków (Fot. 1). Zmiany skórne mogą mieć różnorodny cha-
rakter: zmian rumieniowych, plamisto-grudkowych, pęcherzy
oraz nekrolizy naskórka, a także zróżnicowaną lokalizację,
najczęściej obejmującą skórę odsłoniętą twarzy, szyi, dekoltu
oraz przedramion. Ich charakterystyczną cechą wspólną jest
zaostrzanie się pod wpływem ekspozycji na światło słoneczne.
Nadwrażliwość na światło słoneczne jest cechą typową również
dla podostrego tocznia skórnego, dotyczącego około 20% chorych.
Zmiany skórne mogą przybierać postać obrączkowatą, z przejaśnie-
niem w środku, jak również postać łuszczyco-podobną, cechującą
się występowaniem złuszczających zmian grudkowych. Skóra
twarzy zazwyczaj jest oszczędzona, a zmiany lokalizują się przede
wszystkimna skórze szyi, dekoltu, tułowia i kończyn (Fot. 2).
Toczeń krążkowy jest przewlekłą postacią tocznia, najczęściej
ograniczoną do skóry, i wiąże się z występowaniem dobrze od-
graniczonych zmian krążkowych ustępujących z pozostawie-
niem szpecących blizn, na ogół w zakresie twarzy i szyi (Fot. 3).
Głęboka podskórna postać tocznia towarzyszy postaci ostrej
lub przewlekłej tocznia i charakteryzuje się obecnością guzów
zapalnych w tkance podskórnej, ustępujących z pozostawie-
niem wgłębień. Na ogół guzy te występują w zakresie twarzy
oraz powierzchni wyprostnych kończyn, niekiedy w okolicy
krzyżowej. Skóra ponad nimi może wykazywać cechy zapale-
nia lub być niezmieniona chorobowo (Fot. 4).
Rzadziej występuje postać przerywana tocznia, do której we-
dług niektórych klasyfikacji zalicza się postać obrzękową oraz
odmrozinową [5, 6].
W przebiegu tocznia, szczególnie w fazie ostrej, występować
mogą również zmiany śluzówkowe, tj. nadżerki jamy ustnej, na
ogół niebolesne. Może pojawić się przerzedzenie włosów związa-
ne z bliznowaceniem skóry głowy. Toczniowi często towarzyszą
zmiany naczyniowe, takie jak: objaw blednięcia palców, rumień
dłoniowy, siność siatkowata, pokrzywka naczyniowa, teleangiek-
tazje, wybroczyny w zakresie płytek paznokciowych przypomina-
jące wbitą drzazgę czy teleangiektazje wałówpaznokciowych [1, 2].
Niektóre spośród opisanych zmian, tj. rumień twarzy, rumień
krążkowy, nadwrażliwość na światło słoneczne oraz owrzodze-
nia w zakresie jamy ustnej, stanowią cztery z jedenastu kryte-
riów rozpoznania tocznia według klasyfikacji amerykańskiej
organizacji ACR (
American College of Rheumatology
) z 1997 r. Do
pozostałych objawów stanowiących kryteria klasyfikacji ACR
należą: zapalenie stawów, zapalenie błon surowiczych, zmiany
w nerkach, ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzenia he-
matologiczne, immunologiczne oraz obecność przeciwciał prze-
ciwjądrowych ANA. W celu pewnego ustalenia rozpoznania
tocznia chory powinien spełniać co najmniej 4 z 11 kryteriów [3].
Uzupełnienie dla klasyfikacji ACR stanowią kryteria opraco-
wane przez grupę SLICC (
Systemic Lupus International Collaborating
Clinics Classification
) z 2012 r. Okazały się one równie swoiste oraz
bardziej czułe od systemu klasyfikacji ACR, a ich stosowanie skut-
kowało mniejszym odsetkiem nieprawidłowych rozpoznań. Zgod-
nie z kryteriami SLICC, w celu ustalenia diagnozy tocznia, chory
musi spełnić conajmniej czterykryteria,wtymprzynajmniej jedno
kryterium kliniczne oraz jedno kryterium laboratoryjne. Do kry-
teriów klinicznych należą: ostry toczeń skórny, przewlekły toczeń
skórny, owrzodzenia błony śluzowej nosa lub jamy ustnej, łysienie
plackowate bez bliznowacenia, zapalenie stawów, zapalenie błon
Fot. 1
Ostra ogniskowa postać skórna tocznia – rumień o kształcie motyla na skórze twarzy [8]
Fot. 2
Podostra skórna postać tocznia – zmiany obrączkowate na skórze pleców i kończyn [8]
Fot. 3
Toczeń krążkowy z widocznym bliznowaceniem w zakresie skóry dekoltu [9]
