6 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
768
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
ZDROWIE
z gruczołów łojowych do naskórka. Izotretynoina zwiększa
ekspresję AQP3, co skutkuje pozostawieniem komórki w stanie
wysokiej przepuszczalności. Doprowadza to do uszkodzenia ba-
riery skórnej i wysuszenia skóry [21]. Znana jest także teoria
o kierowaniu komórek na szlaki apoptozy. Keratynocyty prze-
chodzą specyficzną formę końcowego różnicowania się i apop-
toza w tym cyklu przejawia się jako rogowacenie. Izotretynoina
reguluje geny odpowiedzialne za cykl komórkowy. W keraty-
nocytach naskórka geny indukowane przez ATRA (
all-trans reti-
noic acid
) to kaspazy – enzymy, które degradują białka komórko-
we. Leczenie izotretynoiną doprowadza do aktywacji apoptozy
i zaburzenia równowagi między wzrostem a śmiercią komórek
naskórka, co osłabia jego funkcje obronne [22].
Izotretynoina zaburza też prawidłowe funkcjonowanie ukła-
du hormonalnego. Zaobserwowano, że IGF-1, hormony przy-
sadki, enzymy reduktazy 5-
α
i 3-
α
oraz poziomy receptorów
androgenowych u pacjentów są znacznie zmniejszone w wy-
niku leczenia izotretynoiną. Hormonalny antagonizm wywo-
łany przez izotretynoinę jest uważany za jeden ze sposobów,
jaki pomaga w niwelowaniu objawów trądziku, a zarazem za
prawdopodobne wyjaśnienie seksualnych skutków ubocznych,
których doświadczali pacjenci w wyniku przyjmowania tego
leku [23]. Jednak trudno jest obecnie wskazać konkretne konse-
kwencje kliniczne, biorąc pod uwagę ograniczone zrozumienie
pełnego zakresu efektów biologicznych izotretynoiny.
Wpływ leczenia na homeostazę endokrynologiczną po-
twierdzają również badania wskazujące na obniżenie rezerwy
jajnikowej u kobiet poddanych długotrwałej terapii doustną
izotretynoiną [24]. Efekt ten wydaje się odwracalny i po czasie
ulega ograniczeniu [25]. Jednak ilość badań dotyczących tego
problemu jest jeszcze zbyt mała, by móc wyciągnąć ostateczne
wnioski pozwalające na wprowadzanie ograniczeń klinicznych.
PODSUMOWANIE
Izotretynoina jest substancją stosowaną w przypadkach cięż-
kiego, opornego na inne leczenie trądziku, lecz nie tylko. Pa-
cjent, decydując się na terapię doustną retinoidami, powinien
zostać poinformowany o wszystkich skutkach ubocznych.
Częstotliwość występowania zaburzeń seksualnych w trakcie
leczenia izotretynoiną jest niewielka, natomiast ma znaczący
wpływ na funkcjonowanie i jakość życia. Wskazuje to, iż ko-
nieczne są dobrze zaplanowane, interdyscyplinarne badania.
Niemniej istotna jest edukacja lekarzy, aby umożliwić skutecz-
ną, interdyscyplinarną opiekę nad pacjentem.
LITERATURA
1.
Oettingen J. Dysfunkcje seksualne – podejście oparte na teorii poznawczej. Seksu-
ologia Polska 2013, vol. 11(2): 68-75.
2.
De Frène V, Verhofstadt L, Loeys T, Stuyver I, Buysse A, De Sutter P. Sexual and
relational satisfaction in couples where the woman has polycystic ovary syndrome:
a dyadic analysis. Human Reproduction (Oxford, England) 2015, vol. 30(3): 625-631.
3.
,
,
Maria Dos Reis R. Body image and its relationships with sexual
functioning, anxiety, and depression in women with polycystic ovary syndrome.
Journal of Affective Disorders 2019, vol. 253: 385-393.
4.
Gieler U, Gieler T, Kupfer JP. Acne and quality of life – impact and management. Jo-
urnal of the European Academy of Dermatology and Venereology 2015, vol. 4: 12-14.
5.
Tyc-Zdrojewska E, Trznadel-Grodzka E, Kaszuba A. Wpływ przewlekłych chorób
skóry na jakość życia pacjentów. Dermatologia Kliniczna 2011, vol. 13(3): 155-160.
6.
