1 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
106
artykuł
Kosmetologia Estetyczna
A
W tym miejscu wypada zaznaczyć, iż w trakcie procesu leczni-
czego małoletni pacjent, a zarazem klient gabinetu medycyny
estetycznej ma prawo do wyrażenia swojego zdania w odnie-
sieniu do przyjętych metod terapii. Zabiegi nie zawsze jednak
podyktowane są chęcią upiększenia, lecz wynikają z potrzeby
poprawienia wyglądu w celu lepszego funkcjonowania w spo-
łeczeństwie. Ich niezbędność może być również spowodowana
deformacją części ciała, jego mechanicznym uszkodzeniem czy
zbliznowaceniem.
Bardzo często pojawiają się sytuacje, w których zabieg stano-
wi pewnego rodzaju konieczność. Nie idzie to jednak w parze
z uzyskaniem aprobaty opiekunów prawnych. Niemniej jed-
nak w razie niezbędnej potrzeby usunięcia niebezpieczeństwa
utraty przez pacjenta życia lub ciężkiego uszkodzenia ciała
bądź ciężkiego rozstroju zdrowia, lekarz może wykonać takie
czynności po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. Jednak
w praktyce gabinetówmedycyny estetycznej takie sytuacje nie
należą do codziennych, gdyż pacjenci decydujący się na zabieg
robią to z własnej woli, a stany zagrożenia zdrowia czy życia
podlegają leczeniu i diagnostyce szpitalnej.
Omawiana wyżej zgoda ustawowego przedstawiciela musi
być świadoma i wyrażona dobrowolnie, gdyż to właśnie na le-
karzu będzie spoczywać obowiązek udowodnienia ważności
oświadczenia woli. Warto tutaj przytoczyć orzeczenie Sądu Naj-
wyższego, który w sprawie o sygn. akt II CR 280/80 stwierdził,
że „poprzez wyrażenie zgody na dokonanie zabiegu pacjent ak-
ceptuje i przyjmuje na siebie ryzyko, jakie niesie ze sobą czyn-
ność kosmetyczna (...)”. Ponadto Sąd Apelacyjny w Warszawie
w orzeczeniu o sygn. akt I ACa 973/05 wskazał, iż „zabieg me-
dyczny wykonany bez zgody pacjenta jest czynnością bezpraw-
ną, nawet wtedy gdy zostanie on wykonany zgodnie z zasadami
wiedzy medycznej”. To na osobie wykonującej zabieg spoczywa
obowiązek przeprowadzenia wnikliwego wywiadu z pacjentem
wraz z potwierdzeniem jego tożsamości oraz ustalenia wieku.
W przypadku ewentualnych powikłań po wykonanym zabie-
gutowłaśnielekarzbądźosobawykonującazabiegbędzieponosić
odpowiedzialnośćwzględemkażdego pacjenta. Brakwymaganej
zgody może prowadzić również do problemów w przedmiocie
skorzystania z polisy ubezpieczeniowej. Zaniechanie kontroli
wieku pacjenta może stanowić bezpośredni zarzut, a tym sa-
mym argument obronny dla Towarzystwa Ubezpieczeniowe-
go, w konsekwencji czego może zaistnieć prawdopodobieństwo
nieuzyskania środków pieniężnych niezbędnych na leczenie po
ewentualnych powikłaniach z polisy ubezpieczeniowej gabine-
tu. Wskazać w tym miejscu należy przepis Kodeksu Karnego,
a mianowicie treść art. 192 § 1, gdzie „Odpowiedzialności Karnej
podlega ten, kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta”.
Pamiętajmy, że za brak zgody rozumie się również brak zgody
przedstawiciela ustawowego pacjenta niepełnoletniego.
Powyższe regulacje prawne, które w stosunku do lekarzy wy-
konujących zabiegi są dość precyzyjne, mogą budzić wątpliwo-
ści w kwestii zabiegów wykonywanych przez kosmetologów
oraz kosmetyczki. Jednak w przypadku gabinetów kosmetycz-
nych sytuacja jest analogiczna. Jeśli rodzic osoby niepełnolet-
niej zgody nie wyrazi, zabiegu wykonać nie można.
Pomimo dość jasnych przepisów w zakresie dopuszczalności
wykonywania zabiegów winno się zachować dużą ostrożność
i powściągliwość w przypadku niepełnoletnich pacjentów, na-
wet w gabinetach kosmetycznych. Problem może się pojawić
w przypadku wprowadzenia w błąd osoby wykonującej zabieg,
podrobienie czy przerobienie dokumentu tożsamości przez oso-
bę niepełnoletnią. Zgodnie z art. 270 Kodeksu Karnego „Odpo-
wiedzialności podlega ten, kto, w celu użycia za autentyczny,
podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako
autentycznego używa”. Może to rodzić szereg późniejszych kon-
sekwencji po stronie pacjenta – klienta gabinetu, ale również
osoby wykonującej zabieg. Dodatkowo pojawia się odpowie-
dzialność karna oraz jej sankcje za popełnienie przestępstwa tzw.
fałszerstwa materialnego. Wprowadzenie w błąd nie wyklucza
jednak możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu nieprawidło-
wo przeprowadzonego zabiegu, uszczerbku na zdrowiu pacjenta
czy niezachowaniu należytej staranności, gdyż skutki zabiegów
oraz ich powikłania mogą rodzić tak samo ciężką odpowiedzial-
ność wynikającą z przepisów zarówno karnych, jak i cywilnych.
Zupełnie odmienną kwestią pozostaje sprawa, czy osoby nie-
pełnoletnie powinny w ogóle być poddawane zabiegom upięk-
szającym. Należałoby się zastanowić, czy małoletnie pacjentki
potrzebują tego typu działań przy braku wskazań medycznych.
W przypadku zabiegów pielęgnacyjnych czy leczniczych nie
powinno to budzić wątpliwości, jednak w przypadku ingerencji
związanej ze zmianą naturalnego wyglądu może mieć to nega-
tywny wpływ na rozwój psychiki młodej osoby. Rozwój i sa-
modoskonalenie powinno się odbywać według ogólnospołecz-
nie przyjętych norm, wręcz swoistych etapów rozwojowych.
Osoba niepełnoletnia z reguły nie ma w pełni wykształconej
zdrowej samooceny. Jest ona często skrzywiona marginalny-
mi lub wyimaginowanymi obrazami, do których usilnie chcia-
łaby dążyć. Dlatego tak ważny jest również zdrowy rozsądek
i pomoc pacjentowi również w sferze psychicznej i umiejęt-
ność użycia właściwych argumentów oraz stwierdzenia, czy
dany zabieg jest faktycznie niezbędny w celu poprawienia
urody. Nierzadko poprawienie urody niesie ze sobą ryzyko
poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego konieczne są
szczegółowe regulacje prawne dotyczące zakresu medycyny
estetycznej, ich dopuszczalności oraz rozgraniczenia od zabie-
gów kosmetycznych. Jest to niezbędne również ze względu na
przekraczanie granicy dopuszczalnego ryzyka, zarówno przez
pacjenta, w tym niepełnoletniego, jak również kosmetyczkę,
kosmetologa oraz lekarza.
