1 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
108
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
zmętnienia, owrzodzenia, zaczerwienienia, krwawienia oka,
a także obrzęku spojówki i tęczówki [2].
Test ten miał za zadanie nie tylko wykazanie potencjału
drażniącego substancji, ale również określenie czasu potrzeb-
nego do zniwelowania i ustąpienia powstałych uszkodzeń [3].
|
|
ZASADA 3R
W dniu 11 marca 2014 roku na terenie Unii Europejskiej wpro-
wadzono zakaz używania do produkcji kosmetyków substan-
cji testowanych na zwierzętach. Warto jednak zaznaczyć, że
zakaz ten dotyczy metod i substancji, dla których już istnieją
metody alternatywne. Dodatkowo należy pamiętać, że w przy-
padkach takich jak ocena toksykokinetyki lub toksyczności
ostrej za metodę alternatywną można uznać taką, która w dal-
szym ciągu angażuje zwierzęta, ale w których ich ilość została
znacznie zmniejszona, a sama metoda stała się bardziej huma-
nitarna [4].
Idea powstania metod alternatywnych opiera się na tak zwa-
nej „Zasadzie 3R”. Odnosi się ona do trzech pojęć:
•
replacement
– czyli zastąpienie lub całkowite wykluczenie
z badań modeli zwierzęcych i zastąpienie ich modelami
in vitro
lub
in silico
;
•
reduction
– czyli maksymalna redukcja liczby wykorzysty-
wanych żywych zwierząt przy jednoczesnym zachowaniu
dokładności wyników;
•
refinement
– czyli udoskonalanie metod w celu ciągłego
zmniejszania bólu i cierpienia wykorzystywanych do badań
zwierząt [5,6].
Wszystkie metody alternatywne zostają poddane procesowi
walidacji, który potwierdza niezawodność, przydatność i wia-
rygodność danej metody [7].
Za metody alternatywne można uznać również te, które
wciąż pozostają w trakcie procesu walidacji.
Spis i objaśnienie metod alternatywnych, dla których proces
walidacji został ukończony, opisują protokoły Organizacji do
spraw Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD (
Organisa-
tion for Economic Co-Operation and Development
), mającej na
celu promowanie działań zmierzających ku poprawie sytuacji
gospodarczej na całym świecie [7].
Najnowszy raport techniczny dotyczący aktualnego statu-
su metod alternatywnych w przemyśle kosmetycznym został
opublikowany w styczniu 2014 roku. Dokument zawiera za-
równo metody w fazie badań, jak i w pełni ukończone.
|
|
TESTY ALTERNATYWNE
|
|
Ocena działania żrącego względem tkanki skórnej
Działanie żrące na skórę powoduje wystąpienie nieodwracal-
nych uszkodzeń na poziomie naskórka i skóry właściwej. W ta-
beli 1 przedstawiono zestawienie metod alternatywnych dla
sprawdzenia działania żrącego.
Tabela1
Wybranetestywykorzystywanewoceniedziałaniażrącegosubstancjiwzględemtkankiskórnej
Lp. Metoda
Aktualny
status
Wytyczne
międzynarodowe
wg OECD
1.
Test CORROSITEX, w którym miarą działania
żrącego jest zdolność substancji do przenikania
przez biobarierę złożoną z macierzy
uwodnionego kolagenu
Ukończony OECD TG 435 [24]
2.
Testy wykorzystujące modele naskórka i skóry
ludzkiej: EpiSkin, EpiDerm, SkinEthic, EST-1000
Ukończone
OECD TG 431 [25]
3.
Test szczurzej przezskórnej elektrycznej
rezystancji Rat TER OECD TG 430
Ukończony OECD TG 430
Źródło:
[7]
Na szczególną uwagę zasługują testy wykorzystujące modele
zrekonstruowanego naskórka i skóry ludzkiej EpiSkin, Epi-
Derm, SkinEthic oraz EST-1000 Skin Corrosivity Test.
•
EpiSkin to model naskórka powstały z ludzkich keratyno-
cytów pochodzących od dawców poddających się operacjom
plastycznym. Dzięki temu model ten pod względem rozwar-
stwiania komórek naskórka, przylegania warstwy podstaw-
nej do podłoża, a także ilości komórek ziarnistych i grubości
warstwy rogowej wiernie odpowiada skórze człowieka. Za-
pewnia to bardzo wysoką czułość i specyficzność metody [7, 9].
•
Epiderm to trójwymiarowy, zróżnicowany model skóry, do
stworzenia którego bazę stanowią komórki skóry pochodzą-
ce z napletków noworodków. Sprawdza się on w testowaniu
zarówno substancji ciekłych, jak i stałych przy zachowaniu
pełnej morfologii naskórka przez okres 3 tygodni.
•
SkinEthic to model ludzkich keratynocytów hodowanych na
podłożu obojętnym w odpowiednio przygotowanej pożywce
chemicznej. Tego rodzaju modele powalają na przeprowa-
dzanie badań przez duże koncerny kosmetyczne, mogą an-
gażować bowiem wiele substancji badanych oraz dużą ilość
odczynników sprawdzających [10].
Do testowania bardziej zróżnicowanych substancji wykorzy-
stuje się model SkinEthic. Umożliwia badanie substancji w for-
mie stałej, półstałej oraz ciekłej, a także rozpuszczalnych i nie-
rozpuszczalnych w wodzie. Oceny dokonuje się poprzez ocenę
stanu mitochondriów po 30-, 60- lub 240-minutowym czasie
ekspozycji modelu na działanie badanej substancji [8].
|
|
Ocena działania drażniącego względem tkanki skórnej
Działaniem drażniącym na skórę określa się wywołanie uszko-
dzenia przez daną substancję chemiczną trwającego krócej niż
4 godziny. Do niedawna testem sprawdzającym działanie draż-
niące na skórę był wspomniany już test Draize`a. Badania wy-
konane w 2004 roku przez Amerykański Komitet Doradczy do
sprawAlternatywnych Metod Toksykologicznych (
US Scientific
Advisory Committee on Alternative Toxicological Methods
) wyka-
zały jednak małą dokładność badania oraz brak precyzyjności
w przełożeniu wyników na warunki skóry ludzkiej. Z tego
względu powstały nowe metody angażujące modele zrekon-
struowanego naskórka ludzkiego (tabela 2) [11].
