2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
235
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DERMATOLOGIA
hormonalnej, co jest procesem fizjologicznym. Po menopauzie,
gdy jajniki nie pełnią już swojej wydzielniczej funkcji, rolę tę
przejmuje tkanka tłuszczowa. Wszystkie zmiany zachodzące
w procesie starzenia są bardzo złożone i różnorodne. Nakłada
się na nie mnóstwo czynników zewnętrznych i wewnętrz-
nych. Odkrywanie mechanizmów procesu starzenia i szeroko
rozumiana profilaktyka pozwala na opracowanie skutecznych
metod opóźniających ten przebieg.
LITERATURA
1.
Orłowski M, Kursa-Orłowska J, Adamski Z. Budowa prawidłowej skóry. [w:] Adam-
ski Z, Kaszuba A (red.). Dermatologia dla kosmetologów. Elsevier Urban & Partner,
Wrocław 2010: 9-13.
2.
Czerwonka W, Puchalska D, Lipińska M, Habrat A. Mechanizmy i metody przeni-
kania substancji czynnych przez barierę lipidową skóry. Kosmetologia Estetyczna
2018, vol.7(6): 667-671.
3.
Nowicka D. Budowa i funkcje skóry. Dermatologia ilustrowany podręcznik dla ko-
smetologów. KosMeD, Wrocław 2014: 7-17.
4.
Braun-Falco O, Plewig G, Wolff HH, Burgdorf WHC. Budowa i funkcja skóry. Der-
matologia, Czelej, Lublin 2010: 671-680.
5.
Nowicka D. Choroby łojotokowe skóry. Procedury zabiegów kosmetycznych. Ko-
smed, Wrocław 2011: 5.
6.
Bielak-Żmijewska A, GrabowskaW, Przybylska D. Rola starzenia komórkowego
w starzeniu organizmu i chorobach związanych z wiekiem. Postępy Biochemii 2014,
vol. 60: 147-160.
7.
Wojnowska D, Chodorowska G, Juszkiewicz-Borowiec M. Sucha skóra – patogeneza,
klinika i leczenia. Postępy Dermatologii i Alergologii XX 2003, vol. 20: 98-105.
8.
Rokowska-Waluch A, Kałużyńska K, Chojnicki M, Pawlaczyk M. Wpływ zmian
hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety na stan skóry. Przegląd Der-
matologiczny 2009: 205-210.
9.
Basler K, Bergmann S, Heisig M, Naegel A, Zorn-Kruppa M, Brandner JM. The role
of tight junctions in skin barrier function and dermal absorption, Journal of Con-
trolled Release 2016: 105-118.
10.
Ostrowska J, Skrzydlewska E. Starzenie – przyczyny i skutki. Pol J Cosmet 2008,
vol. 11(1): 25-39.
11.
Yaar M, Gilchrest BA. Skin aging: postulated mechanisms and consequent changes
in structure and function. Clin. Geriatr. Med. 2001, vol. 17: 617-630.
12.
Zegarska B, Woźniak M. Przyczyny wewnątrzpochodnego starzenia się skóry. Ge-
rontol Pol 2006, vol. 4(14): 153-159.
13.
Hauzer A, Gnus J, Hauzer W. Leczenie zaburzeń barwnikowych skóry związanych
z wiekiem. Przegląd metod. Kosmetologia Estetyczna 2017, vol.6(5): 527-534.
14.
Guinot C, Malvy D, Tenenhaus M, et al. Relative contribution of intrinsic vs extrin-
sic to skin aging as determined by a validated skin age score. Arch Dermatol. 2002,
vol. 138(11): 1454–1460.
15.
Donejko M. Zmiany mikroskopowe i metaboliczne w tkance. [w:] Przylipiak A (red.).
Podstawy Medycyny Estetycznej. Białystok 2014: 11-13.
16.
Draelos ZD, Pugliese PT. Jak powstają zmarszczki. [w:] Pytrus B, Chlebus E (red.).
Fizjologia skóry – Teoria i praktyka. MedPharm. Wrocław 2014: 293-300.
17.
Wojas-Pelc A, Nastałek M, Sułowicz J. Estrogeny a skóra – spowolnienie procesu
starzenia. Przegląd Menopauzalny 2008, vol. 6: 314-318.
18.
Kapuścińska A, Nowak I. Zastosowanie fitoestrogenów w kosmetykach przeciw
starzeniu się skóry. Chemik 2015, vol. 69(3): 154-159.
19.
Galicka E. Starzenie się skóry – zmiany anatomiczne twarzy. [w:] Przylipiak A. (red).
Podstawy Medycyny Estetycznej. Białystok 2014: 14.
20.
Noszczyk M. Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. Wyd. PZWL 2010: 114.
21.
Knochenhauer E, Azziz R. Ovarian hormones and adrenal androgens during awo-
man’s life span. J Am Acad Dermatol 2001, vol. 45: 105-115.
22.
Pełka M, Broniarczyk-Dyła G. Wpływ menopauzy na strukturę i procesy fizjolo-
giczne skóry. Przegląd Menopauzalny 2008, vol. 6: 319-322.
23.
Wojnowska D, Juszkiewicz-Borowiec M, Chodorowska G, Czelej D. Hormonalna
terapia zastępcza a skóra. Nowa Medycyna 2006, vol. 4: 62-65.
24.
Kadzik-Wasyl M, Jurzak M. Wpływ hormonów na starzenie się skóry. Stan skóry
wykładnikiem stanu zdrowia, Kraków 2012: 41-51.
