2 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
165
N
artykuł naukowy
dietetyka
kału. Masło i mleko, jako pochodzące od krowy, również trak-
towane są jako święte i stosowano je np. do odkażania domu [4].
Podobne, wegetariańskie zalecenia są charakterystyczne
dla buddyzmu, gdzie podstawową zasadą jest zakaz zabijania
wszelkich istot żywych [1]. Budda głosił, że życie wszystkich
istot łączy się w całość, a człowiek jest tylko jednym z ogniw.
Spożywanie mięsa przez wyznawcę buddyzmu jest więc swe-
go rodzaju kanibalizmem. Wierzą oni bowiem, że nie ma isto-
ty, która nie byłaby kiedyś ich matką, ojcem, żoną czy siostrą.
Mimo zakazu zabijania zwierząt buddysta może spożywać
ryby, gdyż nie są one zabijane, a „zabierane z wody” [4].
Chrześcijaństwo, mimo że podobnie jak judaizm opiera się na
Biblii, nie nakłada na swoich wyznawców żadnych zakazów,
jeśli chodzi o asortyment spożywanych produktów [1]. Nakazy
religijne wśród wyznawców religii rzymskokatolickiej dotyczą
jedynie okresowych postów.Wyjątek stanowią adwentyści Dnia
Siódmego, mormoni oraz niektóre katolickie zakony, gdzie inge-
rencja w nawyki żywieniowe swoich wyznawców jest znacznie
silniejsza. Wykluczają oni z jadłospisu mięso, napoje alkoholowe,
ostre przyprawy (ocet, musztarda, pieprz, papryka) i kawę [1, 4].
Z naukowego punktu widzenia akceptowanie jednych,
a odrzucanie drugich produktów w większości nie znajduje
racjonalnego uzasadnienia. Stanowić może jednak wyraz tzw.
zbiorowej mądrości, chroniąc miejscową ludność przed zatru-
ciami lub głodem, np. wieprzowina i krew w gorącym klimacie
szybko się psują, zwierzęta drapieżne są roznosicielami wielu
chorób, a święte krowy dają mleko [2].
|
|
Posty
Post polega na okresowym powstrzymywaniu się od jedzenia,
co stanowi instrument doskonalenia duchowego lub przygoto-
wania do ważnych świąt religijnych. Taka forma doskonalenia
duchowego obowiązuje wśród wyznawców wielu religii. Moż-
na rozróżnić post ilościowy, który polega na ograniczeniu ilości
posiłków spożywanych w ciągu dnia i ich rozmiarów oraz post
jakościowy, podczas którego wyklucza się z jadłospisu określo-
ny rodzaj pokarmów [2]. W religii rzymskokatolickiej obowią-
zują oba rodzaje postów: okresowawstrzemięźliwość od potraw
mięsnych oraz post ścisły, polegający na spożywaniu trzech po-
siłków w ciągu dnia, w tym tylko jednego do syta. W przeszło-
ści post obowiązywał w każdą środę, piątek i sobotę oraz przez
cały okres adwentu i wielkiego postu, obecnie wstrzemięźli-
wość od pokarmów mięsnych jest zwyczajowo praktykowana
w każdy piątek, a ścisły post obowiązuje w Środę Popielcową
i Wielki Piątek. Wśród wyznawców Allaha bardzo ważny jest
ramadan,
czyli okres postu przypadający na dziewiąty miesiąc
kalendarza muzułmańskiego. Wokresie ramadanu obowiązuje
absolutny zakaz spożywania wszelkich pokarmów i napojów
w okresie od świtu do zmierzchu dla każdego zdrowego muzuł-
manina powyżej 10. r.ż. [1].
|
|
Pokarmy odświętne i obrzędowe
Posiłki odświętne i obrzędowe są przeciwieństwem postów i są
one spożywane w czasie ważnych świąt religijnych i narodo-
wych, uroczystości rodzinnych czy uczt obrzędowych, spoty-
kanych wśród niektórych prymitywnych ludów. Posiłki te są
obfite i wyszukane, np. w okresie świąt Bożego Narodzenia
i Wielkanocy u katolików czy święta Pesach u Żydów serwuje
się charakterystyczne potrawy (np. opłatek oznaczający pojed-
nanie, makiełki – dobrobyt, jajka gotowane w formie pisanek
– moc życiową, siekane śledzie – zmartwychwstanie), bez któ-
rych święta te nie osiągnęłyby właściwego wymiaru. Trady-
cje kulinarne w różnych kręgach kulturowych mogą dotyczyć
także spożywania pokarmów okolicznościowych, związanych
np. z narodzinami dziecka, chrzcinami, obrzezaniem, weselem,
obchodzeniem urodzin czy imienin, pogrzebem. Należy zazna-
czyć, że pożywienie ma podkreślać odświętny charakter po-
siłku, sprzyjać wytworzeniu przyjemnej atmosfery i okazaniu
gościnności, a bardziej niż wartość odżywcza liczy się wartość
symboliczna posiłku. Jadłospis odświętny jest z reguły bardziej
urozmaicony, a potrawy bardziej pracochłonne niż te spoży-
wane na co dzień, na których przygotowanie w dni powsze-
dnie nie starcza czasu. Ponadto pokarmy odświętne są często
droższe, a z przyczyn ekonomicznych nie są spożywane często
w danej społeczności [1, 2].
|
|
KUCHNIE NARODOWE I REGIONALNE
(obyczajowość a zachowania żywieniowe)
Duży wpływ na spożycie żywności mają normy obyczajowe,
przyjęte w danej zbiorowości, które regulują szeroki zakres
spraw społecznie doniosłych dla danej grupy, pozostających
poza sferą religii, moralności i obowiązującego prawa. Pew-
nym wyrazem roli obyczajowości w kształtowaniu zachowań
żywieniowych są kuchnie narodowe i regionalne [4].
Kuchnia narodowa oznacza charakterystyczny dla danego
narodu dobór surowców oraz sposób przyrządzania z nich po-
traw, natomiast kuchnia regionalna dotyczy regionu kraju (np.
kuchnia śląska) lub większego obszaru należącego do kilku na-
rodów (np. kuchnia bałkańska) [1].
Stały kontakt z daną kuchnią w okresie dzieciństwa i młodo-
ści determinuje przyzwyczajenia i upodobania, które są kulty-
wowane w wieku dorosłym, niezależnie od miejsca zamieszka-
nia [2]. Oczywiście obecnie mamy do czynienia z globalizacją,
co umniejsza znaczenie tych zależności, jednak nadal można
mówić o kuchniach narodowych i regionalnych [1].
|
|
KUCHNIE NARODOWE
•
Kuchnia angielska
Stanowi zbiór tradycji wyspiarskich związanych z religią
chrześcijańską (anglikańską) i wpływami kolonialnymi, za
sprawą których przejęła sposoby produkcji, komponowania
i podawania potraw oraz zwyczaje zachowania się przy stole
z innych kultur. Najbardziej znane angielskie potrawy to m.in.:
jajka na bekonie (
eggs and bacon),
kanapki (
sandwiches
), ryba
