1 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
80
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
ZDROWIE
W czasie ciąży nie powinno dopuścić się zarówno do niedo-
wagi jak i nadwagi kobiety. Jadłospis powinien dostarczać
wszystkich niezbędnych składników odżywczych, a nie powi-
nien być źródłem zbyt dużej ilości kalorii. Niedobory żywie-
niowe matki podczas ciąży zwiększają u potomstwa podatność
na rozwój miażdżycy. W życiu dorosłym częściej dochodzi do
cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, otyłości oraz choroby nie-
dokrwiennej serca. U kobiet otyłych, w związku z najczęściej
występującą u nich insulinoopornością i rozpoznawaną cu-
krzycą ciężarnych, trzykrotnie wzrasta ryzyko obumarcia
płodu w stosunku do kobiet posiadających prawidłową wagę;
doprowadza to również do makrosomi (zbyt dużej wagi) no-
worodka, a tym samym do zwiększenia ryzyka urazów oko-
łoporodowych jak np. dystocji barkowej i rozległych pęknięć
krocza podczas porodu [14].
Niezwykle istotną rolę w żywieniu kobiety ciężarnej od-
grywa białko, które jest niezbędne do zapewnienia odpo-
wiedniego poziomu syntezy tkanek płodowych, łożyskowych
i matczynych oraz metabolizmu płodowego. Największe za-
potrzebowanie na białko występuje w drugiej połowie ciąży.
Około 60% ogólnej ilości dziennego zapotrzebowania na białko,
powinno występować pod postacią pełnowartościowego biał-
ka pochodzenia zwierzęcego. Podstawowym jego źródłem jest
mleko i jego przetwory, jak również mięso zwierząt, w szcze-
gólności drobiu i ryb. Pozostałe 40% powinno pochodzić z bia-
łek roślinnych, które zawarte są w roślinach strączkowych np.
fasoli, grochu. Ze względu na możliwość występowania choro-
botwórczych bakterii, kobiety ciężarne nie powinny spożywać
surowego mięsa, surowych ryb, niepasteryzowanego mleka
oraz serów pleśniowych z niego produkowanych. W okresie
ciąży nie zaleca się spożywania wątróbki, w związku z dużą
zawartością cholesterolu, a także nadmierną ilością witaminy
A (w postaci retinolu), której zbyt duża dawka może powodo-
wać wady wrodzone płodu np. wady twarzoczaszki, ośrodko-
wego układu nerwowego oraz serca [14, 15, 16].
Tłuszcze powinny stanowić 20–35% dobowego zapotrzebo-
wania energetycznego. W najmniejszych ilościach powinny
być spożywane nasycone kwasy tłuszczowe. O wiele większe
korzyści dla organizmu przynoszą kwasy tłuszczowe nienasy-
cone (kwasy omega-3 oraz 6) [14].
Przewagę w diecie kobiety ciężarnej powinny stanowić
tłuszcze roślinne zawierające niezbędne nienasycone kwasy
tłuszczowe. Źródłem omega-3 są: tłuste ryby (śledź, makrela,
łosoś), olej rzepakowy, orzechy włoskie oraz siemię lniane. Na-
tomiast źródłem kwasów omega-6 jest olej słonecznikowy, ku-
kurydziany, sojowy oraz z wiesiołka. Należy pamiętać, że kwa-
sy omega-3 należy spożywać w większej ilości niż omega-6,
a ich stosunek ilościowy powinien wynosić 4:1. Odpowiednia
ilość długołańcuchowych kwasów omega-3 w pożywieniu cię-
żarnej wspomaga prawidłowy rozwój mózgu płodu. Niebez-
pieczne dla płodu są izomery trans nienasyconych kwasów
tłuszczowych obecne w margarynach twardych, żywności
fast-food, chipsach, zupach w proszku, kupnych ciastkach lub
ciasteczkach. Mogą one zaburzać rozwój płodu i podwyższać
stężenie cholesterolu we krwi dlatego nie powinny być spoży-
wane przez kobiety ciężarne [14].
Węglowodany stanowią podstawowe źródło energii w or-
ganizmie człowieka. W diecie kobiety w ciąży węglowodany
złożone powinny pokrywać 55–60% dobowego zapotrzebowa-
nia energetycznego, zaś udział cukrów dodanych (prostych)
nie powinien przekraczać 10% wartości energetycznej racji
pokarmowej. Ważnym elementem w jadłospisie ciężarnej jest
błonnik, którego źródłem są produkty zbożowe np. pieczywo
razowe, grube kasze, płatki owsiane, jak również warzywa
takie jak marchew, seler brokuł oraz owoce np. pomarańcze,
brzoskwinie i jabłka. Błonnik jest istotny z punktu widzenia
profilaktyki zaparć w okresie ciąży [17].
Ciąża jest to czas w którym niezwykle istotna jest odpo-
wiednia podaż składników mineralnych oraz witamin. Aby
nie doszło do zaburzeń rozwojowych płodu należy zadbać
o odpowiednią ilość witaminy D, folianów, jodu, żelaza oraz
cynku. Kobietom planującym ciążę oraz w trakcie jej trwania
(przez pierwsze 12 tygodni) zalecana jest suplementacja kwasu
foliowego ze względu na możliwość wystąpienia wad ośrod-
kowego układu nerwowego na skutek jego niedoboru. Należy
pamiętać, że poprzez odpowiedni dobór produktów spożyw-
czych kobiecie ciężarnej łatwiej jest uniknąć niedoborów po-
karmowych na które jest narażona [13, 14].
Utrzymanie homeostazy organizmu kobiety ciężarnej oraz
ustroju płodu jest uzależnione od właściwego nawodnienia.
Pozwala ono również na redukcję uciążliwych dolegliwości
związanych z przebiegającą ciążą, takich jak poranne nudności,
wymioty, zaparcia, infekcje dolnego odcinka dróg moczowych
lub suchość skóry. Spożywana woda jest niezbędna do produk-
cji płynu owodniowego oraz prawidłowego rozwoju i funkcji
komórek ośrodkowego układu nerwowego, które są niezwykle
wrażliwe na jej niedobór. W ciąży zaleca się spożywanie około
2300 ml wody na dobę, pijąc ją powoli i wmałych porcjach, aby
stopniowo uzupełnić jej niedobór. Temperatura spożywanej
wody powinna wynosić 15°C. Kobiety ciężarne powinny uni-
kać napojów słodkich, gazowanych, zawierających niewielkie
ilości wartościowych składników odżywczych oraz napojów
energetyzujących zawierających taurynę i kofeinę [14].
Znaczenie aktywności fizycznej oraz zalecane formy
ćwiczeń w okresie ciąży
W dzisiejszych czasach panuje moda na zdrowy tryb życia.
Ruch posiada wpływ na kondycję fizyczną jak również psy-
chiczną, co pozwala na odreagowanie stresu. Odpowiednio do-
brana i dawkowana aktywność fizyczna jest również ważna
w okresie ciąży. Pomaga złagodzić dolegliwości ciążowe oraz
radzić sobie z bólami porodowymi, sprzyja również rozwojowi
dziecka. Ruch w czasie ciąży może także zapewnić zdecydo-
wanie szybszy i łatwiejszy powrót sylwetki oraz sprawności
fizycznej do stanu sprzed ciąży [13]. Do form rekreacji rucho-
wych zalecanych kobietom w ciąży należą np. [18]:
