5 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
526
N
artykuł naukowy
DIETETYKA
fizyczne [7]. Wydaje się możliwe, że próbować mogą również
redukować masę ciała poprzez coraz bardziej popularne zabiegi
kosmetyczne wspomagające lipolizę.
Radykalna utrata masy ciała, jaka ma miejsce w przypadku
anoreksji oraz zaburzenia związane z niedoborem składników
odżywczych, towarzyszące również bulimii, powodują, żewśród
objawów klinicznych obserwuje się zaawansowane zmiany
skórne. Zmiany te są na tyle istotne, że podejrzewać można, iż
chorzy, szukając pomocy, trafiają nie tylko do gabinetów lekar-
skich, ale również kosmetycznych. W niniejszej pracy podjęto
próbę oszacowania, czy kosmetolodzy w swojej praktyce zawo-
dowej spotykają się z klientami cierpiącymi na anoreksję lub bu-
limię, lub klientami przejawiającymi objawy występowania tych
zaburzeń (jeśli tak, to jak często). Dodatkowo celem pracy było
określenie, na jakie zabiegi decydują się klienci z podejrzeniem
lub ze stwierdzonym zaburzeniem odżywiania.
|
|
CZĘSTOŚĆWYSTĘPOWANIA ANOREKSJI I BULIMII
Największa zapadalność na anoreksję i bulimię obejmuje głów-
nie okres dojrzewania [8]. Po osiągnięciu 25. roku życia częstość
zachorowań maleje, ale nie zanika. Przypadki jadłowstrętu
psychicznego w literaturze opisywane były u pacjentów w każ-
dym wieku [1, 9]. Szacuje się, że w Polsce na anoreksję choruje
0,8-1,8% nastolatek poniżej 18. roku życia. U dorosłych zapadal-
ność wynosi od 0,2 do 0,8%. Częstość zachorowań wzrasta do
3,7%, jeżeli wliczy się również występowanie odmian schorze-
nia, które nie spełniają wszystkich kryteriów diagnostycznych
[9]. Odsetek chorych rośnie wraz ze wzrostem zamożności i od-
wzorowywania z krajów zachodnich stylu odżywiania [8].
Bulimia jest zdecydowanie częściej występującym zabu-
rzeniem odżywiania. Z napadami wilczego głodu boryka się
od 3,9 do nawet 19% osób w przedziale wiekowym od 19. do
30. roku życia. Zachorowania na bulimię odnotowuje się rów-
nież wśród młodszych dziewcząt, nawet w 15. roku życia [8].
Dane literaturowe wskazują, że aż 4,5% nastolatek i kobiet po-
niżej 20. roku życia może zmagać się z bulimią [10].
Obserwuje się znaczne różnice w częstości występowania ano-
reksji i bulimii w zależności od płci. Zaburzenia odżywiania rzad-
ko występują u mężczyzn. Proporcję kobiet do mężczyzn szacuje
się na 9:1 dla jadłowstrętu psychicznego, a 5:1 dla bulimii [10].
Mimo coraz większej wiedzy na ten temat, nie obserwuje się
spadku zachorowań [1].
|
|
PRZYCZYNY I CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE
Przyczyny obu zaburzeń nie są do końca wyjaśnione. Zakła-
da się, że wpływ na zapadalność mają czynniki indywidualne,
w tym zaburzenia genetyczne, zaburzenia neuroprzekaźni-
ków oraz nieprawidłowy rozwój osobowości, czynniki rodzin-
ne, w tym m.in. dysfunkcja systemu rodzinnego, nadopiekuń-
czość, wyolbrzymione oczekiwania rodziny wobec nastolatki
oraz czynniki społeczno-kulturowe, wśród których dużą rolę
odgrywa kreowana w mediach moda na szczupłą sylwetkę
[3, 5, 6]. Pogłębianiu choroby sprzyjać mogą również szczególne
więzi, jakie osoby z problemem zaburzeń odżywiania zawierają
między sobą w celu motywowania się do wytrwania w reduk-
cji wagi ciała oraz upowszechniane m.in. w Internecie jako tzw.
