4 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
484
N
artykuł naukowy
podologia
ANATOMIA PAZNOKCIA
Paznokieć jest wytworem nabłonkowym, który chroni opuszkę
palca. Płytka paznokciowa składa się z 100-150 warstw korne-
ocytów, ma grubość ok. 0,5 mm i leży na łożysku paznokcia. Jej
zewnętrzne brzegi okrywają boczne wały paznokciowe, na-
tomiast bliższy odcinek otoczony jest przez proksymalny wał.
Z niego schodzi na płytkę 12-milimetrowa warstwa nabłon-
kowa, zwana oskórkiem. Bezpośrednio pod wolnym brzegiem
paznokcia (ang.
free edge
) leży hyponychium. Większa część pa-
znokcia leżąca obwodowo to trzon; mniejsza, prawie w całości
pokryta skórą, stanowi korzeń. Uwidacznia się on tylko w po-
staci niewielkiego białawego łuku w dosiebnej części płytki pa-
znokciowej, zwanego obłączkiem. Warstwą rozrodczą paznok-
cia leżąca pod korzeniem paznokcia jest macierz (rys. 1) [8-10].
W macierzy paznokcia melanocytów jest mniej niż w nor-
malnej skórze (200/mm
2
w porównaniu z 1150/mm
2
) i ich
liczba wzrasta od części proksymalnej paznokcia w kierunku
dystalnym [2, 11]
.
U rasy białej większość melanocytów ma-
cierzy paznokcia nie produkuje melaniny i są funkcjonalnie
nieaktywne [11].
EPIDERMIOLOGIA I PATOGENEZA
PM występuje u 1,4% populacji rasy kaukaskiej, częściej
w przypadku osób o fototypie skóry III i wyższym wg Fitz-
patricka, równie często u obu płci [12, 13]. Zmiany najczęściej
dotyczą kciuka następnie palucha i palca wskazującego [12, 14]
.
Melanonychia może być spowodowana aktywacją bądź hi-
perplazją melanocytów [14].
Aktywacja melanocytów
Aktywacja melanocytów (wzrost produkcji melaniny) jest
odpowiedzialna za 73% przypadków PM dorosłych, częściej
dotyczy kilku paznokci i może być spowodowana działaniem
niepożądanym leków, infekcjami, chorobami układowymi,
przemianą neoplastyczną lub przebytym urazem (obgryzanie
paznokci, noszenie ciasnego obuwia) [2]. Aktywacja melanocy-
tów częściej wywodzi się z dystalnej części macierzy paznok-
cia i dotyczy głównie osób o ciemnym fototypie skóry. Klinicz-
nie PM spowodowana aktywacją często przedstawia się jako
szarawy prążek [7] (fot. 1).
Melanocytowa hiperplazja
Melanocytowa hiperplazja (proliferacja melanocytów macie-
rzy bądź łożyska paznokcia) jest przyczyną 77,5% przypadków
PM u dzieci [15] i 10,1% u dorosłych [1]. Odpowiada za powsta-
wanie zmian typu lentigo, znamion melanocytowych i czer-
niaka podpaznokciowego [14]. PM w przebiegu hiperplazji czę-
sto są koloru brązowego lub czarnego [7].
Czerniak podpaznokciowy
Czerniak podpaznokciowy (CP) jest rzadkim nowotworem
u rasy kaukaskiej, u której stanowi do 3% wszystkich czernia-
ków, natomiast u rasy afrokaraibskiej i żółtej jest częstszy (na-
wet 10-17% czerniaków) [16-18]. Czerniak najczęściej wywodzi
się z macierzy paznokcia, ale może obejmować również wał pa-
znokciowy, łożysko paznokcia i hyponychium [19]. 20% CP to
zmiany amelanocytowe lub hipomelanocytowe o bardzo złym
rokowaniu ze względu na opóźnione rozpoznanie [18]. Tylko
20% przypadków CP jest diagnozowanych w I stadium we-
dług klasyfikacji TNM (
tumour
–
(pierwotny),
node
–
(chłonny),
metastasis
–
(odległy)), większość to stadia
wyższe, o gorszym rokowaniu. Późne rozpoznanie skutkuje
mniejszą szansą na wyleczenie i wzrostem śmiertelności. Po-
nad 50% chorych umiera przed upływem 5 lat od postawienia
diagnozy [20]. Wczesny czerniak podpaznokciowy najczęściej
manifestuje się jako PM, dlatego prawidłowo przeprowadzona
diagnostyka różnicowa PM i szybko podjęte leczenie są nie-
zmiernie ważne [19]. Levit i wsp. [21] stworzyli łatwą do zapa-
miętania zasadę ABC dotyczącą epidemiologii i cech CP, której
założenia przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 1
Diagnostyka różnicowa podłużnej melanonychii
Przyczyny zmian barwnikowych paznokci
Łagodne znamię melanocytowe podpaznokciowe
Czerniak podpaznokciowy
Działanie niepożądane leków i radioterapii (hydroksymocznik, minocyklina, leki przeci-
wmalaryczne, zydowudyna, amiodaron)
Endokrynopatie
(choroba Addisona, zespół Cushinga, zespół Nelsona, nadczynność tarczycy)
Zakażenia paznokci (grzybicze, drożdżakowe, bakteryjne), zakażenie HIV
Niedobory pokarmowe (niedobór witaminy B12, kwasu foliowego)
Zespół Laugiera-Hunzikera
Niemelanocytowe guzy paznokci
(choroba Bowena, rak podstawnokomórkowy, brodawka zwykła)
Zmiany pourazowe
Zmiany etniczne, rasowe
Liszaj płaski
Toczeń układowy
Twardzina układowa
Źródło:
Opracowanie własne na podstawie [4]
Rys. 1
Schemat budowy paznokcia
Źródło:
Opracowanie własne
