6 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
617
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
Właściwości wosku pszczelego
i jego zastosowanie
w kosmetyce i kosmetologii
Beeswax properties and its use in cosmetics and cosmetology
otrzymano / received
12.06.2016
poprawiono / corrected
24.07.2016
zaakceptowano / accepted
18.09.2016
|
|
Streszczenie
Wosk pszczeli to tłuszczowiec, wytwarzany i wydziela-
nywpostaci płynnej przez gruczoływoskowe pszczoły
miodnej. Składa się głównie z estrów wyższych kwa-
sów tłuszczowych i alkoholi, zawiera również małe ilo-
ści węglowodorów, kwasów i innych substancji.
Celem pracy było przedstawienie unikalnych
właściwości wosku pszczelego, który może znaleźć
szerokie zastosowanie w kosmetyce i kosmetologii.
Słowa kluczowe:
wosk pszczeli, kosmetyka,
kosmetologia, właściwości
|
|
Abstract
Beeswax (Cera flava, Cera alba) is a lipid produced and
secreted in liquid form by the glands of honeybees (Apis
mellifera L.). Beeswax consists mainly of esters of hi-
gher fatty acids and alcohols, also contains small quan-
tities of hydrocarbons, acids and other substances.
The aim of the paper was to present beeswax unique
properties predisposing it to find wide application in
cosmetics and cosmetology.
Key words:
beeswax, beeswax properties, cosmetics,
cosmetology
»
618
Urszula Goik
1
Tomasz Goik
2
Izabela Załęska
3
1.
Uniwersytet Rolniczy
w Krakowie, Wydział
Technologii Żywności,
Katedra Inżynierii
i Aparatury Przemysłu
Spożywczego
ul. Balicka 122
30-149 Kraków
T:
12 662 4763
E:
2.
Politechnika Krakowska,
Wydział Mechaniczny,
Katedra Dynamiki
Układów Materialnych,
Instytut Mechaniki
Stosowanej
al. Jana Pawła II 37
31-864 Kraków
3.
Akademia Wychowania
Fizycznego w Krakowie,
Wydział Rehabilitacji
Ruchowej, Zakład
Kosmetologii
al. Jana Pawła II 78
31-571 Kraków
|
|
WSTĘP
Pszczoła miodna (
Apis mellifera L.
) od bardzo dawna
towarzyszy człowiekowi i zaopatruje go w warto-
ściowe i unikalne produkty, takie jak: miód, propolis
(kit pszczeli), mleczko pszczele, wosk pszczeli, pyłek
kwiatowy, pierzgę oraz jad pszczeli. Wiele produk-
tów dostarczanych przez te owady wykorzystywa-
nych jest zarówno w życiu codziennym człowieka,
jak i w wielu gałęziach przemysłu. Ze względu na
unikalne właściwości tych produktów znajdują one
także zastosowanie między innymi w medycynie,
farmacji, przemyśle spożywczym oraz kosmetyce.
|
|
CHARAKTERYSTYKA
Wosk pszczeli (
Cera flava, Cera alba, beeswax
) należy
do naturalnych lipidów produkowanych i wydziela-
ny przez gruczoły woskowe pszczoły miodnej, któ-
re umiejscowione są na brzusznej stronie odwłoka,
gruczoły w pełni wykształcają się u 12-18-dniowych
robotnic. Początkowo wosk występuje w postaci prze-
zroczystej, bezbarwnej cieczy. W kontakcie z atmos-
ferą na powierzchni płytek chitynowych odwłoka
zmienia się onawsubstancję półstałą, tworząc białawe
przezroczyste łuski woskowe (fot. 1), służące pszczo-
łom jako bazowy materiał budowlany do formowania
komórek plastrów [1-3]. Proces powstawania jednej
łuski woskowej trwa około 38 godzin, a następnie
obrabiany jest żuwaczkami pszczół, gdzie dodawana
jest wydzielina z gruczołów wargi dolnej. Materiałem
wykorzystywanym do wytworzenia wosku są węglo-
wodany, pochodzące z miodu (fruktoza, glukoza i sa-
charoza). Do wyprodukowania 1 kg wosku pszczoły
muszą spożyć około 3,5 kg miodu [1-3].
Fot. 1
Łuski wypoconego wosku przez pszczołę miodną (Apis mellifera L.)
Źródło:
[3]
Pojedyncza łuska woskowa waży około 0,25 mg, za-
tem do otrzymania 1 kg wosku potrzebnych jest oko-
ło 4 mln łuseczek. Grubość ich wynosi około 0,5 mm,
a na zbudowanie gniazda dla rodziny pszczelej
o powierzchni 2,5 m
2
potrzebny jest 1 bilion takich
płytek [3, 4]. Komórki plastrów wybudowane przez
pszczoły miodne z wosku spełniają wiele funkcji
w rodzinie pszczelej. Służą one bowiem pszczołom
jako siedziba-gniazdo. Najczęściej w warunkach
naturalnych na gniazdo składa się kilka plastrów.
Matka pszczela w komórkach plastrów składa jaja,
w nich rozwija się czerw, a następnie larwy przepo-
czwarczają się w młode pszczoły. Komórki plastrów
służą pszczołom również jako spichlerz do groma-
dzenia i przechowywania zapasów pokarmu (miód,
