3 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
245
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DERMATOLOGIA
Substancje nawilżające
tworzące na skórze hydrofilowy film
Kwas hialuronowy
i jego sól sodowa
Mukopolisacharyd łączący ze sobą włókna kolagenowe
i elastynowe. Glikozoaminoglikan, który ma zdolność wią-
zania wody, tworzący z nią gęsty śluz lub żel. Wygładza na-
skórek, chroni go przed wysuszeniem.
Chitozan
Otrzymywany z chityny, rozpuszczalny w wodzie polimer.
Nawet przy niskich stężeniach tworzy giętki, nielepiący,
chroniący przed utratą wilgoci film.
Śluzy roślinne
Substancje o charakterze polisacharydów. W obecności
wody tworzą lepkie koloidy. Pełnią funkcję substancji za-
pasowych, mają zdolność wiązania wody, tworzenia żeli
i pęcznienia. Pozyskiwane m.in. z: korzeni i liści prawoślazu
(
Althaea officinalis
), nasion lnu (
Linum
), liści podbiału (
Tussi-
lago farfara
), nasion kozieradki (
Trigonella foenum-graecum
),
kwiatostanu lipy (
Tilia
).
Dostarczające wodę do głębszych warstw naskórka
Sorbitol
Alkohol cukrowy, występujący m.in. w wielu gatunkach wo-
dorostów morskich i owocach jarzębiny. Uważany za jedną
z najbardziej efektywnych substancji nawilżających.
Kwas mlekowy
Alfahydroksykwas. Wygładza, nawilża i odświeża, zapo-
biega powstawaniu na powierzchni skóry grubej warstwy
zrogowaciałego naskórka.
Gliceryna
Wywodzący się z trioz alkohol cukrowy, bezbarwna, higro-
skopijna ciecz o dużej lepkości. Ma właściwości zmiękczają-
ce (emolient) i nawilżające (humekant).
Mocznik
Składnik NMF, rozpuszcza się w wodzie i alkoholu, bezwon-
ny i bezbarwny. Humekant, w stężeniu poniżej 10% silnie
nawilża. W stężeniu 15% zmiękcza naskórek i zwiększa jego
przepuszczalność.
Aminokwasy
i ich pochodne
Kwasy organiczne z grupą karboksylową (-COOH) i aminową
(-NH2). Nie są stosowane pojedynczo, lecz z innymi czynnika-
mi nawilżającymi (solami kwasu mlekowego i piroglutamino-
wego). Wykorzystuje się m.in. aminokwasy pozyskiwane z alg,
które nawilżają i wzmacniają barierę ochronną naskórka.
PEG
Glikol polietylenowy, odporny na zakażenia mikroorgani-
zmami, polimer, nietoksyczny dla skóry, ma silne właści-
wości higroskopijne. Zwiększa szybkość wchłaniania przez
skórę związków hydrofobowych. Zaliczany do tenzydów.
Ceramidy
Połączenia sfingozyny z kwasami tłuszczowymi. Na po-
trzeby przemysłu kosmetycznego pozyskiwane z materiału
zwierzęcego, surowców roślinnych i wytwarzane sztucznie.
Powodują formowanie lipopodobnych struktur w warstwie
rogowej, nawilżają skórę, dzięki wytworzeniu przez lipi-
dy warstwy okluzyjnej, ograniczającej odparowanie wody
z naskórka.
Substancje wzmacniające bariery lipidowe w głębi warstwy rogowej
Sterole
Typowym przedstawicielem jest cholesterol. Uzupełnia nie-
dobory lipidów w warstwie rogowej, normalizuje przezna-
skórkową utratę wody, przywraca równowagę wodno-tłusz-
czową. Podobne działanie wykazują sterole roślinne.
Skwalen
Naturalny składnik łoju, występujący także w niektórych
olejach roślinnych i rybich. Chroni przed utratą wody, popra-
wia oddychanie skórne, wzmacnia funkcje ochronne. Bogaty
w kwasy tłuszczowe.
Substancje regenerujące i rewitalizujące
Fitohormony
Substancje roślinne o działaniu zbliżonym do hormonów.
Zalicza się tutaj: auksyny, gibereliny, cytokininy, inhibitory
wzrostu, etylen. Działają antyoksydacyjnie, przeciwza-
palnie, przeciwzmarszczkowo. Poprawiają koloryt skóry,
wygląd i jej napięcie. Chronią błony komórkowe, stymulują
produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego.
Witamina A
Silny antyoksydant. Spowalnia proces starzenia się skóry.
Witamina E
Antyoksydant. Pomaga w leczeniu plam przebarwienio-
wych, regeneruje uszkodzoną skórę, wzmacnia ściany na-
czyń krwionośnych.
Witamina C
Kwas L-askorbinowy, antyoksydant, substancja niezbędna
do produkcji kolagenu. Rozjaśnia i zmniejsza skłonność do
przebarwień. Wzmacnia ściany naczyń włosowatych.
NNKT
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, m.in. kwas lino-
lowy, linolenowy, arachidonowy. Wykazują działanie prze-
ciwzapalne, regenerujące i łagodzące.
