2 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
162
N
artykuł naukowy
CHEMIA
|
|
Dyskusja
Produkty spożywcze zawierają szereg substancji, które nie są
obojętne dla organizmu. Są to dodatki do żywności, tj. konser-
wanty, emulgatory, polepszacze smaku oraz barwniki – hapteny
pokarmowe, mogące wywoływać zmiany skórne w mechani-
zmie alergii opóźnionej [4]. Hapten jest egzogenną substancją
o masie cząsteczkowej poniżej 500 daltonów. Ze względu na
wielkość, hapteny, w odróżnieniu od alergenów, mają zdolność
penetracji przez nienaruszoną barierę skórną. Hapteny są odpo-
wiedzialne za większość przypadków alergii kontaktowej oraz
alergicznego kontaktowego zapalenia skóry [3]. Aby sprowoko-
wać zmiany skórne po spożyciu określonego pokarmu, hapten
musi pierwotnie wywołać uczulenie drogą skórną, np. wskutek
stosowania kosmetyków zawierających ten sam hapten [3]. Nie-
dawna analiza 150 produktów spożywczych oraz 150 produk-
tów kosmetycznych wykazała, że w prawie każdym kosmetyku
oraz produkcie spożywczym występowały wspólne hapteny
o znanym działaniu uczulającym [5].
W pracy skupiono się na występowaniu barwników kosme-
tycznych w produktach spożywczych. Okazało się, że co trzeci
produkt spożywczy zawiera barwniki wykorzystywane także do
barwienia kosmetyków. Barwniki o znanym działaniu uczulają-
cymwystępowały w 6,5% wszystkich produktów spożywczych.
Zgodnie z art. 24
Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 w sprawie do-
datków do żywności
w razie użycia jednego lub więcej spośród
następujących barwników: żółcień pomarańczowa, żółcień
chinolinowa, azorubina, czerwień allura, tartrazyna, czerwień
koszenilowa A, producent powinien umieścić na opakowaniu
obok nazwy barwnika lub numeru Einformację „może mieć
szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci” [6].
Zalecenie to jest wynikiem przeprowadzonych w Wielkiej Bry-
tanii w 2007 r. badań Southampton. W badaniach tych wzięło
udział 153 dzieci w wieku 3 lat oraz 144 dzieci w wieku 8-9
lat, którym przez półtora miesiąca podawano napoje zawiera-
jące mieszankę barwników spożywczych, zamiennie z placebo.
Barwnikami użytymi w badaniu były żółcień pomarańczowa,
azorubina, tartrazyna, czerwień allura AC, czerwień koszeni-
lowa oraz żółcień chinolinowa. Napoje konserwowano benzo-
esanem sodu. W przypadku obu grup wiekowych stwierdzono
wystąpienie nadpobudliwości oraz problemów ze skupieniem
uwagi podczas spożywania barwionych napojów [7]. Należy
zwrócić uwagę, że mimo braku jednoznacznych dowodów
na powiązanie nadpobudliwości u dzieci ze spożyciem barw-
ników, wydano decyzję o specjalnym znakowaniu produk-
tów spożywczych, które zawierają barwniki spożywcze ujęte
w tym badaniu. Badanie z udziałem polskich uczniów (n=90)
miało na celu oszacowanie spożycia dodawanych do słodyczy
i napojów syntetycznych barwników z „grupy Southampton”.
Zaobserwowano, że ponad połowa badanych dzieci przyjmo-
wała z napojami i słodyczami co najmniej jeden barwnik z tej
grupy. Produkty spożywane przez dzieci najczęściej zawierały
żółcień pomarańczową (E110, C.I. 15985) [8]. Eliminacja bądź
ograniczenie sprzedaży tych produktów w sklepikach szkol-
nych mogłoby nie tylko zmniejszyć ryzyko wystąpienia alergii,
ale także epizodów nadpobudliwości, którą w ostatnich latach
coraz częściej wiąże się z konsumpcją żywności bogatej w do-
datki spożywcze, m.in. barwniki.
