3 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
276
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DERMATOLOGIA
Badania naukowe donoszą, iż najczęściej występujące dys-
chromie to: przebarwienia wynikające z reakcji fototoksycz-
nych (27,5%), piegi (23%), ostuda (21%), plamy soczewicowane
(19%), bielactwo nabyte (9,5%) [2]. Zaburzenia pigmentacji
stwierdza się u 35% kobiet po 30 roku życia i u 90% kobiet po
50 roku życia [3]. Udowodniono, że melasma występuje czę-
ściej u kobiet niż u mężczyzn. Badania przeprowadzone w Bra-
zylii wykazały różnice w stosunku 114:39, w Singapurze 115:21
i w Indiach 6:1 [4]. W populacyjnym badaniu przeprowadzo-
nym w 2013 r., w którym uczestniczyło 515 dorosłych pracow-
ników kampusu uniwersyteckiego Botucatu, Sao Paulo State
University, SP (Brazylia), zaburzenia pigmentacyjne (melazmę)
stwierdzono u 34% kobiet i u 6% mężczyzn [5]. W innym bada-
niu przeprowadzonym w Indiach wśród 120 pacjentów z me-
lasmą – 25,8% stanowili mężczyźni [6].
Nie bez znaczenia jest również wyraźne obniżenie jakości
życia osób, u których pojawiają się zmiany skórne, w tym rów-
nież przebarwienia, zmieniając w widoczny sposób wygląd ze-
wnętrzny. Subiektywne postrzeganie własnego wyglądu jako
gorszego może mieć istotny wpływ na obniżenie własnej war-
tości i jakości życia. Widoczne dla otoczenia zmiany skórne
zdecydowanie określane są przez pacjentów jako przeszkoda
w życiu codziennym [7, 8].
Dermatologiczny wskaźnik jakości życia DLQL (
dermatolo-
gy life quality index
) daje możliwość pomiaru jakości życia oso-
bom dorosłym z manifestacjami skórnymi, towarzyszącymi
przebiegającym chorobom. Badania wyraźnie wskazują na
jego obniżenie szczególnie u mężczyzn i osób z wyższym wy-
kształceniem [8]. Konsensusy dermatologiczne zalecają wręcz,
aby DLQL stał się jedną z wytycznych przy wyborze metody
terapeutycznej w przebiegu leczenia także chorób skóry [9].
Problem przebarwień jest zatem dość powszechny i uzasad-
niona jest szeroka analiza, zarówno pod względem etiologii,
profilaktyki, jak i leczenia.
MOLEKULARNE PODSTAWY PIGMENTACJI SKÓRY
Za kolor naszej skóry odpowiadają pigmenty melaninowe, wy-
twarzane przez wyspecjalizowane komórki zwane melanocy-
tami, wywodzące się z grzebienia nerwowego (struktura ekto-
dermalna). Wraz z zamknięciem cewy nerwowej, migrują one
jako melanoblasty (embrionalne prekursory melanocytów)
do naskórka i mieszków włosowych podczas procesu embrio-
genezy, a dokładnie w czasie drugiego miesiąca rozwoju em-
brionalnego [10–13]. Synteza melaniny odbywa się wewnątrz
wyspecjalizowanych organelli melanocytów, zwanych mela-
nosmami [14, 15]. Są to zawierające barwnik ziarnistości, które
powstają w melanocytach w trakcie wytwarzania melaniny.
Melanocyty wytwarzają dwa chemicznie różne typy me-
laniny: brązowo-czarną lub ciemną eumelaninę, będącą nie-
rozpuszczalnym polimerem i feomelaninę – czerwono-żółty
rozpuszczalny polimer [16–18]. Istnieją również dwa typy
melanosomów– sferoidalne i elipsoidalne. W melanosomach
sferoidalnych występuje feomelanina – noszą one nazwę
feomelanosomy, natomiast melanosomy elipsoidalne nazywa-
ne są eumelanosomami, ponieważ zawierają eumelaninę [14].
Proces syntezy i dystrybucji melaniny nazywany jest me-
lanogenezą. Główną rolę odgrywa w nim enzym tyrozynaza,
która katalizuje konwersje L-tyrozyny do L-3,4-dwuhydrok-
syfenyloalaniny (L-DOPA- 3,4-dihydroxy-L-phenylalanine),
a następnie utlenienie do L-DOPA- chinonu [19, 20] (rys.1).
Synteza melaniny rozpoczyna się hydroksylacją aminowego
końca aminokwasu tyrozyny. Reakcja ta zachodzi przy udzia-
le tyrozynazy i jej efektem jest powstanie DOPA-chinonu.
Jeżeli w melanosomach brak jest innych komponentów en-
zymatycznych związek ten ulega przemianie tworząc DOPA-
-chrom (
Dopachrome
), a następnie DHI (5,6-dihydroxyindole)
– melaninę, czarną, nierozpuszczalną formę pigmentu. W me-
lanosomach występują jeszcze dwa inne enzymy DCT (
Dopa-
chrome tautomeraze
) i TRP1 (
tyrosinase-related protein 1
), które
mają zdolność modyfikowania melanin. W wyniku oddziały-
wania DCT zamiast DHI powstaje jego karboksylowa pochod-
na – DHICA (5,6-dihydroxyindole-2-carboxylic acid), dając
melaninę jaśniejszej barwy, nazywaną DHICA-melanią. Poza
opisanymi dwoma formami eumelaniny w melanosomach
może być produkowana również feomelanina. Do jej syntezy
dochodzi wówczas, gdy wewnątrz melanosomów występują
duże ilości aminokwasów bogatych w siarkę, np. cysteina lub
glutation [21, 22].
Większość naturalnych melanin jest mieszaniną zawie-
rającą eumelaninę i feomelaninę w różnych proporcjach. Na
rodzaj wytwarzanej melaniny wpływa funkcjonowanie en-
zymów melanogennych i dostępność substratów. Ukierun-
kowanie szlaku melanogenezy w kierunku eumelanogenezy
lub feomelagenezy zależy od procesów modyfikujących DO-
PA-chinon. Jeżeli w melanocytach przeważają aminokwasy
zawierające siarkę, wówczas DOPA-chinon łączy się z grupa-
mi -SH (grupa tiolowa) i powstaje cysteinyloDOPA (5-S-cyste-
inylodopa) – prekursor feomelaniny. Natomiast jeżeli brakuje
cysteiny i glutationu powstaje eumelanina [19].
FEOMELANINA
tyrozynaza tyrozynaza
L-TYROZYNA
L-DOPA
L-DOPA-CHINON
EUMELANINA
Rys. 1
Synteza dwóch rodzajów melaniny
Źródło:
Opracowanie własne
Proces pigmentacji regulowany jest zarówno przez czynniki
zewnątrzne, takie jak: promieniowanie UV (
ultraviolet
), leki
oraz substancje pozyskiwane z roślin, jak i wewnętrzne: en-
dokrynne, parakrynne i autokrynne. Czynniki wpływające
stymulująco na pigmentację skóry wytwarzane przez kera-
tynocycty to:
α
-MSH (
alpha- melanocyte stimulating hormone
),
ACTH (
adrenocorticotropic hormone
), kortykoliberyna (
cortico-
tropin- releasing hormone
), tlenek azotu (NO), prostaglandyna
E2 (PGE2-
prostaglandin
E2), prostaglandyna F2
α
(PGF2
α
-
pro-
staglandin
F2
α
), endotelina-1 (ET-1-
endothelin
1), leukotrien D4
(
leukotriene D4
), leukotrien C4, czynnik stymulujący kolonie
