4 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
409
N
artykuł naukowy
dermatologia
Przesuwanie się komórek naskórka następuje pod wpływem
działania kolagenu i fibronektyny, a także uwalnianych czyn-
ników wzrostu, takich jak: TGF
α
, FGF oraz EGF. Cytokiny te
wywołują fenotypową zmianę komórek naskórka, powodując
zanik desmosomów i półdesmosomów, co ułatwia ich migrację.
Kolejnym etapem jest proliferacja keratynocytów, która rozpo-
czyna się dopiero po całkowitym pokryciu powierzchni rany
pojedynczą warstwą nabłonka. Etap proliferacji zachodzi przez
podział HFSCs, czyli macierzystych komórek mieszków włoso-
wych, i ma miejsce w obrębie brzegów rany. Faza proliferacji
może trwać od dziesięciu dni do nawet kilku tygodni [15, 16].
Nowo powstałe naczynia krwionośne dostarczają tlen, któ-
rego niedobór jest induktorem neowaskularyzacji, oraz sub-
stancje odżywcze, konieczne do wzmożonego metabolizmu
komórek uczestniczących w procesie gojenia ran. Niedobór
tlenu w tkankach pobudza komórki śródbłonka, makrofa-
gi i trombocyty do wytwarzania czynników wzrostu: FGF,
PDGF, TGF
β
oraz czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowe-
go VEGF (
vascular endothelial growth factor
). Te natomiast sty-
mulują macierzyste komórki śródbłonka naczyniowego, które
przemieszczając się i proliferując wmacierzy pozakomórkowej,
wytwarzają nowe naczynia krwionośne [15].
Następny etap gojenia się ran polega na jej przebudowie oraz
dojrzewaniu blizn. Faza remodelingu rozpoczyna się między
trzecim a siódmym dniem od urazu i twa od kilku miesięcy do
nawet roku. W tym etapie utworzona wcześniej ziarnina jest
stopniowo zamieniana przez tkankęwłóknistą. Ponadtomiędzy
czwartym a piątym dniem od urazu dochodzi do obkurczenia
rany. Proces ten trwa przez następne czternaście dni i uwa-
runkowany jest obecnością mikrofibroblastów na obrzeżach
zranienia. Mikrofibroblasty wykazują właściwości kurczliwe
dzięki posiadaniu filamentów aktynowych. Mikrofilamenty
aktynowe tworzą mnogie połączenia szczelinowe z kolagenem
i fibronektyną. Pod wpływem kurczenia, przyciągają do siebie
krawędzie rany, co powoduje jej zmniejszenie [15, 16].
Faza przebudowy blizny rozpoczyna się, gdy wskaźnik syn-
tezy kolagenu ulega obniżeniu. Dzieje się tak pod wpływem
działania interferonu oraz czynnika martwicy nowotworów,
a także przez wspomnianą wcześniej enzymatyczną aktyw-
ność kolagenaz. Nieuporządkowany układ drobnych włókien
kolagenu typu III jest sukcesywnie zastępowany przez uło-
żone w regularne struktury włókna kolagenu typu I. Dzięki
temu tworząca się blizna zwiększa swą wytrzymałość me-
chaniczną. Po zakończeniu fazy remodelingu blizna osiąga do
80% wytrzymałości zdrowej skóry [15, 16].
Rodzaje blizn potrądzikowych
Nieodpowiednia pielęgnacja oraz nieprawidłowo dobrane le-
czenie trądziku może powodować powstanie różnego rodzaju
blizn, przebarwień oraz odbarwień skórnych [18]. Do podsta-
wowych typów trądziku, w przebiegu którego może dojść do
powstania blizn potrądzikowych, zalicza się:
•
trądzik pospolity (
acne vulgaris
)
i jego rodzaje:
––
trądzik młodzieńczy (
acne juvenilis
)
;
––
trądzik ropowiczy (
acne phlegmonosa
)
;
––
trądzik skupiony (
acne conglobata
)
;
––
trądzik bliznowcowy (
acne keloidea
);
––
trądzik piorunujący (
acne fluminans
);
•
trądzik martwiczy
(
acne rodens
)
[2, 18].
Rodzaje blizn można dzielić ze względu na wygląd, czas i przy-
czynę ich powstania.
Ze względu na wygląd blizny potrądzikowe dzieli się na:
•
hipertroficzne, wyniesione ponad powierzchnię skóry;
•
atroficzne, zagłębione poniżej powierzchni skóry;
•
odbarwione [8, 9].
Blizny atroficzne dzieli się natomiast na cztery grupy (rys. 1):
•
w kształcie szpikulca, ice-pick;
•
w kształcie wagonu, boxcar;
•
doliny walcowate, rolling;
•
płytkie, atrophic [7, 10].
Innym rodzajem blin potrądzikowych są blizny przerosłe i keloidy.
Blizny hipertroficzne to przeważnie wypukłe, wyniosłe ponad po-
wierzchnię skóry różowe lub czerwone zmiany, które zazwyczaj
nie przekraczają granic rany. Przeważnie występują na plecach,
żuchwie oraz na policzkach. Zazwyczaj ich powstanie związane
jest ze źle lub wcale nieleczonym trądzikiem, któremu towarzy-
szą guzki i cysty. Blizny hipertroficzne z biegiem czasu mogą ulec
spłaszczeniu i zmniejszeniu. Keloidy natomiast wprzeciwieństwie
do blin hipertoficznych wykraczają poza brzegi rany i występują
głównie na plecach i klatce piersiowej. Ponadto naciekają prawidło-
we tkanki, otaczające uszkodzoną skórę, i z biegiemczasumogą się
powiększać. Blizny przerosłe i keloidy można odróżnić od siebie
także za pomocą badania histopatologicznego [8, 9, 19].
Ice Pick Box Car
Rolling
Hypertrophic Brown Marks
Rys. 1
Typy blizn potrądzikowych
Źródło:
Opracowanie własne
Blizny typu ice-pick (rys. 1) są wąskie i głębokie, sięgają nawet
do granicy skóry właściwej z tkanką podskórną. Blizny tego
typu charakteryzują się ostrymi krawędziami oraz zwężeniem,
idącym w głąb skóry (rys. 2). Dlatego też skóra z bliznami typu
ice-pick porównywana jest często do skóry przebitej szpikulcem
lub ostrym narzędziem. Blizny tego typu stanowią od 60% do
70% blizn zanikowych, a ich przekrój określa litera V [7, 10, 11].
Blizny typu boxcar (rys. 1) mają okrągły lub owalny kształt, są
dość szerokie i płaskie. Charakteryzują się dobrze zarysowany-
mi krawędziami oraz ostro odgraniczonym brzegiem. Ponadto
blizny tego typu zazwyczaj nie sąsiadują ze sobą, a ich głębokość
waha się od 0,1 do 0,5 mm (rys. 2). Występują głównie na policz-
kach i żuchwie. Stanowią one od 20% do 30% blizn atroficznych,
a przekrój określa kształt litery U lub kwadrat [7, 10, 11].