25.
Wojnowska D, Juszkiewicz-Borowiec M, Hodorowska G. Wpływ menopauzy na
starzenie się skóry. Postępy Dermatologii i Alergologii XXIII 2006, vol. 3: 153.
26.
Munday PE. Response to treatment in dysaesthetic vulvodynia. J Obstet Gynaecol
2001, vol. 21: 610-613.
27.
Raine-Fenning NJ, Brincat MP, Muscat-Baron Y. Skin aging and menopause. Impli-
cations for treatment. Am J Clin Dermatol 2003, vol. 4: 371-378.
28.
Zegarska B, Jóźwicki W, Zegarski W. Znaczenie ekspresji receptorów estrogeno-
wych alfa i beta w przebiegu różnego rodzaju starzenia się skóry. Przegląd Meno-
pauzalny 2011, vol. 3: 241-248.
29.
Zegarska B, Placek W. Co się dzieje w skórze w okresie menopauzy? Dermatol. Estet.
2001, vol. 3: 212-214.
30.
Wojnowska D, Juszkiewicz-Borowiec M, Chodorowska G. Wpływ menopauzy na
starzenie się skóry. Post Dermatol Alergol 2006, vol. 3: 149-156.
31.
Nelson LR, Bulun SE. Estrogen production and action. J Am Acad Dermatol 2001,
vol. 45: 116-124.
32.
Grycewicz J, Cypryk K. Wpływ hormonów płciowych na występowanie zaburzeń
metabolicznych u kobiet w okresie menopauzy. Przegl Menop 2008, vol. 1: 29-37.
33.
Zegarska B, Woźniak M. Wpływ estrogenu na zmiany zachodzące w skórze. Prze-
gląd Menopauzalny 2007, vol. 4: 233-238.
34.
Jagła D, Korzeniowska K, Pawlaczyk M. Skóra kobiet w okresie menopauzy. Farma-
cja Współczesna 2012, vol. 5: 83-87.
35.
Strzyżewski K, Pioruńska-Stolzmann M. Historia wolnorodnikowej teorii starzenia
się. Nowiny Lekarskie 2007, vol. 76: 193-194.
36.
Zaremba T, Oliński R. Oksydacyjne uszkodzenia DNA – ich analiza oraz znaczenie
kliniczne. Postępy biochemii 2010: 125-126.
37.
Lapointe J, Hekimi S. When a theory of aging ages badly. Cell Mol Life Sci 2010,
vol. 67: 1-8.
38.
Lagouge M, Larsson NG. The role of mitochondrial DNAmutations and free radicals
in disease and ageing. J Intern Med 2003, vol. 273: 529-543.
39.
Ivanova DG, Yankova TM. The free radical theory of aging in search of a strategy
for increasing life span. Folia Medica 2003, vol. 55: 33-41.
40.
Zabłocka A, Janusz M. Dwa oblicza wolnych rodników tlenowych, Postepy HigMed
Dosw 2008, vol. 62: 118-124.
41.
Czerska M, Mikołajewska K, Zieliński M, Gromadzińska J, Wąsowicz W. Współ-
czesne markery stresu oksydacyjnego. Medycyna pracy
): 393-405.
42.
Michalak A, Krzeszowiak J, Markiewicz-Górka I. Starzenie się organizmu a stres
oksydacyjny oraz zmniejszona sprawność systemów naprawczych. Postepy Hig
Med Dosw 2014, vol. 68: 1483-1491.
43.
Ata P, Majewski S. Fotostarzenie skóry. Przegląd Dermatologiczny 2013, vol. 100: 179.
44.
Lamer-Zarawska E. Ochrona przed promieniowaniem słonecznym – prawda i mity.
Kosmetologia Estetyczna 2013, vol.2(2): 89-93.
45.
Głażewska EK. Znaczenie ochrony przeciw promieniom słonecznym w medycynie
estetycznej. [w:] Przylipiak A (red.). Podstawy Medycyny Estetycznej, Uniwersytet
Medyczny w Białymstoku. Białystok 2014: 20.
46.
Galęba A, Głowacka MD (red.). Zachowania zdrowotne u pacjentów dermatologicz-
nych, mające na celu uchronić ich przed wystąpieniem schorzeń skóry, powstałych
w wyniku ekspozycji na promienie słoneczne. Zarządzanie zdrowiem społecznym
i edukacją menedżera ochrony zdrowia. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunika-
cji i Zarządzania w Poznaniu. Poznań 2007: 179-185.
47.
Talakoub L, Neuhaus IM, Yu S. Kosmeceutyki. [w:] Alam M, Gladstone HB, Tung RC.
Dermatologia kosmetyczna. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011: 9-15.
48.
Galus R, Zandecki Ł, Antiszko M, Borowska K, Zabielski S. Fotostarzenie skóry. Pol
Merk Lek 2007, vol. 22(132): 580-584.
49.
Olek-Hrab K, Hawrylak A, Czarnecka-Operacz M. Wybrane zagadnienia z zakresu
starzenia się skóry. Post Dermatol i Alerg, vol. 5(25) 2008: 226-234.
50.
Galęba A. Ocena jakości życia pacjentów przed i po wybranych zabiegach z zakresu
medycyny estetycznej. Poznań 2011: 13-14.
51.
Rucińska A. Zmiany kliniczne i histologiczne w przebiegu fotostarzenia się skóry,
Pol J Cosmet 2008, vol. 11(1): 40-46.
