6 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
649
N
artykuł naukowy
dermatologia
temperatury. Poza tym w typowej postaci zaobserwować moż-
na typowe nory świerzbowcowe, wypukłe, czasami w kształ-
cie litery S. Wykwity występują też pod postacią grudek oraz
zapalnych pęcherzyków. Poprzez drapanie się oraz nadkaże-
nia bakteryjne powstają wtórne zmiany – przeczosy, wypryski,
strupy i zmiany o typie liszajca [3, 4, 5]. Objawy w świerzbie są
spowodowane nie tylko samą aktywnością pasożyta, ale rów-
nież reakcją alergiczną organizmu na antygeny pasożyta [2].
Wklasycznej postaci zmiany lokalizują
się głównie w przestrzeniach międzypal-
cowych oraz na bocznych powierzch-
niach palców rąk i stóp (fot. 1). Fałdy
skórne: pachy, pachwiny, piersi, okolice
podbrzusza, narządy płciowe oraz po-
śladki, to kolejne obszary występowania
świerzbu. U niemowląt i dzieci wykwity
mogą być nasilone, pod postacią krost
i guzków, również w tej grupie lokalizacja
jest nietypowa – zmiany mogą pojawiać
się na dłoniach, stopach, skórze owłosio-
nej głowy i grzbietu. U starszych osób typowe wykwity grud-
kowe mogą być skąpe, a głównym objawem są pęcherzyki [4, 5].
Inne kliniczne postacie świerzbu:
•
świerzb norweski (hiperkeratotyczny) – zaawansowana i uogól-
niona postać świerzbu, która charakteryzuje się dużymi na-
warstwieniami hiperkeratotycznymi. Jest ona bardzo zakaźna,
również drogą pośrednią, z uwagi na bardzo dużą liczbę paso-
żytów infekujących jednego chorego. Dotyka głównie osoby
z immunosupresją, chorujące na demencję oraz zespół Downa.
Grube nawarstwienia lokalizują się głównie na dłoniach i sto-
pach, ale również obejmują skórę owłosioną głowy, skórę twa-
rzy i grzbietu oraz zajmują wały i płytki paznokciowe. Postać
ta sprawia trudności diagnostyczne, ponieważ zmiany mogą
przypominać wyprysk, łuszczycę, rybią łuskę, chorobę Dariera
(genodermatozę) oraz reakcję skórną polekową (fot. 2) [1, 5];
•
świerzb guzkowy – występuje w postaci kilku brązowo-czer-
wonych, swędzących guzków. Lokalizują się one głównie pod
pachami, w pachwinach, na pośladkach i w okolicy męskich
narządów płciowych. Postać ta jest nasiloną reakcją nad-
wrażliwości na antygeny świerzbowca i może się utrzymy-
wać przez kilka miesięcy po leczeniu [1].
|
|
Diagnostyka
Rozpoznanie zwykle opiera się na typowym wywiadzie oraz
rozpoznaniu w badaniu przedmiotowym patognomonicznych
zmian. Świerzb należy brać pod uwagę, gdy pacjent zgłasza się
z uogólnionym i nasilonym świądem, głównie w nocy i po roz-
grzaniu ciała. Typowy wywiad obejmuje również podobne ob-
jawy u członków rodziny oraz u osób z najbliższego otoczenia.
Należy również pamiętać o czynnikach ryzyka, takich jak im-
munosupresja. Charakterystyczne zmiany grudkowe pojawiają
się głównie na bocznych powierzchniach palców, na męskich
narządach płciowych, a u kobiet wokół brodawek sutkowych.
Niestety typowy obraz często nie występuje z powodu wtór-
nych zmian (zadrapania, przeczosy) i nadkażeń bakteryjnych,
które mogą pojawiać się na całym ciele [1].
Diagnozę można potwierdzić jedynie w przez uwidocznienie
pasożytów, jaj, nor lub wydalin w zeskrobinach naskórka. Ze-
skrobiny należy pobrać kilkukrotnie z różnych, typowych miejsc,
unikając przy tym powstania krwawienia. Próbki ogląda się pod
mikroskopem świetlnym. Jest to metoda w dużym stopniu zależ-
na od doświadczenia osoby wykonującej,
często nie udaje się uwidocznić ani pasoży-
tów, ani jaj, szczególnie w postaci klasycz-
nej, gdzie liczba świerzbowców jest mała.
Dodatkowe metody diagnostyczne to:
zabarwienie naskórka jodyną (uwidacznia
nory świerzbowcowe); biopsja skóry, która
może wykazać pasożyty i jaja, ale może
również jedynie uwidocznić rozlaną od-
powiedź zapalną; dermatoskopia, w której
można zaobserwować korytarze świerz-
bowcowe oraz „objaw lotni”, czyli trójkątne
struktury będące częścią pasożyta; w badaniach laboratoryjnych
może występować eozynofilia i zwiększone stężenie całkowitych
przeciwciał (immunoglobuliny) klasy E- IgE w surowicy [1, 2].
Z uwagi na to, że badania diagnostyczne wymagają doświadcze-
nia oraz mogą nie dać rezultatów z powodu małej liczby pasoży-
tów, diagnozę opiera się na obrazie klinicznym, a zostaje ona po-
twierdzona skutecznością leczenia [2].
|
|
Różnicowanie
Świerzb powinien być różnicowany m.in. z:
•
atopowym zapaleniem skóry – jest to choroba charaktery-
zująca się przewlekłym i nawrotowym przebiegiem, bardzo
nasilonym świądem, suchością skóry i tendencją do licheni-
zacji, typowe umiejscowienie w zgięciach łokciowych, kola-
nowych, na twarzy
;
•
opryszczkowatym zapaleniem skóry (choroba Duhringa) –
w chorobie tej występują zmiany wielopostaciowe (grudki, pę-
cherzyki, rumienie) na kolanach, łokciach, kości krzyżowej, twa-
rzy, skórze owłosionej głowy, często symetrycznie, obecny świąd
i pieczenie. Zmianom towarzyszy glutenozależna enetropatia;
•
chorobą Dariera – charakteryzują ją brunatne grudki hi-
perkeratotyczne zlewające się w większe ogniska, zmiany
zajmują okolice łojotokowe (czoło, tułów, okolice zgięciowe),
może występować świąd o niewielkim nasileniu;
•
wszawicą odzieżową – obecne są wszy w szwach bielizny,
pojawiają się wtórne zmiany do drapania (przeczosy, nadżer-
ki), które są najbardziej nasilone na plecach i karku, w choro-
bie tej brak jest nor świerzbowcowych.
Świerzb należy również różnicować ze świądem idiopatycznym
skóry oraz świądem towarzyszącym chorobom ogólnoustro-
jowym, np. w przewlekłej niewydolności nerek, w chorobach
wątroby przebiegających z cholestazą, cukrzycy, chorobach
tarczycy czy nowotworach narządów wewnętrznych [2, 3].
Fot. 1
Świerzb – zmiany na dłoni
Źródło
: [I]
