3 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
271
N
artykuł naukowy
dermatologia
Zmiany, które powiększają się, zmieniają kolor, a dodatkowo,
krwawią, w ich miejscu powstaje guzek, grudka albo owrzo-
dzenie, związane są ze świądem albo bólem, są szczególnie po-
dejrzane o chorobę nowotworową. Zmiany te mogą pojawiać
się na całej powierzchni skóry, dlatego nie należy zapominać
o badaniu skóry owłosionej głowy, trudno dostępnych miej-
scach, jak szpara pośladkowa, plecy czy skóra pomiędzy pal-
cami u stóp. W czasie samobadania ważne, by zwrócić dodat-
kowo uwagę na objaw tzw. brzydkiego kaczątka. Przeważnie
u danej osoby wszystkie znamiona wyglądają podobnie, jeżeli
któraś ze zmian jednak różni się od pozostałych, jest potencjal-
nie niebezpieczna i powinna być zbadana przez lekarza [13].
Należy podkreślić, że nie wszystkie zmiany chorobowe speł-
niają kryteria ABCDE, dotyczy to szczególnie zmian w obrębie
owłosionej skóry głowy, płytki paznokciowej oraz tak zwa-
nych płytkich czerniaków czy czerniaków amelanocytarnych.
Czerniak, występujący pod płytką paznokciową, stwarza
duże trudności diagnostyczne i wiąże się ze złą prognozą [21].
Najczęściej występuje w obrębia kciuka oraz dużego palca
stopy i objawia się jako podłużne czarno-brązowe zabarwie-
nie łożyska paznokcia (melanonychia), ale może również jako
pojedyncza zmiana pod paznokciem, wyciek oraz krwawienie
spod wału paznokciowego oraz jako zniekształcenie paznok-
cia, często mylone z wrastającymi paznokciami czy urazem
mechanicznym paznokcia. Szczególnie podejrzane są zmiany
powodujące destrukcję płytki paznokciowej, szybko rosnące.
Niezbędnym badaniem w trakcie diagnostyki jest dermatosko-
pia, która znacznie ułatwia podjęcie decyzji o biopsji, która jest
badaniem rozstrzygającym [22].
Umiejscowienie ogniska pierwotnego czerniaka w obrębie
owłosionej skóry głowy również jest złym czynnikiem pro-
gnostycznym, wiąże się to z opóźnionym postawieniem roz-
poznania, a co za ty idzie – bardziej zaawansowanymi zmia-
nami. Należy zwrócić uwagę na szczególną sytuację, jaką jest
powrót zabarwienia włosów u osób wcześniej siwych – jest to
niepokojący sygnał i powinien skłonić nas do pilnego kontaktu
z lekarzem [23]. W przypadku czerniaków o grubości poniżej
1 mm oraz amelanocytarnych kryteria ABCDE najczęściej nie
są spełnione, dlatego tak ważne jest, by oprócz samobadania
skóry regularnie odwiedzać dermatologa, w celu badania skó-
ry przy pomocy dermatoskopii.
DIAGNOSTYKA
W rozpoznaniu zmian barwnikowych dużą rolę odgrywają
nie tylko lekarze, ale i kosmetolodzy. Często to właśnie oni są
pierwszymi osobami, które zauważają zmiany skórne i kierują
klientów do dermatologa. Wykryte we wczesnym stadium za-
awansowania są niemal całkowicie wyleczalne.
Podstawowym badaniem diagnostycznym jest derma-
toskopia i w wybranych przypadkach badanie histopatolo-
giczne. Obecnie metodą z wyboru jest biopsja wycinająca,
która umożliwia pełną diagnostykę patomorfologiczną oraz
pozwala określić kluczowe czynniki ryzyka. Pełna ocena
patomorfologiczna powinna dotyczyć cech makroskopowych,
takich jak: rozmiar bioptatu w trzech wymiarach, rozmiar
zmiany w 2 wymiarach, kolor zmiany, regularność granic,
obecność lub niepowiększonych węzłów chłonnych oraz gru-
bość marginesów zdrowej tkanki.
Mikroskopowa ocena preparatu powinna zawierać: gru-
bość zmiany w skali Breslowa, obecność lub nie owrzodzenia,
indeks mitotyczny, sposób szerzenia się (powierzchowny czy
wertykalny), obecność lub nie przerzutów mikrosatelitarnych,
ocenę mikroskopową marginesów oraz raport, określający ce-
chę T w skali TNM [24]. W przypadku czerniaków o grubości
powyżej 1 mm wg skali Breslowa lub w razie owrzodzenia
powinna być wykonana biopsja węzła wartowniczego SNLB
(
SENTINEL LYMPH NODE BIOPSY
).
W przypadku dodatniego wyniku SNLB obecnie standar-
dem jest wykonanie limfadenektomii spływu regionalnego,
jednak zgodnie z najnowszymi doniesieniami MSLT-II (
Mul-
ticenter Selective Lymphadenectomy Trial II
) ścisła kontrola
kontrola ultrasonograficzna węzłów chłonnych regionalnego
spływu u pacjentów po dodatniej biopsji węzła wartowniczego
jest postępowaniem nie gorszym od wykonania limfadenekto-
mii w kontekście przeżycia całkowitego, jednak powoduje gor-
szą kontrolę regionalną choroby i może być brana pod uwagę
jako alternatywa u wybranej grupy chorych.
W trakcie diagnostyki w pierwszej kolejności należy wy-
konać podstawowe badania laboratoryjne (morfologia, próby
wątrobowe, aktywność LDH), zdjęcie rentgenowskie klatki
piersiowej oraz USG jamy brzusznej i ewentualnie regional-
nych węzłów chłonnych. U chorych bezobjawowych nie
są konieczne inne badania dodatkowe. Badania tomografii
komputerowej TK (
Computed Tomography
) czy PET (
Positron
Emission Tomography
) nie są podstawowymi badaniami dia-
gnostycznymi, jednak ich wykonanie powinno być rozważa-
ne u chorych z rozpoznaniem czerniaków skóry w stopniu III
lub w przypadku izolowanych przerzutów do narządów odle-
głych. W różnicowaniu należy brać pod uwagę m.in. znamię
barwnikowe, znamię atypowe, znamię błękitne, plamę socze-
wicowatą, znamię Spitza, brodawkę łojotokową, włókniaka
twardego, raka podstawno-komórkowego, raka kolczysto-ko-
mórkowego oraz mięsaka Kaposiego [25].
RODZAJE CZERNIAKA
Rozróżnia się 4 główne typy czerniaka:
•
Czerniak szerzący się powierzchownie
SSM
(
superficial spre-
ading melanoma
)
Najczęstsza odmiana (60-70% przypadków), na ogół po-
wstaje na podłożu znamion barwnikowych, zazwyczaj dys-
plastycznych. W obrazie klinicznym SSM przedstawia się
jako lekko uniesiona, miejscami płaska zmiana szerząca się
obwodowo. Na powierzchni mogą znajdować się drobne guz-
ki. Charakteryzuje się nierównomierną barwą, od czarnego,
przez różne odcienie brązu, aż do szaroniebieskiego. W obrę-
bie zmiany mogą występować odbarwienia.
