3 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
394
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
TRYCHOLOGIA
ŁOJOTOK SKÓRY GŁOWY
Łojotok owłosionej skóry głowy jest schorzeniem polegającym na
nadmiernej aktywności gruczołów łojowych i wydzielaniu sebum.
Wyróżniamy trzy rodzaje łojotoku owłosionej skóry głowy:
––
łojotok oleisty – mieszki włosowe wypełnione są łojem, skó-
ra jest gruba, tłusta;
––
łojotok tłusty – skóra jest sucha, a mieszki włosowe pokryte
są warstwą sebum;
––
łojotok płynny – występuje zjawisko hiperhydrozy – nad-
mierna praca gruczołów łojowych i potowych [4].
Predyspozycja do łojotoku jest cechą genetyczną oraz zależną
od hormonów – androgenów i progesteronu, które pobudza-
ją produkcję sebum. Czynnikiem zaostrzającym jest również
niewłaściwa dieta cechująca się niedoborem witamin A, B2, C,
E i PP, odwodnienie organizmu oraz spożycie zbyt dużej ilo-
ści węglowodanów i tłuszczów. Łojotok jest ściśle powiązany
z wypadaniem włosów [4]. Spowodowane jest to zablokowa-
niemmieszkówwłosowych przez nadmiar sebum, co skutkuje
niedotlenieniem i brakiem dopływu krwi do mieszka włoso-
wego. Do głównych funkcji ludzkiego łoju zaliczane jest trans-
portowanie antyoksydantów, utrzymanie prawidłowej barie-
ry naskórka, tworzenie warstwy barierowej i ochrona przed
promieniowaniem UV. Sebum składa się z kwasów tłuszczo-
wych, trójglicerydów, cholesterolu, skwalanu, estrów steroli
i estrów woskowych (rys. 1). Wolne kwasy tłuszczowe, takie
jak kwas palmitynowy, kwas mirystynowy, kwas stearynowy
i kwas heptadekanowy są kluczowe w zjawisku powstawania
reakcji drażniących, które biorą udział w nieprawidłowo
przyspieszonym procesie fizjologicznej odnowy komórek
naskórka skóry głowy. Przykładowym schorzeniem jest łupież
owłosionej skóry głowy [5].
ŁOJOTOKOWE ZAPALENIE SKÓRY GŁOWY
Łojotokowe zapalenie skóry głowy ŁZS (
Seborrheic dermatitis
)
jest chorobą, którą cechuje nawracająca i przewlekła postać za-
palenia skóry w okolicach skóry głowy. Często dochodzi do eska-
lacji objawów choroby na inne obszary skóry bogate w gruczoły
łojowe, takie jak tułów oraz twarz, a w szczególności brwi i uszy.
Łojotokowe zapalenie skóry znane jest również jako wyprysk
łojotokowy. W poszczególnych jednostkach chorobowych, ło-
jotokowe zapalenie skóry łączy się z łuszczycą. Etiopatogeneza
ŁZS jest ściśle związana z proliferacją lipofilnych drożdżaków
z gatunku
Malassezia – Malassezia spp.
znanych również jako
Pityrosporum ovale
[7]. Ich metabolity takie jak kwasy tłuszczo-
we czy indolo-3-karbaldehyd mogą powodować reakcję zapalną
skóry. Pomimo występowania grzybów z rodzaju
Malassazia
w naturalnej florze fizjologicznej skóry, ich obecność w przy-
padku ŁZS jest szczególnie wzmożona [8-9]. Wcelu postawienia
właściwej diagnozywykonuje się badaniemikologiczne, rzadziej
biopsję skóry. Czynnikiem szczególnie zaostrzającym reakcję
zapalną w łojotokowym zapaleniu skóry jest przewlekły stres,
niedobór snu, niewłaściwa dieta, zaburzenia immunologiczne,
choroby o podłożu psychicznym i neurologicznym, wzmożona
produkcja hormonów, w szczególności androgenów i predyspo-
zycje genetyczne takie jak występowanie łuszczycy w rodzinie
[4]. Ponadto, wśród czynnikówwywołujących ŁZS wyróżnia się
również zanieczyszczenie środowiska. Zmiany chorobowe na
skórze głowy charakteryzują się czerwonymi, kolistymi plama-
mi z wyraźnie zaczerwienionym brzegiem, którym towarzy-
szy złuszczanie otrębiaste i świąd. W następstwie do powsta-
łych zmian, u pacjentów zauważa się występowanie nadżerek,
przeczosów oraz nadmierne wypadanie włosów, które może
skutkować łysieniem. Prawidłowa pielęgnacja skóry głowy
o charakterze przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym, prze-
ciwświądowym i keratolitycznym prowadzi do skutecznego
odrostu włosów. Według badań, jednym z najskuteczniejszych
składników łagodzących objawy ŁZS jest cyklopiroksolamina
o stężeniu 1% w postaci szamponu stosowana przez co najmniej
miesiąc. Cyklopiroksolamina jest syntetycznym lekiem o działa-
niu przeciwbakteryjnym ukierunkowanym na bakterie Gram-
-dodatnie i Gram-ujemne, przeciwzapalnym i przeciwgrzybi-
czym. Kolejnym wariantem o porównywalnej skuteczności jest
stosowanie szamponu z ketokonazolem o stężeniu 2% [10–11].
Według źródeł, istnieje zależność między obecnością grzybów
drożdżakopodobnych
Malassezia
, a składem ludzkiego sebum [6].
W przypadku obecności grzybów
Malassezia
, stężenie kwasów
Tabela 1
Działanie mikroflory fizjologicznej
Działanie ochronne
Działanie metaboliczne
Działanie troficzne
–
–
bariera przed kolonizacją bakterii patogennych
–
–
zdolność biosyntezy substancji antagonistycznych
wobec patogenu
–
–
stymulacja układu odpornościowego
–
–
działanie cytoprotekcyjne
–
–
stymulacja powstawania i rozwoju tkanki limfatycznej
–
–
działanie przeciwnowotworowe
–
–
regulacja metabolizmu węglowodanów, lipidów, aminokwasów
–
–
biosynteza krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SFCA)
–
–
wpływ na metabolizm człowieka przez zwiększanie ilości energii
–
–
regulacja gospodarki mineralnej
–
–
udział w procesie wchłaniania elektrolitów
–
–
wytwarzanie hormonów
–
–
biosynteza witaminy K i witamin z grupy B
–
–
regulacja czynności motorycznej układu pokarmowego
–
–
zapewnienie prawidłowego rozwoju nabłonka
(wzrost, biosynteza białka)
–
–
zapewnienie prawidłowego dojrzewania
i wymiana nabłonka
–
–
regulacja czynności układu nerwowego
Źródło:
Opracowanie własne na podstawie [3]
Rys. 1
Skład procentowy zawartości ludzkiego sebum
Źródło:
[6]