„thinspiracje”, porady, cytaty, nagrania lub np. zdjęcia skrajnie
wyszczuplonych, ale znanych modelek lub aktorek, które trak-
towane jako wzorce, kierować mogą działaniami młodych kobiet.
Osoby chorujące na anoreksję zwykle pochodzą z rodzin do-
brze sytuowanych. Cechuje je ambicja, perfekcjonizm, ale jed-
nocześnie wysokie poczucie lęku i obniżone poczucie własnej
wartości [11]. Wyższy stopień dysfunkcji przedstawiają rodziny,
z których zwykle wywodzą się osoby z problemem bulimii. Czę-
sto są to rodziny konfliktowe, rozbite, borykające się z problemem
alkoholizmu lub przestępczości [3]. Podobnie jak wśród anorek-
tyczek, również wśród bulimiczek zauważa się niską samoocenę
i perfekcjonizm, a ponadto wysoki stopień zależności od innych
[3, 11]. U około 1/3 osób zmagających się z bulimią stwierdza się
„osobowość z pogranicza”. Diagnozę potwierdzającą tę podgrupę
zaburzeń osobowości stawia specjalista w momencie, gdy stwier-
dzi u pacjenta co najmniej pięć z ośmiu cech: nieustabilizowane
związki, zmienny nastrój, wybuchowe postępowanie, bezzasad-
na złość, próby samobójcze, wątpliwość co do własnej tożsamości,
poczucie nudy oraz próby obronienia się przed porzuceniem [12].
|
|
OBJAWY I KRYTERIA ROZPOZNANIA
Osoba chorująca na anoreksję na początku nie przejawia wy-
raźnych symptomów choroby, a objawy zewnętrzne w tej fazie
ograniczają się przede wszystkim do wyraźnego zeszczuplenia
sylwetki. Wraz z rozwojem choroby pogłębia się proces utraty
masy ciała i pojawiają się związane z niedoborami żywienio-
wymi objawy ogólnoustrojowe oraz zmiany w wyglądzie skó-
ry i jej przydatków. Im bardziej pogłębia się proces chudnięcia,
tym bardziej wyniszcza się organizm. Jadłowstręt psychiczny
niesie ze sobą wiele powikłań ze strony wszystkich narządów.
Jeśli pacjent spełnia kompletny obraz chorobowy, pokrywający
się z najnowszymi kryteriami rozpoznawania (ICD-10 w Eu-
ropie, DSM-IV w Wielkiej Brytanii oraz w USA), postawienie
prawidłowej diagnozy przez lekarza nie jest trudne [10, 13].
W przebiegu choroby obserwuje się m.in. utratę masy ciała,
zaniki mięśniowe, anemię, zanik miesiączki, hipotermię, nie-
tolerancję zimna, zwolnienie częstości akcji serca, zaparcia
i wzdęcia, osteoporozę, obrzęki. U chorych stwierdza się rów-
nież zaburzone postrzeganie własnej sylwetki [4, 10, 14].
Na skutek braku niezbędnych składników pokarmowych
włosy zaczynają wypadać, a paznokcie stają się łamliwe; poja-
wiać się może również nadmierna potliwość stóp. Dodatkowo
skóra traci swoją jędrność, staje się blada, sucha i szorstka, na
twarzy pojawiają się zmiany trądzikowe. Wyraźnie zauważal-
ne są wyostrzone rysy twarzy oraz podkrążone oczy. Zmie-
nia się zabarwienie skóry; skóra przybiera odcień żółto-szary
[15, 16]. Po pewnym czasie u anorektyków pojawia się nietypo-
we owłosienie typu lanugo. Organizm pacjenta, wytwarzając
takie, charakterystyczne dla okresu płodowego, owłosienie,
stara się obronić przed nadmierną utratą ciepła [4].
