3 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
297
N
artykuł naukowy
DIETETYKA
się słabymi zdolnościami w tym zakresie [6]. Błonnik dodat-
kowo wpływa na obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi,
jak również ma wpływ na poprawę metabolizmu lipoprotein.
Z badań wynika, że zwiększenie spożycia błonnika pokar-
mowego zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego
[24-29], jak i wpływa na obniżenie ciśnienia krwi [27].
Właściwości prozdrowotne diety wysokobłonnikowej udo-
wodniono nie tylko w profilaktyce chorób układu krążenia, ale
również w przypadku cukrzycy. Regularne spożywanie zaleca-
nej ilości błonnika spowalnia wchłanianie glukozy, co może po-
móc w profilaktyce cukrzycy [13]. Uważa się, że mechanizmem
działania błonnika pokarmowego jest jego zdolność do obniże-
nia poposiłkowej glikemii, w ten sposób powodując mniejsze
wahania glukozy i insuliny we krwi [2, 13]. Spożycie błonnika
wiąże się z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, co również
wpływa za zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy. Ponad-
to żywność zawierająca włókno pokarmowe często zawiera
również mikro- i makroelementy, w szczególności magnez, któ-
ry również bierze udział w regulacji homeostazy glukozy [13].
Wpływ włókna pokarmowego na prewencję chorób nowo-
tworowych wciąż jest kwestią sporną wśród badaczy. Wy-
niki przeprowadzonych badań nie są ze sobą zgodne, istnie-
ją przypuszczenia, że wysoka zawartość błonnika w diecie
może mieć wpływ na profilaktykę nowotworu jelita grubego
[12, 28]. Potencjalne mechanizmy, zapewniające ochronę dla
ścian jelita grubego, to zmniejszenie czasu kontaktu potencjal-
nych karcynogenów z błoną śluzową jelita grubego, wwyniku
skrócenia czasu pasażu jelitowego oraz zwiększenia objętości
mas kałowych. Na szczególną uwagę zasługuje także zdolność
wiązania kwasów żółciowych i potencjalnych karcynogenów
w przewodzie pokarmowym, stymulowanie rozwoju korzyst-
nej mikroflory jelitowej oraz fermentacji w jelicie grubym, co
w konsekwencji powoduje wytworzenie krótkołańcuchowych
kwasów tłuszczowych, które są czynnikami indukującymi
apoptozę, a hamującymi proliferację, czego rezultatem może
być zahamowanie cyklu komórkowego komórek nowotworo-
wych [2, 12]. W piśmiennictwie naukowym ukazały się także
doniesienia, sugerujące, że włókno pokarmowe może odgry-
wać znaczącą rolę w profilaktyce nowotworów piersi u kobiet
w okresie pomenopauzalnym, poprzez jego zdolność do wyda-
lania nadmiaru estrogenu z organizmu [2, 12].
NEGATYWNYWPŁYWBŁONNIKAWDIECIE
Pomimo pozytywnego wpływu na organizm, nie należy spo-
żywać błonnika w ogromnych ilościach, gdyż jego nadmiar
może prowadzić do niedoborów składników odżywczych.
Konsekwencją nadmiernego spożycia błonnika mogą być nie-
dobory składników mineralnych, tj. wapnia, żelaza i cynku.
Błonnik wiąże powyższe składniki mineralne w jelicie, po-
wodując ich wydalenie z organizmu wraz z kałem, co zatem
uniemożliwia ich wchłonięcie do krwiobiegu [5, 6, 10]. Dlatego
też nie zaleca się spożywania dużej ilości błonnika dzieciom,
osobom starszym, kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią.
Przy stosowaniu diety wysokobłonnikowej ważne jest zatem,
aby spożycie składników mineralnych zapewnione było na
maksymalnym zalecanym poziomie, a ich poziom we krwi sta-
le kontrolowany [5]. Należy również pamiętać, aby zwiększyć
podaż płynów od 2 do 2,5 litra na dzień [5, 29]. Spożycie błonni-
ka powyżej zalecanych norm może się również przyczynić do
obniżenia wchłaniania tłuszczów, a w konsekwencji witamin
w nich rozpuszczalnych, tj. A, D
3
[4, 10]. Błonnik pokarmowy
może także skomplikować wchłanianie leków; zmniejszyć
wchłanianie leków o charakterze kwaśnym, natomiast zwięk-
szyć wchłanianie tych o charakterze zasadowym [6].