Przypuszczalnie narażenie na te barwniki może również wią-
zać się z ryzykiem systemowej reaktywacji wyprysku kontakto-
wego SRACD (
Systemic Reactivation of Allergic Contact Dermatitis
)
u osób uczulonych, czyli alergicznym kontaktowym zapaleniem
skóry, powstającym po systemowym podaniu haptenu (np. leku,
aromatu, barwnika) u osoby, u której wcześniej rozwinęła się
alergia kontaktowa na skutek kontaktu danego haptenu ze skó-
rą [9]. Przypadki systemowej reaktywacji alergicznego wypry-
sku kontaktowego opisano między innymi w odniesieniu do
niklu, balsamu peruwiańskiego, i co najistotniejsze w kontekście
niniejszych badań – barwników azowych. Barwniki te mogą
ponadto dawać reakcje krzyżowe z parafenylenodiaminą (PPD),
najpopularniejszym składnikiem farb do włosów [3]. Wykazano
eksperymentalnie, że większość osób z alergią kontaktową na
PPD reaguje silnym odczynem skórnym na barwniki azowe sto-
sowane w żywności, np. stosowaną do dnia dzisiejszego żółcień
pomarańczową (E 110, C.I. 15985) [10].
|
|
Wnioski
Produkty spożywcze mogą zawierać te same barwniki co ko-
smetyki. Co trzeci produkt spożywczy zawiera barwniki stoso-
wane również w kosmetykach, a co dziesiąty zawiera barwnik
o znanym działaniu uczulającym. U osób uprzednio uczulo-
nych na drodze kontaktu z kosmetykami, barwniki spożyte
w żywności mogą prowokować systemową reaktywację aler-
gicznego wyprysku kontaktowego.
|
|
Literatura:
1.
A. Downham, P. Collins:
Colouringourfoods inthe lastandnextmillennium
, International
Journal of Food Science and Technology, 2000, 5-22.
2.
CSPI Says Food Dyes Pose Rainbow of Risk
, 2010,
[dostęp z dnia: 21.03.2016].
3.
R. Śpiewak:
Wyprysk i alergia pokarmowa – czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy?
,
Przegląd Lekarski, 2013, 70(12), 1051-1055.
4.
R. Śpiewak, M. Schlegel-Zawadzka, A. Prusak:
An Integrated Approach toManagement
of Food Allergy – Recommendations for Consumers and Professionals
,
Public Health
Open Journal, 1(1), 2016, 16-23.
5.
J. Kalicińska, R. Śpiewak:
Wspólne składniki kosmetyków i pokarmów – analiza deklaro-
wanych składów produktów spożywczych i kosmetycznych pod kątem substancji poten-
cjalnie uczulających
,
Przegląd Dermatologiczny, 101(5),2014, 349.
6.
J. Gajda-Wyrębek, J. Jarecka, K. Kuźma, M. Beresińska:
Zawartość barwników mają-
cych szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci w wybranych środkach
spożywczych
, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3,2011, 760-767.
7.
D. McCann, A. Barrett, A. Cooper, D. Crumpler, L. Dalen, K. Grimshaw, E. Kitchin, K. Lok,
L. Porteous, E. Prince:
Food additives and hyperactive behaviour in 3-years-old and
8/9-year-old children in the community: a randomised, double-blinded, placebo-controlled
trial
, Lancet, 370(9598), 2007, 1560-1567.
8.
E. Sicińska, M. Żelazko, A. Brzozowska:
Oszacowanie pobrania barwników syntetycznych
przez wybraną grupę dzieci
,Bromatologia i ChemiaToksykologiczna, 4, 2010, 478-484.
9.
R. Śpiewak:
Systemowa reaktywacja alergicznego wyprysku kontaktowego (SRACD)
,
Dermatopedia, 2, 2013, 13.
10.
R.L. Baer, M. Leider, R.L. Mayer:
Possible eczematous cross-hypersensitivity between
paraphenylenediamine and Azo dyes certified for use in foods, drugs and cosmetics
, Expe-
rimental Biology and Medicine, 67(4), 1948, 489-494.
