2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
256
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DIETETYKA
SKŁADNIKI PODSTAWOWE
Obniżeniu poziomu estrogenów w okresie menopauzy mogą
towarzyszyć nieprawidłowe poziomy androgenów, co może
stać się przyczyną łysienia u kobiet [1]. Problem utraty wło-
sów bywa na ogół złożony, związany również z zaburzenia-
mi pracy gruczołu tarczowego i wymaga precyzyjnej diagno-
zy. Biorąc pod uwagę fakt, iż główną przyczyną wypadania
włosówukobietsązmianywmetabolizmiezwiązanezestarzeniem
i/lub z zaburzonym działaniem niektórych gruczołów dokrew-
nych (jajniki, tarczyca), rozsądne jest wsparcie żywieniowe, czyli
zadbanie o właściwy stan odżywienia składnikami mającymi bez-
pośredniwpływnawzrost, budowę i utrzymaniewłosówwskórze
oraz skórę głowy (np.: białka, nienasycone kwasy tłuszczowe, wita-
mina D, A, E, kwas pantotenowy, biotyna, żelazo, miedź, cynk) [19].
Białka należą do podstawowych budulców tkanek ustrojowych,
których niemożna zastąpić innymi składnikami odżywczymi [20].
Jako prekursory ustrojowych białek keratynowych są podstawo-
wymi składnikami dietyutrzymującymi prawidłowy stanwłosów
[21]. Keratyna zawartawewłosachwpływa na ichwzrost, długość
i blask. Jej niedobór powoduje, że włosy stają się kruche, mato-
we i dzielą się na dwie części. Białka powinny stanowić 10–12%
wartości energetycznej w codziennym jadłospisie [20]. Zaleca się
spożywanie białka w posiłkach głównych i mniejszych jego porcji
w posiłkach uzupełniających. Dobrymi źródłami aminokwasów
niezbędnych do utrzymania prawidłowego stanu włosów i skóry
głowy są: twaróg, jogurt, ryba, cielęcina, wołowina, drób, nasiona
roślin strączkowych, orzechy i produkty zbożowe [21].
Tłuszcze obecne w diecie biorą udział w przemianach hor-
monów steroidowych, co ma znaczenie dla utrzymania włosów
w skórze i tworzenia lipidowej warstwy ochronnej skóry, w któ-
rej skład wchodzą ceramidy, wolne kwasy tłuszczowe, sterole
i lipidy fosforu. Niedobory ilościowe i jakościowe tłuszczów
mogą doprowadzić do osłabienia i utraty włosów w wyniku
nieprawidłowości w naskórku i osłabienia cebulek włosowych.
Tłuszcze w diecie kobiety powinny stanowić 20–35% energii
dziennej racji pokarmowej i zawierać odpowiednią ilość niezbęd-
nych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Istotne jest, aby spo-
życie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych NNKT
z rodziny n-3 i n-6, było na poziomie 4,5% ogółu energii diety [10].
Źródła jednonienasyconych kwasów tłuszczowych pokrywają
zapotrzebowanie organizmu na tłuszcze. Produktami dostarcza-
jącymi zróżnicowanych kwasów tłuszczowych są: tłuszcze ryb
morskich, olej kukurydziany, rzepakowy, słonecznikowy, oliwa
z oliwek, drób, jaja [20, 21]. Badania Boucetta i innych wykazały,
że dobrym źródłem tłuszczów mogącym mieć działanie przeciw-
starzeniowe i poprawiające stan skóry kobiet w okresie menopau-
zy jest olej arganowy [22]. Sprawdzano parametry elastyczności
i sprężystości skóry w dwóch grupach kobiet spożywających olej
arganowy oraz oliwę z oliwek. Wyniki sugerują, że codzienne
spożycie i stosowanie zewnętrzne oleju arganowego znacząco
zwiększało elastyczność i sprężystość skóry. Witamina E i kwas
ferulowy zawarte w oleju arganowym mogą więc częściowo eli-
minować skutki niedoboru estrogenu, objawiające się niekorzyst-
nymi zmianami w skórze kobiet w okresie menopauzy [22].