Przeciwwskazaniemdo spożywania diety bogatej wbłonnik są:
•
stany zapalne żołądka, trzustki, dróg żółciowych i jelit,
•
nieżyty przewodu pokarmowego,
•
choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
•
stany pooperacyjne,
•
choroby zakaźne
•
niedobory białka i składników mineralnych [6].
PODSUMOWANIE
Błonnik odgrywa w procesie żywienia ważną rolę i uzasadnio-
ne wydaje się jego włączanie do codziennej diety. Cel ten moż-
na uzyskać poprzez wprowadzenie do jadłospisu produktów
wysokobłonnikowych, tj. pieczywa razowego, kasz, płatków
owsianych, warzyw, owoców oraz orzechów. Oddziaływanie
błonnika na organizm człowieka zależy od rodzaju błonnika,
proporcji określonych frakcji, jak również poziomu rozdrob-
nienia. Wskazane jest zatem uzupełnienie diety o różnorodne
produkty wysokobłonnikowe, w celu utrzymania prawidło-
wego stanu zdrowia, jak również prewencji oraz wspierania
procesu leczenia chorób cywilizacyjnych.
LITERATURA
1.
Siwiński W, Rasińska R. Aktywność fizyczna jako zasadniczy cel stylu życia i zdro-
wia człowieka, Pielęgniarstwo Polskie 2015, vol. 2: 181-188.
2.
Bieńkiewicz M, Bator E, Bronowska M. Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w pro-
filaktyce zdrowotnej, Probl Hig Epidemiol 2015, vol. 96(1): 57-63.
3.
Statement of the scientific panel on dietetic products, nutrition and allergies on a re-
quest from the commission related to dietary fiber. EFSA 2007, 1-8.
4.
Bojarowicz H, Dźwigulska P. Suplementy diety. Część II. Wybrane składniki suple-
mentówdiety oraz ich przeznaczenie. Hygeia Public Health 2012, vol. 47(4): 433-441.
5.
Platta A. Rola diety bogatoresztkowej w profilaktyce i leczeniu zaparć, otyłości, cu-
krzycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. Zeszyty Naukowe Akademii Mor-
skiej w Gdyni 2014, vol. 86:154-166.
6.
Górecka D. Błonnik pokarmowy. Znaczenie żywieniowe i technologiczne. Przegląd
Zbożowo-Młynarski 2008, vol. 1 1:23-26.
7.
Gibiński M, Gumul D, Korus J. Prozdrowotne właściwości owsa i produktów owsia-
nych. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2005, vol. 4(24): 49-60.
8.
Noworolnik K, Wirkijowska A, Rzedzicki Z. Znaczenie błonnika pokarmowego
w diecie oraz jego zawartość w ziarnie jęczmienia jarego w zależności od odmian
i gęstości siewu. Fragm. Agron. 2013, vol. 30(3): 132-139.
9.
Górecka D, Janus P, Borysiak-Marzec P, Dzidzic K. Analiza spożycia błonnika po-
karmowego i jego frakcji w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu w oparciu o dane GUS.
Probl Hig Epidemiol 2011, vol. 92(4): 705-708.
10.
Slavin JL. Fiber and Prebiotics: Mechanisms and Health Benefits. Nutrients 2013,
vol. 5: 1417-1435.
11.
Papathanasopoulos A, Camilleri M. Dietary Fiber Supplements: Effects in Obesity
and Metabolic Syndrome and Relationship to Gastrointestinal Functions. Gastroen-
terology 2010, vol. 138(1): 65-72.
12.
ZalegaJ,Szostak-WęgierekD.Żywieniewprofilaktycenowotworów.CzęśćI.Polifenole
roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy. Probl Hig Epidemiol 2013, vol. 94(1): 41-49.