Brzezińska-Wcisło L, Pierzchała E, Kamińska-Budzińska G, Bergler-Czop B,
Trzmiel D. Zastosowanie retinoidów w dermatologii. Wiadomości lekarskie 2004,
vol. 57(1-2): 63-9.
7.
Alison Layton. The use of isotretinoin in acne. Dermato-endocrinology 2009, vol.
1(3): 162-169.
8.
July 2017.
(dostęp: 15.05.2019).
9.
Bravo BS, Azulay DR, Luiz RR, Mandarim-De-Lacerda CA, Cuzzi T, Azulay MM.
Oral isotretinoin in photoaging: objective histological evidence of efficacy and du-
rability. Anais Brasileiros de Dermatologia 2015, vol. 90(4): 479-486.
10.
Cengiz AB, Ozyilmaz C, Tabaru A, Kayabasi S, Ege SS, Ruzgar S, Emre F, Oktay MF.
Effects of oral ısotretinoin on normal and wounded nasal mucosa: an experimental
study. European Archives of Oto-rhino-laryngology 2018, vol. 275(12): 3025-3031.
11.
Colerman R, MacDonald D. Effects of isotretinoin on male reproductive system.
The Lancet 1994, vol. 344(8916): 198.
12.
Lareb, Netherlands Pharmacovigilance Center.
(dostęp: 27.07.2015).
13.
Alli N, Yorulmaz A. An unusual side effect of isotretinoin: retinoid dermatitis af-
fecting external urethral meatus. Cutaneous and Ocular Toxicology 2015, vol. 34(2):
176-177.
14.
Kellock DJ, Parslew R, Mendelsohn SS, O’Mahony CP. Non-specific urethritis – po-
ssible association with isotretinoin therapy. International Journal of STD&AIDS
1996, vol. 7: 135-136.
15.
Edwards S, Sonnex C. Urethritis associated with isotretinoin therapy. Acta Derma-
to-Venereologica 1997, vol. 77: 330-331.
16.
Topal IQ. Dyspareunia and Vaginal Bleeding Associated with Isotretinoin: A Rare
Complication. The Journal of Sexual Medicine 2013, vol. 10(10): 2604.
17.
Isenstein AL, Hurst EA, Maurer TA. Vaginal bleeding after initiation of isotretinoin
in a female-to-male transsexual on testosterone. British Journal of Dermatology
2006, vol. 155(1): 227-228.
18.
Wierckx K, Van de Peer F, Verhaeghe E, Dedecker D, Van Caenegem E, Toye K,
Kaufman JM, T’Sjoen G. Short- and long-term clinical skin effects of testosterone
treatment in trans men. The Journal of Sexual Medicine 2014, vol. 11(1): 222-229.
19.
Healy D, Le Noury J, Mangin D. Enduring sexual dysfunction after treatment with
antidepressants, 5
α
-reductase inhibitors and isotretinoin: 300 cases. The Interna-
tional journal of risk and safety in medicine 2018, vol. 29(3-4): 125-134.
20.
Loewit K. Psychovegetative Beschwerden, depressive Verstimmung, nervöse Unru-
he - liegt es an der unerfüllten Beziehung? MMW – Fortschritte der Medizin 2008,
vol. 8: 31-34.
21.
Xing, F, Liao W, Jiang P, Xu W. Effect of retinoic acid on aquaporin 3 expression in
keratinocytes. Genetics and Molecular Research 2016, vol. 15(1): 15016951.
22.
Melnik B. Apoptosis May Explain the Pharmacological Mode of Action and Adverse
Effects of Isotretinoin, Including Teratogenicity. Acta Dermato-Venereologica 2017,
vol. 97(2): 173-181.
23.
RxISK.
(dostęp: 10.12.2013).
24.
Aksoy H, Cinar L, Acmaz G, Aksoy U, Aydin T, Vurdem UE, Oz L, Idem Karadag O,
Kartal D. The effect of isotretinoin on ovarian reserve based on hormonal parame-
ters, ovarian volume, and antral follicle count in women with acne. Gynecologic and
Obstetric Investigation 2015, vol. 79(2): 78-82.
25.
Cinar SL, Kartal D, Aksoy H, Cinar E, Aydin T, Öz L,
İ
mamo
ğ
lu H, Ferahbas A, Bor-
lu M. Long-term effect of systemic isotretinoin on female fertility. Cutaneous and
Ocular Toxicology 2017, vol. 36(2): 132-134.
