3 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
290
N
artykuł naukowy
zdrowie
WPŁYWANTYKONCEPCJI HORMONALNEJ
NA ORGANIZM KOBIETY
Hormonalne środki antykoncepcyjne to jedne z najpopularniej-
szychmetod kontroli urodzeńna całymświecie. Badaniawciągu
ostatnich dziesięcioleci doprowadziły do opracowania receptur
wielu skutecznych, niezawodnych oraz bezpiecznych doust-
nych środków antykoncepcyjnych. Antykoncepcja hormonalna,
jak prawie każdy lek, wiąże się również z efektami ubocznymi.
Pomimo że lekarze przepisują ją wielu kobietom, tylko nieliczne
mają dogłębną wiedzę na temat wielokierunkowego wpływu
hormonów na skórę oraz innych skutków ubocznych.
Złożona doustna pigułka antykoncepcyjna zawiera dwa
hormony – estrogen i progestagen. Badania donoszą o jej ko-
rzystnym wpływie na trądzik i hirsutyzm. Z kolei zaprzesta-
nie jej stosowania może prowadzić do utraty włosów. Pigułka,
obejmująca jedynie hormon progestagen, potencjalnie pogar-
sza objawy trądziku. Progesteron przyczynia się do zmiany
pH skóry i gruczołów łojowych, powodując spotęgowanie lub
pojawienie się trądziku pospolitego.
Pierścień oraz plaster antykoncepcyjny wpływają w mniej-
szymstopniunanadmierne owłosienie oraz trądzik [7-9]. Skórne
działania niepożądane często zgłaszane przez kobiety to także
ostuda, nadwrażliwość, wykwity pęcherzowe. Ostuda, przebar-
wienia stanowią 60%wszystkich skórnych skutkówubocznych
AH. Substancje estrogenowe zwiększają wrażliwość skóry na
światło i indukują teleangiektazje. Innym objawem jest rumień
guzowaty, ustępujący po odstawieniuAH. Ponadto stwierdzono,
że tabletki antykoncepcyjne zwiększają częstość występowania
kandydozy narządów płciowych [10]. Wysoki poziom estroge-
nów prawdopodobnie nasila powstawanie cellulitu. Stan ten
objawia się przede wszystkim podczas ciąży, karmienia piersią
oraz może być spowodowany długotrwałym stosowaniem do-
ustnych środków antykoncepcyjnych [11, 12].
Teoretycznie, antykoncepcja hormonalna może przyczyniać
się do zwiększenia masy ciała, jeśli skutkuje zatrzymaniem pły-
nów i zwiększeniem tkanki tłuszczowej. Dodatkowo uważa się,
że złożone środki antykoncepcyjne wzmagają apetyt [13]. Często
stosowana antykoncepcja hormonalna wywiera bezpośrednio
czy też pośrednio wpływ na cały organizm kobiety. Metoda hor-
monalnamoże stanowić zagrożenie dla ich zdrowia oraz życia [14].
Intensywność występowania skutków ubocznych u kobiet korzy-
stających z AH nie jest jednakowa. Uwarunkowana jest osobni-
czą nadwrażliwością na egzogenne hormony płciowe, która zale-
żeć może od farmakokinetyki i różnic w absorpcji egzogennych
hormonów oraz od aktywności enzymatycznej w sferze komórki.
Wśród działań niepożądanych przyjmowanej antykoncep-
cji hormonalnej wyróżnia się szczególnie wzrost ryzyka żylnej
choroby zakrzepowo-zatorowej, zmiany w gospodarce węglowo-
danowo-lipidowej oraz zwiększone ryzyko zachorowalności na
raka szyjki macicy. Najczęściej występujące uboczne działania
AH to m.in.: bóle głowy, nudności, wymioty, krwawienia oraz
plamienia. Wśród korzystnych ubocznych efektów hormonal-
nych metod antykoncepcyjnych wymienić można: zmniejszenie
częstości raka endometrium i raka jajnika, ciąży ektopowej, tor-
bieli czynnościowych jajnika, niedokrwistości z niedoboru żelaza,
bolesnych miesiączek oraz ich obfitości [15, 16]. Antykoncepcyjne
środki hormonalne stosowane są również jako forma leczenia,
w celu regulacji homeostazy ustroju. Niemniej jednak zawsze na-
leży pamiętać o możliwych niepożądanych skutkach ubocznych
przyjmowanej antykoncepcji hormonalnej [17].
CEL PRACY
Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu antykoncepcji
hormonalnej na organizm kobiety.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono w okresie od lutego do kwietnia
2017 r. na grupie kobiet pomiędzy 18. a 50. rokiem życia. W ba-
daniu brało udział 249 kobiet w przedziale 18.-30. r.ż. (86,35%),
od 31. do 40. r.ż. (9,24%), powyżej 40. r.ż. (4,42%) (rys. 1). Celowo
wyłoniona grupa badanych to kobiety zamężne (23,69%), panny
(26,91%) oraz kobiety w związku partnerskim (49,40%) (rys. 2).
Wykorzystano dobór celowy, ponieważ badanie skierowane
było do grupy kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną,
znajdujących się w określonym przedziale wiekowym.
W niniejszej pracy posłużono się metodą sondażu diagno-
stycznego, a jej narzędziem był kwestionariusz ankiety. Przed
przystąpieniem do przeprowadzenia ankiety na grupie docelo-
wej wykonano badania pilotażowe, pozwalające na weryfikację
kwestionariusza. Ankietę umieszczono na stronie internetowej,
do której każda respondentka miała swobodny dostęp. Kwestio-
nariusz ankiety składał się z 16 zamkniętych pytań zarówno
jednokrotnego, jak i wielokrotnego wyboru. Minimalna liczba
wariantów odpowiedzi wyniosła 3, natomiast maksymalna
– 13 możliwości. Pytania zamknięte wykorzystano ze względu
na skrócony czas realizacji badań, uzyskując dzięki nim ujed-
nolicone i standaryzowane materiały, co ułatwiło późniejsze
opracowanie. Pytano między innymi o źródła pozyskiwania in-
formacji (rys. 3) oraz o rodzaj stosowanej antykoncepcji hormo-
nalnej (rys. 4). W kolejnych pytaniach kwestionariusza badano
wiedzę wśród respondentek w zakresie antykoncepcji hormo-
nalnej. Ostatnia część ankiety obejmowała pytania, dotyczące
czasu pojawienia się pozytywnych i/lub negatywnych skutków
antykoncepcji hormonalnej na skórę, przydatki skóry, ale także
jej wpływu na organizm kobiety.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
18-30
31-40
powyżej 40. roku życia
86,35%
9,24%
4,42%
Procentowy udział ankietowanych
Wiek
Rys. 1
Wiek ankietowanych kobiet
Źródło:
Opracowanie własne
