1 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
78
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
ZDROWIE
Zatrzymanie wody w ustroju kobiety ciężarnej
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów ze-
wnętrznych ciąży jest przyrost masy ciała kobiety, który wy-
nosi przeciętnie 12,5 kg. Efekt ten jest głównie spowodowany
zatrzymaniem wody w ilości od 6,5 do 8,5 litra. Płód i łożysko
to ok. 3,5 kg, płyn owodniowy to około 1 litra, a przyrost ob-
jętości łożyska naczyniowego wynosi 1,5–1,6 l, w tym osocze
1200-1400 ml oraz masa krwinek około 300–400 ml. Pozosta-
ła ilość wody znajduje się w większości w przestrzeni pozana-
czyniowej, pozakomórkowej; stosunkowo niewielka ilość gro-
madzi się wewnątrz komórek wzrastającej macicy, gruczołów
piersiowych oraz w tkance tłuszczowej [4, 5, 6].
Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym
Prawidłowo przebiegająca ciąża wiąże się z występowaniem
wielu zmian hemodynamicznych. Najistotniejsze z nich to
zmiany dotyczące objętości krwi krążącej, częstości rytmu
serca, pojemności minutowej, ciśnienia tętniczego oraz oporu
naczyniowego. W zależności od trymestru ciąży parametry te
ulegają zmianom [6]:
•
I trymestr: wzrost objętości krwi krążącej i częstości ryt-
mu serca (o 11–15%), wzrost pojemności minutowej (o 30%),
zmniejszenie oporu naczyniowego (o 21–30%) oraz spadek
rozkurczowego, a w mniejszym stopniu skurczowego ciśnie-
nia tętniczego.
•
II trymestr: dalszy wzrost objętości krwi krążącej, przy-
spieszona czynność serca (podobnie jak pod koniec
I trymestru), wzrost pojemności minutowej (130–160%
wartości sprzed ciąży) jest dość gwałtowny do 24 tygo-
dnia, a następnie utrzymuje się na stabilnym poziomie.
Następuje również dalszy spadek oporu naczyniowego
i ciśnienia tętniczego rozkurczowego. Ciśnienie skurczowe
ulega nieznacznemu obniżeniu lub utrzymuje się na tym
samym poziomie jak na początku ciąży.
•
III trymestr: nieznaczny wzrost objętości krwi krążącej,
jeszcze wyższy wzrost częstości akcji serca (o około 20
uderzeń/min. w stosunku do stanu sprzed ciąży). Pojem-
ność minutowa jest na podobnym poziomie jak pod koniec
II trymestru. Spadek oporu naczyniowego jest nieznacznie
mniejszy, a ciśnienie tętnicze powraca do normy lub może
być nieco wyższe (o 6–10% w porównaniu do wartości ci-
śnienia sprzed ciąży).
Oprócz zmian hemodynamicznych związanych z okresem
ciąży dochodzi również do zmian w krzepliwości krwi. Wzmo-
żona krzepliwość występująca u ciężarnych ma największe
znaczenie u kobiet ze sztucznymi zastawkami oraz u chorych
z czynnikami ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej.
Zmiany w układzie oddechowym
W czasie ciąży wysoki poziom estrogenów może prowadzić do
obrzęku błony śluzowej, przekrwienia, nadmiernego wydziela-
nia śluzu, zastoju krwi wnaczyniachwłosowatych i zwiększonej
kruchości tkanekwobrębie górnych dróg oddechowych. Zmiany
te nasilają się w trzecim trymestrze ciąży. Nieżyt błony śluzowej
nosa uwarunkowany czynnikiem hormonalnym występuje
u 30% ciężarnych. Charakteryzuje się on zaleganiemwydzieliny
w nosie i miejscowym odczynem zapalnym [7].
Kolejnym hormonem wywierającym wpływ na funkcjono-
wanie układu oddechowego kobiety ciężarnej jest progesteron.
Powoduje on zwiększenie o ok. 30% wentylacji minutowej
spowodowanej zwiększeniem objętości oddechowej, natomiast
częstość oddechów istotnie się nie zmienia [7].
W pierwszych tygodniach ciąży zachodzą zmiany w wy-
glądzie klatki piersiowej. Są one spowodowane rozluźnieniem
przyczepów mięśni międzyżebrowych. W miarę postępu cią-
ży powiększana macica powoduje uniesienie się przepony ku
górze (o ok. 4 cm). Powoduje to zmniejszenie czynnościowej
pojemności zalegającej płuc (o 10–25%) [7].
Zmiany w układzie moczowym
Podczas ciąży nerki powiększają swoją objętość. Następu-
je również poszerzenie moczowodów (nawet do wymiarów
2 cm), co jest najbardziej widoczne w połowie ciąży.
W końcowym okresie zmniejsza się pojemność pęcherza
moczowego oraz zwiększa się częstość okresowego nietrzy-
mania moczu [4, 8].
Zmiany w układzie pokarmowym
Zmiany w układzie pokarmowym kobiety ciężarnej dotyczą
zarówno przewodu pokarmowego, pęcherzyka żółciowego jak
i wątroby [4, 9].
Występujące u ciężarnych rozpulchnienie śluzówki jamy
ustnej może powodować niewielkie krwawienia z dziąseł lub
zaostrzać schorzenia dziąseł i przyzębia. Natomiast brak jest
dowodów, iż ciąża zaostrza przebieg próchnicy zębów [4].
Progesteron powoduje obniżenia napięcia i perystaltyki
żołądka, jak również spowolnienie perystaltyki dalszych od-
cinków przewodu pokarmowego co jest przyczyną częstych
zaparć w ciąży (nawet u 38% kobiet). Powiększająca się macica
przesuwa jelita ku górze. W ciąży obserwuje się zmniejszenie
ryzyka rozwoju choroby wrzodowej żołądka, natomiast nasi-
lają się objawy refluksu żołądkowego [4, 10].
W okresie ciąży następują istotne zmiany w funkcjonowa-
niu pęcherzyka żółciowego, które predysponują do tworzenia
się kamieni żółciowych. Spowodowane jest to wysokim pozio-
mem progesteronu [8].
Wymiary i budowa histopatologiczna wątroby nie ulegają
zmianie, natomiast ciąża może wpłynąć na produkcję oraz wy-
dalanie kwasów żółciowych. Ze względu na wysoki poziom es-
trogenów może dojść do niewielkich zastojów żółci. Następuje
również wzrost niektórych białek produkowanych przez wą-
trobę, takich jak np. fibrynogen, ceruloplazmina, trensferyna,
białka wiążące, kortykosterydy, sterydy płciowe, hormon T3
tarczycy oraz witaminy D [8].