Spożycie węglowodanów również ma wpływ na stan skó-
ry i włosów. Wykazano, że dieta bogata w cukry proste jest
jednym z czynników powodujących pobudzanie gruczołów
łojowych do zwiększonego wydzielania sebum. Dieta z dużą
zawartością cukru przyczynia się do nieprawidłowej glikemii
i insulinemii, co ma negatywny wpływ na mikrokrążenie
w skórze, prowadzące do niedotlenienia mieszkówwłosowych
i wypadania włosów [21]. Dlatego korzystne jest spożywanie
produktów skrobiowych w połączeniu z gotowanymi warzy-
wami oraz świeżych owoców i warzyw, a zmniejszanie spoży-
cia źródeł węglowodanów łatwoprzyswajalnych [6].
WYBRANE WITAMINY I SKŁADNIKI MINERALNE
W okresie menopauzalnym awitaminoza szczególnie negatyw-
nie może wpływać na stan skóry. Niedobór witaminy C skutku-
je wolniejszym gojeniem ran, kruchością i osłabieniem naczyń
krwionośnych oraz zaburza tworzenie kolagenu, warunku-
jącego prawidłowe napięcie i gęstość skóry [23]. Brak witami-
ny C stymuluje nadmierną produkcję keratyny, co powoduje
charakterystyczny skręt włosów oraz może być bezpośrednią
przyczyną łysienia telogenowego [21]. Kwas L-askorbinowy
zachowuje największą wartość biologiczną jeśli pochodzi z nie-
przetworzonychwarzyw i owoców [23]. Dobrymi źródłami tego
składnika są: owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, truskawki,
papryka, nać pietruszki, kalarepa, brukselka, cytrusy [20].
Witamina A wpływa na ogólny rozwój i wzrost organizmu,
tworzenie kości, produkcję hormonów oraz chroni przed no-
wotworami. W skórze przekwitających kobiet podwyższa ba-
rierę ochronną, warunkuje prawidłową regenerację i reguluje
procesy rogowacenia [13]. Powszechnie wiadomo o korzystnym
działaniu zabiegów kosmetologicznych z miejscowym zastoso-
waniem retinolu i witaminy C na skórę starzejącą się. Właści-
wy stan odżywienia tą witaminą i jej prowitaminą w postaci
beta-karotenu przynosi równie pozytywne skutki w zakresie
fotoprotekcji i prewencji procesów rodnikowych. Witamina
A nie może być syntetyzowana przez organizm, dlatego musi
być dostarczana wraz z pożywieniem. Głównym jej źródłem są:
produkty mleczne, podroby, ryby, jaja i wątroba. Natomiast źró-
dłem karotenoidów w roślinach są pomarańczowe, czerwone,
żółte warzywa i owoce oraz zielone liście warzyw [13, 20].
Witamina E powstaje tylko w organizmach roślinnych lub wy-
twarzana jest syntetycznie. U kobiet w okresie menopauzy pełni
istotną rolę w regulacji rogowacenia skóry, poprawia ukrwienie
i działa ochronnie na warstwę lipidową naskórka [13]. Ma właści-
wości przeciwutleniające i może wpływać korzystnie na elastycz-
ność skóry, powodując indukcję fibroblastów, co zwiększa ilość
włókien kolagenowych i elastynowych, nadających integralność
skórze. Wspomaga także leczenie stanów zapalnych oraz łojotoko-
wego zapalenia skóry. Witamina E jest składnikiem odżywczym
pochodzącym z olejów roślinnych, takich jak oleje z oliwek i arga-
nu [22]. Dobrymi źródłami tego składnika są również: sałata, kapu-
sta, szpinak, całe ziarna zbóż i olej z kiełków pszenicy [13].
Kwas pantotenowy (witamina B
5
) działa przeciwzapalnie,
chroni i nawilża skórę, reguluje funkcje gruczołów łojowych