Alfa-hydroksykwasy
Wygładzają skórę i zmarszczki, odmładzają, poprawiają jej
plastyczność.
cd. Substancje regenerujące i rewitalizujące
Kwas alginowy
Pozostawia cienki film na skórze, chroniący przed szkodli-
wymi czynnikami i UV. Poprawia ukrwienie skóry i jej aktyw-
ność biologiczną.
Wyciąg z kiełków
pszenicy
Triticum aestivum
. Antyoksydant, odżywia i regeneruje skórę
po uszkodzeniach wywołanych promieniami słonecznymi.
Aosaina
Substancja pochodzenia roślinnego o składzie aminokwa-
sowym zbliżonym do ludzkiej elastyny.
Olej z awokado
Bogaty wwitaminy A, D, E, F, K oraz glicerydy kwasu olejowe-
go i linolowego. Chroni przez UV, nadaje skórze elastyczność
i zapobiega powstawaniu przedwczesnych zmarszczek.
Substancje napinające i ujędrniające skórę
Krzemionka
Substancja o działaniu wzmacniającym tkankę łączną. Po-
zyskiwana m.in. z pancerzyków okrzemek (
Bacillariophyce-
ae
), skrzypu (
Equisetum
), rdestu (
Polygonum
), perzu (
Elymus
),
mchu (
Bryophyta
) i glonów (
Algae
).
Kolagen i elastyna
Białka pochodzenia zwierzęcego regenerują skórę, wygła-
dzają i spłycają zmarszczki, ujędrniają i uelastyczniają skórę.
Ekstrakty z alg
Substancje bogate m.in. w białka i polisacharydy. Działają
przeciwzapalnie, tworzą powłokę ochronną, uelastyczniają
i ujędrniają.
Substancje uszczelniające i uelastyczniające naczynia krwionośne
Flawonoidy i antocyjany Barwniki roślinne. Praktycznie stosowane jako wyciągi ro-
ślinne, będące mieszaniną flawonoidów i innych związków,
a także jako czyste formy pochodzenia roślinnego i synte-
tycznego. Antyoksydanty, zmniejszają przepuszczalność
ścian naczyń włosowatych i działają przeciwzapalnie.
Saponiny
Wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, ła-
godnie ściągające, uelastyczniające ściany naczyń krwiono-
śnych. Przykładem jest escyna, pozyskiwana z kasztanow-
ca (
Aesculus hippocastanum
).
Koszyczek kwiatowy
arniki górskiej
Anthodium arnicae
. Koszyczek kwiatowy bogaty we flawono-
idy, triterpeny, fitosterole i karotenoidy.
Korzeń, owoce i liście
morwy białej
Morus alba
. Źródło witamin, fitosteroli oraz roślinnych hor-
monów wzrostu-cytokin.
Owoce dzikiej róży
Rosa canina
. Owoce zawierają karoteny, witaminę C, B1, B2,
K, P, flawonoidy, garbniki.
Owoce czarnej,
czerwonej i zwyczajnej
porzeczki
Ribes nigrum
,
Ribes rubrum
,
Ribes vulgare
. Owoce bogate
w fruktozę, pektyny, witaminę C, flawonoidy.
Kwiaty chabra
Centaurea cyanus
,
Centaurea montana
. Kwiaty bogate w gli-
kozydy antocyjaninowe (cyjaninę, pelargonię), flawonoidy
(rutynę, kwercetynę), związki gorzkie i sole manganu.
Nasiona kozieradki
Trigonella foenum-graecum
,
Trigonella coerulea
. Zawierają ślu-
zy i saponiny steroidowe, trygonelinę, cholinę, fitynę.
Liście herbaty chińskiej
Thea sinensis
. Liście bogate w teotaninę, kofeinę, karoteno-
idy, mikro- i makroelementy.
Olejek cynamonowy
Cinnamomum zeylanicum
,
Cinnamomum camphora
. Olejek ete-
ryczny zawiera trójterpeny o działaniu bakteriobójczym, bak-
teriostatycznym, dezynfekującym, poprawiającym krążenie.
Substancje immunostymulujące i immunomodulujące
Aloktyny A i B,
Saponiny aralii man-
dżurskiej,
Kwas cychorynowy,
Ekstrakt z pestek
grejpfruta,
Paeonia anomala
Spowalniają procesy starzenia, działają antyoksydacyj-
nie, przeciwzapalnie i przeciwwirusowo oraz poprawiają
ukrwienie.
Substancje promieniochronne i antyoksydacyjne
Aloina
Zaliczanadoglikozydówantranowych.Pozyskiwanazaloesu.
Umbeliferon
Należy do kumaryn, występuje u baldaszkowatych (np.
anyż), chroni przed nadmiarem UV.
Melatonina
Związek lipofilny, łatwo przenika przez błony biologiczne.
Roślinne nośniki melatoniny to m.in.: owies, kostrzewa,
jęczmień, kukurydza, imbir, ryż, arcydzięgiel.
Katechiny
Należą do flawonoidów, występują np. w zielonej herbacie.
Mają właściwości przeciwnowotworowe i antyutleniające,
selektywnie hamują działanie patogennych bakterii skórnych.
Beta-glukan
Polisacharyd pozyskiwany ze ścian komórkowych drożdży
piekarskich. Antyoksydant.
Tabela 1
Wybrane surowce kosmetyczne wskazane w pielęgnacji cery osób narażonych na nikotynę. Opracowanie własne na podstawie [21-23]
