1 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
48
N
artykuł naukowy
DERMATOLOGIA
materace przeciwodleżynowe, wykonane ze specjalnych pia-
nek. U osób narażonych na powstawanie odleżyn powinno
sprawdzać się skórę dwa razy dziennie, poszukując obszarów
zaczerwienienia, zwłaszcza nad wyniosłościami kostnym [14].
Leczenie odleżyn należy dostosować do stopnia ich zaawan-
sowania. W stopniu 1. według NPUAP zalecane jest pokrycie
owrzodzenia przezroczystym opatrunkiem, a także zintensy-
fikowanie działań prewencyjnych (np. zastosowanie materacy
przeciwodleżynowych). W stopniu 2. zaleca się półokluzyjne
lub okluzyjne opatrunki, np. hydrokoloidowe lub hydrożelowe
(wyjątkiem jest infekcja rany, kiedy takie opatrunki są przeciw-
skazane). W stopniu 3. i 4. konieczne jest oczyszczanie odleży-
ny z martwiczych tkanek, opatrunki oraz ewentualne leczenie
przeciwinfekcyjne. Oczyszczanie martwicy może być mecha-
niczne, chirurgiczne lub enzymatyczne. Ponadto istnieje szereg
nowoczesnych terapii adiuwantowych wspomagających lecze-
nie owrzodzeń. Należą do nich elektryczna stymulacja, leczenie
ran podciśnieniem NPWT (
negative pressure wound therapy
), za-
stosowanie terapeutycznych ultradźwięków, komory hiperba-
rycznej, miejscowego tlenu, a także aplikacja czynników wzro-
stu do rany [16]. Ponadto stosuje się także leczenie chirurgiczne,
takie jak pokrycie odleżyny przeszczepem skórnym, płatem
skórnym lub płatem skórno-mięśniowym [16].
ATYPICAL DECUBITAL FIBROPLASIA
(ODLEŻYNOWE NIEDOKRWIENNE ZAPALENIE POWIĘZI)
Odleżynowe niedokrwienne zapalenie powięzi zostało po raz
pierwszy opisane jako atypical decubital fibroplasia przez Mont-
gomerego w 1992 r. należy do chorób, których podłożem jest pro-
liferacja fibroblastów [17]. Jest łagodnym, reaktywnym schorze-
niem, rozwijającym się u osób przewlekle leżących. W obrębie
tkanki podskórnej obserwuje się masę, powstającą w reakcji na
długotrwałe niedokrwienie [1, 17]. Histologicznie stwierdza się
proliferację fibroblastów z obecnością atypowych fibroblastów,
martwicę oraz cechy neowaskularyzacji [1]. Leczenie polega na
usunięciu chirurgicznym. Choroba może być mylnie brana za
mięsaka, przypominając go zarówno klinicznie, jak i w badaniu
histologicznym [17].
pseudoepitheliomatous hyperplasia
(RZEKOMONABŁONIAKOWY ROZROST NASKÓRKA)
Rzekomonabłoniakowy rozrost naskórka (PEH,
pseudoepithe-
liomatous hyperplasia) to
łagodne schorzenie, charakteryzujące
się hyperplazją naskórka i nabłonka przydatków skóry, któ-
ry często jest mylony z rakiem kolczystokomórkowym skóry
[18, 19]. W literaturze angielskiej są też stosowane inne okre-
ślenia do opisu PEH, takie jak
invasive acanthosis, verrucoid epi-
dermal hyperplasia, carcinomatoid hyperplasia
.
PEH może być stanem pierwotnym (np. pierwotny PEH zloka-
lizowany na dziąsłach jamy ustnej) lub wtórnym (np.związany
z przewlekłym drażnieniem, a współistniejący z nowotworami
skóry) [18]. Opisywano także występowanie PEH, pojawiające się
wmiejscu tatuowanym także lub po mikrochirurgii Mosha [18].
PEH klinicznie wygląda jak dobrze odgraniczona blaszka
albo guzek, często ze złuszczaniem na powierzchni (fot. 7).
Przerost wybujałego nabłonka gruczołowego koresponduje
klinicznie z brodawkowatą powierzchnią zmiany. Na po-
wierzchni może być widoczne owrzodzenie. Zmiany są za-
zwyczaj koloru skóry lub różowego. Zmiany mogą się powięk-
szać lub ulegać spontanicznej remisji.
Podstawą do rozpoznania jest wykonanie badania histolo-
gicznego zmiany, które ukazuje nieregularną hiperplazję na-
błonka płaskiego, formując wskórze właściwej masy i pasma
z rogowymi perłami [17, 18]. Ponadto widoczna jest nieregu-
larna proliferacja naskórka, często widoczny jest też naciek
z leukocytów. Bardzo istotne jest pobranie reprezentatywnej
biopsji z odpowiednią ilością skóry właściwej, gdyż w przypad-
ku zbyt płytkiej biopsji PEH może być mylona z rakiem kolczy-
stokomórkowym SCC (
squamous cell carcinoma
).
Wyniosły guzek w połączeniu z rozpoznaniem PEH może
sugerować możliwość takiego procesu, jak chłoniak czy proces
nowotworowy. W takich przypadkach wskazane jest powtó-
rzenie biopsji, uwzględniające głęboką warstwę skóry właści-
wej oraz warstwy podskórnej [19].
Leczenie PEH opiera się na chirurgicznymwycięciu zmiany.
W piśmiennictwie brakuje jasnych doniesień o skuteczności
innego leczenia [19].
INNE CHOROBY ULEGAJĄCE ZAOSTRZENIU
PODWPŁYWEM CZYNNIKÓWMECHANICZNYCH
W dotychczas przedstawionych jednostkach chorobowych
bodziec mechaniczny stanowił jedyną wystarczającą przy-
czynę schorzenia, pod warunkiem odpowiedniej intensywno-
ści i długości trwania czynnika fizycznego. Podatność osobni-
cza również może odgrywać rolę. Należy jednak nadmienić,
że istnieje cały szereg jednostek chorobowych, których etio-
patogeneza nie jest bezpośrednio związana z czynnikami
mechanicznymi, a w których urazy czy drażnienie skóry ewi-
dentnie wyzwalają zmiany chorobowe lub zaostrzają przebieg
choroby. Są one głównym czynnikiem prowokującym zmiany
w pokrzywce z ucisku i dermografizmie wyniosłym, ale tak-
że w innych odmianach pokrzywki, ucisk lub potarcie skóry
może wyzwalać bąble pokrzywkowe. Także w mastocytozie
skórnej tarcie powoduje obrzęk i zaczerwienienie wykwitów
(objaw Dariera). Pojawianie się wykwitów swoistych dla danej
choroby po kilku-kilkunastu dniach od zadrapania naskórka,
czyli objaw Koebnera, występuje między innymi w łuszczy-
cy, liszaju płaskim i brodawkach wirusowych. Objaw patergii,
czyli pojawianie się zmian ropnych w miejscu drobnego ura-
zu/ukłucia skóry, obserwuje się w chorobach zapalnych na-
czyń, w szczególności chorobie Behceta. Tylko niewielka część
włókniaków skóry i keloidów jest kojarzona z urazem czy
mikrourazem skóry w danym miejscu. Predylekcję zmian do
miejsc drażnionych obserwuje się w rozmaitych jednostkach
chorobowych, jak pęcherzowe oddzielanie naskórka, porfiria
skórna późna czy neurodermit ograniczony. Nie zawsze więc
