6 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
625
A
artykuł
DIETETYKA
Zespół jelita nadwrażliwego
Z
espół jelita nadwrażliwego IBS (
irritable bowel syndrome
) jest najczęstszym schorzeniemprzewodu
pokarmowego na świecie. Przyjmuje się, że objawy IBS utrzymują się przewlekle u blisko 20%
Polaków. Podobnie sytuacja wygląda w innych krajach europejskich. Objawy IBS mogą pojawić się
zarówno w dzieciństwie, jak i u osób starszych, jednak najczęściej chorobę tę stwierdza się u ludzi
w przedziale wieku od 20 do 30 lat. Co ciekawe, zdecydowanie częściej problem ten dotyka kobiet.
Przesuwanie treści pokarmowej w kierunku od żo-
łądka do jelita grubego możliwe jest dzięki naprze-
miennemu skurczaniu i rozkurczaniu mięśni jelit.
Proces ten odbywa się niezależnie od naszej woli
i podlega ścisłej kontroli układu nerwowego i hor-
monalnego. U pacjentów ze stwierdzonym zespołem
jelita nadwrażliwego ruchy jelit są często zbyt szyb-
kie lub zbyt wolne, co daje objawy w postaci bólu
lub dyskomfortu brzucha, wzdęć, zaparć i biegunek.
Dolegliwości te mogą ustępować po oddaniu stolca,
jednak bardzo często chorym towarzyszy odczucie
tzw. niepełnego wypróżnienia.
Przyczyny powstawania objawów w zespole je-
lita nadwrażliwego nie są do końca poznane. Ich
występowanie może być spowodowane przewle-
kłym stresem psychicznym i fizycznym, przyjmo-
waniem różnych leków (takich jak antybiotyki czy
środki przeciwbólowe), nieprawidłową dietą, a także
przebytą infekcją. Wymienione sytuacje prowadzą
do zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej jelit. Do-
chodzi wówczas do nadmiernego namnażania szko-
dliwych bakterii w jelicie cienkim i uszkodzenia
ochronnej bariery jelitowej. Stąd już krótka droga do
wystąpienia objawów zespołu jelita nadwrażliwego.
Problemy z układem pokarmowym, ze względu na
pogorszenie funkcjonowania osi jelitowo-mózgowej,
łączone są często z zaburzeniami układu nerwowe-
go, takimi jak depresja, nerwica czy zaburzenia lęko-
we. Objawy choroby często nasilają się w sytuacjach
dużego napięcia emocjonalnego, spowodowanego
np. pracą czy egzaminami.
Choć objawy IBS nie stanowią zagrożenia dla życia,
przewlekły charakter dolegliwości ze strony przewo-
du pokarmowego może znacznie obniżyć i pogorszyć
jakość życia pacjentów. Aby leczenie IBS było sku-
teczne, powinno mieć charakter wielokierunkowy,
oparty na całościowym podejściu do pacjenta. Pod-
stawą łagodzenia dolegliwości związanych z IBS jest
stosowanie prawidłowej diety opartej na zdrowych,
mało przetworzonych produktach. Wśród naukow-
ców coraz częściej mówi się o tzw. diecie FODMAP
(
fermentable oligosaccharides
,
disaccharides
,
mono-
saccharides and polyols)
. Polega ona na zmniejszeniu
spożycia związków fermentujących (np. fruktozy,
laktozy), mogących nasilać dolegliwości związane
z zespołem jelita nadwrażliwego. Wśród pokarmów
o dużej zawartości FODMAP znajdują się m.in. nie-
które warzywa (cebula, por, kapusta), owoce (jabłka,
gruszki), zboża (produkty pszenne), rośliny strączko-
we oraz nabiał (mleko, twaróg).
Wśród ważnych czynników, mających udział
w patogenezie IBS, coraz częściej wymienia się za-
burzeniamikrobioty jelit. Osiągnięcie prawidłowego
stanu mikroflory jelitowej jest możliwe dzięki stoso-
waniu probiotyków, czyli żywych, dobroczynnych
bakterii, dzięki którym skład i funkcje mikroflory
jelitowej ulegają poprawie. Na uwagę zasługuje bar-
dzo bezpieczny szczep pałeczek kwasu mlekowego
o nazwie
Lactobacillus plantarum 299v
. Jest on jedy-
nym w Polsce szczepem probiotycznym z gatunku
Lactobacillus,
mającym rekomendacje ekspertów
w zespole jelita nadwrażliwego u osób dorosłych.
W krajach skandynawskich od wielu lat stanowi on
dodatek do produktów żywnościowych.
Na osiągnięcie sukcesu związanego z leczeniem IBS
mawpływ jeszcze jeden istotny czynnik – prawidłowe
funkcjonowanie osi mózgowo-jelitowej. Wraz z udzia-
łem mikroflory jelitowej oś ta umożliwia prawidłową
komunikację między układem nerwowym i układem
pokarmowym. Wszelkie zaburzenia w funkcjonowa-
niu przewodu pokarmowego (dysbioza, stany zapalne)
zakłócają pracę osi mózg-jelito, co ma wpływ zarów-
no na nasilenie objawów IBS, jak i symptomy psy-
chosomatyczne. Z obserwacji wynika, że probiotyki,
wpływając na odpowiednie mechanizmy i elementy
osi jelitowo-mózgowej, mogą stanowić wartościowe
wsparcie dla pacjentów z IBS, łagodząc w znaczny spo-
sób dolegliwości z nim związane.
dr n. med.
Wojciech Marlicz
gastrolog
