3 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
219
N
artykuł naukowy
DERMATOLOGIA
Ważną rolę w profilaktyce rozwoju AK odgrywa fotoprotekcja.
Kosmetyki do ochrony przeciwsłonecznej powinny być dosto-
sowane do fototypu skóry, intensywności promieniowania oraz
oczekiwanego czasu ekspozycji. Współczynnikiem określającym
skuteczność kosmetyków przeciwsłonecznych przed promienio-
waniem UVB jest SPF (
Sun Protection Factor
) [21]. Współczynnik
ten określa zwielokrotnienie czasu, po jakim u danej osoby po-
jawi się rumień posłoneczny na skórze chronionej preparatem,
w stosunku do obszaru niechronionego u tej samej osoby i w tych
samych warunkach. Przykładowo: jeśli u danej osoby rumień
posłoneczny występuje po 30 minutach ekspozycji na promie-
niowanie ultrafioletowe, to zastosowanie preparatu ochronnego
o SPF równym 10 wydłuży czas pojawienia się rumienia u tej oso-
by o 10 razy (10 x 30 = 300minut). Poza ochroną przed promienio-
waniemUVBkosmetyki przeciwsłoneczne powinnywykazywać
odpowiedni stopień ochronny wobec promieniowaniu UVA. Me-
tody pomiaru stopnia ochrony przed UVA nie są jednoznacznie
uregulowane, jak ma to miejsce w przypadku UVB. Zdolność ko-
smetyku do ochrony przedUVAokreślana jest zwykle symbolem
PPD (
Persistent pigment darkening
) lub IPD (
immediate pigment dar-
kening
) [21, 22]. Sugeruje się, aby stosunek stopnia ochrony UVA
do UVB wynosił minimum 1/3 [21, 23]. Istotnym czynnikiem
wpływającym na skuteczność ochrony przeciwsłonecznej jest
prawidłowa aplikacja preparatów promieniochronnych. Kosme-
tyki te zaleca się zastosować około 20 minut przed nałożeniem
ubrań, bowiem wykazano, że odstęp czasowy pomiędzy apli-
kacją preparatu a kontaktem z odzieżą wpływa na rzeczywistą
wartość SPF [21, 24]. Kolejnym czynnikiem determinującym sku-
teczną ochronę jest ilość stosowanego preparatu. Powinna ona
wynosić 2 mg/cm
2
skóry [21]. Stopień ochrony przeciwsłonecznej
maleje na skutek kontaktu skóry z wilgocią, aktywności rucho-
wej, mechanicznego ścierania kosmetyku. Z tego względu zaleca
się powtarzanie aplikacji kosmetyków przeciwsłonecznych co
2-3 godziny oraz po każdym kontakcie skóry z wodą, nawet je-
śli producent opisuje jego właściwości jako wodoodporne [21, 22].
Należy pamiętać o zabezpieczaniu takich okolic, jak: uszy, usta,
skóra głowy w przypadku osób łysiejących, znamiona skórne
oraz oczy, stosując okulary z filtrem.
Do elementów prawidłowej fotoprotekcji, poza stosowaniem
kosmetyków ochronnych, należy unikanie opalania w godzi-
nach najsilniejszego nasłonecznienia (11.00-15.00), stopniowe
zwiększanie czasu ekspozycji skóry na działanie promieniowa-
nia, osłonięcie ciała za pomocą przewiewnych ubrań, kapelu-
szy czy chust, ochrona oczu poprzez noszenie okularów z fil-
trem oraz unikanie korzystania z solarium [22].
|
|
DYSKUSJA
W ciągu ostatnich lat liczba zachorowań na nowotwory skóry,
których występowanie koreluje z ekspozycją na promieniowa-
nie ultrafioletowe, dynamicznie wzrosła [7]. Wopublikowanym
w 2005 roku raporcie określono liczbę chorujących na AK ludzi
na około 58 milionów [7, 25]. Pomimo częstego występowania
AK wiedza społeczeństwa na temat zmian określana jest jako
bardzo niska. Z przeprowadzonych badań ankietowych wyni-
ka, że jedynie 6% chorych wykazało się jakąkolwiek wiedzą na
temat AK, a informacje te pochodziły z mediów i kolorowej pra-
sy. Respondenci zwracają uwagę, że lekarze podstawowej opie-
ki zdrowotnej POZ nie przywiązują wagi do badania skóry oraz
oceny zmian dermatologicznych. Według badań mieszkańcy
krajów europejskich nie znają zasad prawidłowego stosowania
preparatów przeciwsłonecznych, a fotoprotekcję stosują rzadko
[7, 26, 27]. Zarówno brak świadomości chorych, jak i niewystar-
czająca wiedza na temat obrazu klinicznego i istoty AK wśród
lekarzy POZ wpływa na opóźnienie zarówno diagnozy, jak
i wdrożenia skutecznego leczenia [7, 26-29]. Ponadto chorzy na
AK postrzegają zdiagnozowane zmiany jako „mało groźne”, nie-
wpływające na stan zdrowia, co jest powodem niepodejmowa-
nia szybkiego leczenia i nienalegania na szybką terapię [7, 30].
W wielu krajach, w których ze względu na duże nasłonecznie-
nie częstotliwość występowania AK jest największa, prowadzone
są kampanie społeczne dotyczące zasadności stosowania foto-
protekcji [7, 31, 32]. Według badań regularne stosowanie kremów
przeciwsłonecznych dotyczy przede wszystkim dzieci od 6. do
11. roku życia, natomiast wśród nastolatków i osób dorosłych
częstotliwość ta maleje w znaczący sposób [7, 33, 34]. Tymczasem
w badaniach wykazano, że preparaty ochronne o SPF (
sun protec-
tion factor
) > 15 oraz pochłaniające szerokie pasmo UVA, mogą ha-
mować powstawanie uszkodzeń oraz mutacji DNA, inaktywują
białko p53 oraz zapobiegają miejscowej immunosupresji w skórze
poddanej ekspozycji na promieniowanie UV [7, 35-37].
Jednoznaczne potwierdzenie zasadności stosowania fotopro-
tekcji jako profilaktyki rozwoju AK i SCC uzyskali niemieccy ba-
dacze. Ocenili oni wpływ regularnego stosowania kosmetyków
fotoprotekcyjnych o szerokim spektrum działania dla UVB (SPF
50+) i UVA na rozwój AK, SCC i BCC u osób po transplantacji
narządów. W badaniach wzięło udział 120 osób, u połowy ba-
danych osób filtr przeciwsłoneczny aplikowany był codziennie
przez 2 lata. Wgrupie stosującej fotoprotekcję powstało znacznie
mniej ognisk AK, SCC nie rozpoznano u żadnego chorego, a BCC
stwierdzono u 2 osób. W grupie niestosującej fotoprotekcji SCC
wystąpiło u 8 osób, a BCC rozpoznano u 9 badanych [7, 38].
Fot. 2
Obraz badania dermoskopowego
Źródło:
Archiwum własne autora
