4 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
361
N
artykuł naukowy
DIETETYKA
|
|
Wtórny niedobór laktazy
Wtórny (nabyty) niedobór laktazy ma najczęściej charakter
przejściowy i następuje w wyniku uszkodzenia rąbka szczo-
teczkowego enterocyta, gdzie umiejscowiona jest laktaza, np.
w przebiegu ostrych zakażeń żołądkowo-jelitowych (infekcje
rotawirusowe, enteroinwazyjne bakterie, robaczyce, infestacja
pasożytnicza, np. Gardia lamblia), w przebiegu celiakii, alergii
pokarmowej, mukowiscydozy, nieswoistych chorób zapalnych
jelit, w zespołach poresekcyjnych, w wyniku działania czyn-
ników jatrogennych (antybiotyki, chemioterapeutyki, nieste-
roidowe leki przeciwzapalne, kwas acetylosalicylowy, alkohol,
promieniowanie jonizujące). Ten typ niedoboru laktazy zazwy-
czaj ustępuje po regeneracji kosmków jelitowych, a wraz z nimi
rąbka szczoteczkowego i aktywności disacharydaz. Powrót do
właściwej czynności trwa ok. 6-8 tygodni lub nawet kilka mie-
sięcy. Postępowanie polega na leczeniu choroby podstawowej
oraz eliminacji laktozy z diety. W zależności od stopnia uszko-
dzenia kosmków jelitowych konieczne może być zastosowanie
diety bezlaktozowej lub niskolaktozowej [1, 6].
|
|
Diagnostyka nietolerancji laktozy
Rozpoznanie nietolerancji laktozy opiera się na wywiadzie,
badaniach fizykalnych oraz badaniach diagnostycznych (po-
średnich i bezpośrednich) w kierunku
deficytu aktywności laktazy w jelicie
cienkim. Testy pośrednie to: testy gene-
tyczne, analiza stolca, test tolerancji lak-
tozy z krwi lub moczu, wodorowy test
oddechowy (WTO).
WTO uważany jest za najbardziej czuły
i swoisty test. Ponadto jest nieinwazyjny
i szybki. Polega on na pomiarze stężenia
wodoru w wydychanym powietrzu na
czczo oraz po podaniu laktozy w ilości 2 g/
kg m.c. (maksymalnie 50 g) w odstępach
30-minutowych przez 2 godziny. Zwięk-
szenie stężenia wodoru w wydychanym
powietrzu o 20 ppm względem pomiaru
na czczo świadczy o hipolaktazji. Nale-
ży pamiętać, że istnieją czynniki mające
wpływ na wynik testu, np. antybiotykote-
rapia, obecność bakterii bez zdolności fer-
mentacyjnych, ostra biegunka, opóźnione
opróżnianie żołądka (fałszywie negatyw-
ny wynik testu); przerost flory bakteryj-
nej jelit, palenie papierosów (fałszywie
dodatni wynik testu). Test tolerancji lak-
tozy z surowicy krwi polega na oznacze-
niu stężenia glukozy na czczo oraz po
doustnym obciążeniu laktozą. Z kolei test
wykorzystujący badanie moczu polega na
podaniu 50 g laktozy z etanolem i pobra-
niu próbki moczu po 40 minutach. Etanol
blokuje wątrobową przemianę galaktozy w glukozę i powoduje
jej wydalanie przez nerki. W badaniu stolca stwierdza się kwa-
śne pH (< 5,5), zwiększenie ilości substancji redukujących (> 0,5%),
stężenie kwasu mlekowego (> 1,5 mg%), pułapki osmotycznej (>
140 mOsmol/l). Testy genetyczne to nowoczesna i nieinwazyj-
na metoda, pozwalająca potwierdzić lub wykluczyć hipolaktazję,
ale z pewnością nieznajdująca zastosowania do oceny tolerancji,
zaburzeń trawienia i wchłaniania laktozy. Istnieją także me-
tody inwazyjne, tj. bezpośrednie badanie aktywności laktazy
w bioptacie jelita. Metoda ta jest najbardziej wiarygodna diagno-
stycznie, jednak ze względu na inwazyjność (wymaga zabiegów
endoskopowych) oraz wysokie koszty jest rzadko stosowana. Po-
nadto wynik informuje o aktywności laktazy jedynie w miejscu
pobrania bioptatu [1, 6].
|
|
POSTĘPOWANIE DIETETYCZNE
WNIETOLERANCJI LAKTOZY
Zespół złego wchłaniania laktozy czy nietolerancja laktozy
są stosowane zamiennie, co jest oczywistym błędem. Pacjen-
ci z zespołem złego wchłaniania laktozy nie zawsze uskarżają
się na dolegliwości po spożyciu laktozy, stąd nietolerancja lak-
tozy występuje znacznie rzadziej niż zespół nieprawidłowego
wchłaniania laktozy. Zespół złego wchłaniania laktozy zgodnie
z obecnym stanem wiedzy nie wymaga
leczenia. Natomiast nietolerancja lakto-
zy, czyli kliniczna manifestacja, u podło-
ża której leży hipolaktazja i zespół złego
wchłaniania laktozy, wymaga stosowania
diety eliminacyjnej [2]. Nie należy jednak
stosować restrykcji dietetycznych jedynie
na podstawie wywiadu klinicznego, gdyż
objawy nietolerancji laktozy są niespecy-
ficzne i naśladują symptomy wielu chorób
organicznych i czynnościowych przewo-
du pokarmowego, np. zespołu jelita draż-
liwego, alergii pokarmowej.
Leczenie polega na zastosowaniu diety
bezlaktozowej lub niskolaktozowej, w za-
leżności od typu hipolaktazji, nasilenia
objawów i wieku pacjenta.
W alaktazji należy bezwzględnie zasto-
sować dietę bezlaktozową. U niemowląt
konieczne jest zastosowanie preparatów
mlecznych bezlaktozowych, ewentualnie
sojowych, jeśli wywiad w kierunku alergii
pokarmowej jest ujemny [1].
W przypadku nabytej nietolerancji lak-
tozy dietę wprowadza się czasowo, do mo-
mentu odbudowania kosmków jelitowych
i przywrócenia właściwej aktywności lak-
tazy. Jest toniezwykle istotne, gdyż laktoza
ma korzystny wpływ na regenerację jelita
i zwiększa przyswajanie wapnia [1].
Tabela 2
Zawartość wapnia w wybranych produktach niemlecznych
Produkt
Wapń
[mg/100 g]
Sardynka w oleju
330
Sardynka w pomidorach
250
Amarantus
153
Chleb żytni pełnoziarnisty
66
Płatki owsiane
54
Komosa ryżowa
47
Kasza gryczana
25
Mak niebieski, suchy
1266
Szałwia hiszpańska (Chia)
500
Orzechy laskowe
186
Migdały
239
Nasiona słonecznika
131
Orzechy włoskie
87
Fasola biała, nasiona suche
163
Fasolka szparagowa
65
Kalafior
77
Brukselka
57
Brokuły
48
Kapusta pekińska
45
Szpinak
93
Figi, suszone
203
Morele suszone
139
Żółtko jaja kurzego
147
Jaja kurze
47
Kakao
138
Źródło:
Opracowanie własne
