6 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
785
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DERMATOLOGIA
leczenie hemodynamiczne. Ssąca pijawka zapewnia aktywny
drenaż krwi. Przekrwienie żylne łagodzi bierny wyciek krwi,
dzięki długo działającym antykoagulantom wprowadzonym
do krwioobiegu ze śliny pijawki [3, 16-19].
Hirudo medicinalis
została zastosowana, jako narzędzie popra-
wiające przepływ krwi po mikrochirurgii skóry głowy oderwa-
nej w wyniku urazu. Częściowo została uratowana wraz z nor-
malnymwzrostemwłosóww całym obszarze rany (fot. 7). Użyto
jej także w przypadku niedokrwionego palca. Po siedmiu dniach
leczenia pacjent zauważył powrót czucia. Umężczyzny wwieku
37 lat z całkowicie amputowanym prąciem przeprowadzono jego
replantację metodami mikrochirurgicznymi w połączeniu z hi-
rudoterapią. Operacja zakończyła się sukcesem. Pacjenci leczeni
przy pomocy pijawek po replantacjach wykazywali normalne
funkcje, nie zauważono powstawania obrzęków. De Chalain
przeanalizwował 108 przypadków, w których pijawki zostały za-
stosowane w celu zniwelowania zatoru żylnego po replantacjach,
przeszczepach wolnych tkanek i rekonstrukcjach płatami uszy-
pułowanymi. Wskaźnik przeżywalności
tkanek wynosił ponad 80%. Wskazaniami
do zastosowania terapii pijawkowej są na-
stępujące objawy kliniczne: obrzęk tkanki,
ocieplenie oraz fioletowe zabarwienie zre-
konstruowanej bądź przeszczepionej tkan-
ki wskazujące na zastój żylny [19].
Wykazano, że zastosowanie hirudo-
terapii przepisywanej jako opieka po-
operacyjna wspiera rewaskularyzację
przeszczepionych tkanek i przepływ
krwi oraz zmniejsza obrzęki. Leczenie
za pomocą
Hirudo medicinalis
stosowano
w przypadku zabiegów z wykorzysta-
niem płata wolnego, po rekonstrukcjach
płatami uszypułowanymi, replantacjach
ucha, replantacji palców, warg, rekon-
strukcji prącia, przekrwienia brodawek
sutkowych, replantacji skóry głowy,
uszkodzenia odbytu oraz urazów powsta-
łych od pierścieni i obrączek [3, 17, 18].
Praktycy stosujący tę formę terapii jed-
nogłośnie wnoszą, że hirudoterapia przy-
nosi wiele korzyści, jest bezpieczną i eko-
nomiczną oraz łatwą w użyciu metodą
leczenia. Ochrania przyszyte części ciała
i płaty w chirurgii plastycznej. Pijawki
przyczyniają się do reanastomozy [18].
Działania niepożądane
Hirudoterapia jest dobrze tolerowana
i względnie bezpieczna. Niezależnie od
pozytywnych efektów działania sub-
stancji bioaktywnej pijawek jak i samego
procesu ssania krwi istnieją różnorakie
skutki uboczne, najczęściej: niedokrwistość, miejscowa infek-
cja. Z ciężkich powikłań może pojawić się sepsa. Proporcjo-
nalnie do czasu trwania terapii oraz liczby użytych pijawek
wzrasta częstość występowania niedokrwistości. Pacjenci
mogą zostać narażeni na dyskomfort podczas leczenia: świąd
w miejscu ukąszenia utrzymujący do 3 dni u 37,3-75% pacjen-
tów, ból, sporadycznie pojawiające się niedociśnienie wyni-
kające z biernego krwawienia po zabiegu. Infekcje miejscowe
o różnym nasileniu pojawiają się u 20% pacjentów, w postaci
ropnia, cellulitisu, a nawet martwicy kości [19].
Bakterie mogące powodować zakażenia, które zostały wyizo-
lowane ze śliny pijawek to gatunki
Aeromonas
(np.
Aeromonas
hydrophila
),
Pseudomonas fluorescens
i inne Gram-ujemne bakte-
rie. Gatunki
Aeromonas
są niezbędne dla pijawki w procesie tra-
wienia, występują naturalnie w jelicie pijawki, jako saprofityczna
flora bakteryjna. Bakteria ta wykazuje duże powinowactwo do
tkanki mięśniowej, co podwyższa ryzyko infekcji tkanek głębo-
kich przy jednoczesnej produkcji gazu. U pacjentów z immuno-
supresją lub u których organizm jest wy-
cieńczony (np. po operacji) istnieje wysokie
prawdopodobieństwo rozwinięcia się po-
socznicy indukowanej przez
A. hydrophila
.
Dlatego zakażenie sepsą dotyczy pacjen-
tów poddanych terapii pijawkami w zakre-
sie chirurgii rekonstrukcyjnej [16, 18].
Jedną z negatywnych konsekwencji te-
rapii są zapalne torbiele naskórkowe, które
zaobserwowano u 64-letniego mężczyzny
z Iranu [20]. Lekarz ogólny przeprowadził
u niego leczenie pijawkami z powodu do-
mniemanej infekcji. Było to przyczyną
powstania pięciu zmian zapalnych, wy-
brzuszonych zmian w postaci guzków,
o średnicy od 1 do 6 cm znajdujących się
na klatce piersiowej. W części środkowej,
w miejscu ugryzienia pijawki występo-
wały czarne strupy. Pacjent nie odczuwał
bólu ani innych objawów, węzły chłonne
bez zmian, rutynowe badania krwi były
w normie, na skórze nie występowały
żadne inne nieprawidłowości. Zdiagnozo-
wano zapalną torbiel naskórkową (fot. 8),
bardzo duży zaskórnik i ślady ukąszenia
pijawek. Na podstawie wymazu stwier-
dzono zakażenie bakterią Gram-ujemną,
prawdopodobnie
Aeromonas hydrophila.
Zastosowano
dziesięciodniowe leczenie
doustnie cefalosporyną i miejscowo ery-
tromycyną oraz przerwano terapię pijaw-
kową. Pacjent został poddany obserwacji
przez dwa tygodnie. Po ustąpieniu stanu
zapalnego opróżniono zmiany w znieczu-
leniu miejscowym [20].
Fot. 7
Terapia pijawkowa na przyszytym płacie oderwanej
skóry głowy
Źródło:
[19]
Fot. 8
Zapalna torbiel naskórkowa u pacjenta po terapii pijaw-
kowej
Źródło:
[20]
Fot. 9
Rana w kształcie litery Y po ukąszeniu pijawki lekarskiej
Źródło:
[19]
