2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
230
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DERMATOLOGIA
CZYNNIKI WEWNĄTRZ I ZEWNĄTRZPOCHODNE
ZABURZAJĄCE INTEGRALNOŚĆ SKÓRY
Do czynników wewnątrzpochodnych, które działają nieko-
rzystnie na barierę ochronną skóry zaliczane są: wiek – czyli en-
dogenne starzenie się skóry; odwodnienie organizmu, które jest
wynikiem np. stanów gorączkowych, obniżonej podaży wody,
leków moczopędnych, trwających długo biegunek oraz wymio-
tów; zaburzenia stanu odżywienia wynikające z niedostatecz-
nej ilości dostarczanych składników mineralnych, hipoalbumi-
nemii lub awitaminozy; choroby układu krążenia – przewlekła
niewydolność żylna, miażdżyca naczyń obwodowych, choroby
ogólnoustrojowe i wyniszczające np. stany nowotworowe, me-
taboliczne, endokrynne (cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
choroby układu nerwowego; stany przebiegające z zaburzonym
wydzielaniem potu oraz łoju np. suchy łupież oraz dysplazja en-
todermalna; leki stosowane ogólnie, takie jak: steroidy, immu-
nosupresyjne, uspokajające i psychotropowe; długotrwałe unie-
ruchomienie czy też ograniczenie zakresu ruchu, które zmusza
do przebywania przez dłuższy czas w jednej pozycji; zaburzenia
czucia bólu; stany neurologiczne, sedacja i analgezja [6].
Do zewnątrzpochodnych przyczyn zaburzających integral-
ność skóry należą: długotrwałe działanie wilgoci (np. woda,
pot, kał, mocz, wydzielina z rany); działanie sił mechanicznych
takich jak nacisk powierzchniowy, tarcie, siły poprzecznie
tnące, uraz (wwyniku działania sił dynamicznych); miejscowe
stosowanie środków do pielęgnacji skóry, jak mydła o wysokim
pH (>7), maści, kremy, detergenty; leki stosowane ogólnie: prze-
ciwzapalne, immunosupresyjne, steroidy, jak również te sto-
sowane miejscowo: antybiotyki, antyseptyki, steroidy, retino-
idy, nadmanganian potasu i inne; czynniki klimatyczne oraz
środowiskowe, np. przewlekłe działanie promieni UV, światło
jarzeniowe, klimatyzacja, wiatr, zbyt wysoka lub niska tempe-
ratura; środki takie jak dezodoranty; czynniki zawodowe, in-
fekcyjne, narażenie na substancje toksyczne oraz alergizujące;
uwarunkowania socjalne oraz ekonomiczne, z którymi wiąże
się poziom opieki, w tym higiena skóry [7].
W skórze starzejącej się, zarówno pod wpływem czynników
egzogennych, jak i endogennych, dochodzi do szeregu zmian
morfologicznych, między innymi do powstawania zmarszczek,
bruzd, teleangiektazji oraz zmian barwnikowych. Do czynni-
ków zewnętrznych głównie oddziałujących na skórę należą
wymienione już czynniki środowiskowe, wśród nich: promie-
niowanie słoneczne, uszkodzenia fizyczne i chemiczne, infek-
cje, sposób odżywiania, palenie papierosów oraz stosowanie
innych używek. Wśród czynników wewnętrznych znaczącą
rolę odgrywają: stan hormonalny organizmu oraz indywidu-
alne predyspozycje genetyczne determinujące szybkość sta-
rzenia się [8]. Z biegiem czasu połączenie skórno-naskórkowe
staje się bardziej płaskie i naskórek otrzymuje mniej składni-
ków odżywczych. Proliferacja i różnicowanie keratynocytów
zachodzą wolniej, tak jak odnawianie się komórek, co jest skut-
kiem zmniejszonej zdolności samoregeneracji skóry. Produk-
cja włókien kolagenowych, elastyny, kwasu hialuronowego
i cząsteczek adhezyjnych wyraźnie spada. Warstwa rogowa
ulega dekonstrukcji i traci swoją spójność. W rezultacie funk-
cja skóry jako bariery ochronnej staje się mniej efektywna
i następuje jej odwodnienie. Skóra staje się wówczas cieńsza,
mniej elastyczna i mniej giętka [9].
PROCESY STARZENIA SIĘ SKÓRY
Organizm ulega stopniowemu starzeniu, które jest nieunik-
nione, w pełni naturalne i biologiczne. Na proces ten składa
się zespół postępujących w czasie zmian, polegających na
zmniejszeniu biologicznej aktywności komórek organizmu,
spowolnieniu procesów regeneracyjnych, obniżeniu odpor-
ności i reakcji na stres środowiskowy. Dochodzi do obniżenia
właściwości adaptacyjnych organizmu, znajdujących się pod
kontrolą czynników genetycznych [10].
Na zmiany zachodzące w skórze wpływają jednocześnie
dwa procesy:
•
proces starzenia się skóry związany z mechanizmami wro-
dzonymi – wewnątrzpochodne starzenie się skóry;
•
proces starzenia się skóry związany z oddziaływaniem śro-
dowiska zewnętrznego – głównie jest to fotostarzenie.
Ponieważ skóra jest bezpośrednio narażona na destrukcyjne
działanie czynników zewnętrznych, ulega zazwyczaj starze-
niu szybciej niż pozostałe narządy naszego ciała, a efekt tego
procesu jest bardziej widoczny [11].
RODZAJE STARZENIA SIĘ SKÓRY
W literaturze, w zależności od przyczyny, wyróżnia się kilka
typów starzenia się skóry:
•
starzenie wewnątrzpochodne:
––
związane z wiekiem (chronologiczne),
––
hormonalne (andropuzalne i menopauzalne),
•
starzenie mimiczne (miostarzenie), czyli starzenie związane
z mimiką,
•
starzenie zewnątrzpochodne, powstające pod wpływem
czynników zewnętrznych:
––
nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV – fotosta-
rzenie,
––
nikotyną – tzw. „skóra palacza” [12].
Zmiany zachodzące pod wpływem wymienionych wcześniej
czynników obserwowane są w każdej z warstw: naskórku,
skórze właściwej i tkance podskórnej. Z wiekiem nie tylko
zmienia się struktura skóry, ale dochodzi również do zabu-
rzeń jej funkcji. Pojawiają się zmarszczki, utrata elastyczności,
odbarwienia i przebarwienia. Do najczęstszych manifestacji
starzenia skóry zalicza się plamy soczewicowate, brodawki
łojotokowe i rogowacenie słoneczne [13]. Pomimo, że istnieje
podział i możliwość scharakteryzowania poszczególnych ty-
pów starzenia, nakładają się one i nie zawsze są jasne do róż-
nicowania – bowiem mają wspólne mechanizmy molekularne,
biochemiczne i biologiczne [14].
