2 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
254
N
ARTYKUŁ NAUKOWY
DIETETYKA
z niedoborami żywieniowymi. Należą do nich chociażby: od-
wodnienie skóry, utrata gęstości i jędrności, nieprawidłowości
zabarwienia i wiele innych. Nie istnieje jednolity schemat zale-
canej diety w okresie menopauzy. Wytyczne są zindywidualizo-
wane, zależne od sytuacji klinicznej, zwłaszcza jeśli towarzyszą
temu etapowi życia określone problemy zdrowotne. Wspólnym
ich mianownikiem jest natomiast ograniczenie udziału produk-
tów zawierających tłuszcze trans i skrobię, zwiększenie udziału
źródeł kwasów tłuszczowych omega-3 i błonnika pokarmowe-
go. Bardzo istotne jest spożywanie warzyw, w tym liściowych
oraz owoców bogatych w antyoksydanty [6].
STARZENIE SKÓRY ZWIĄZANE ZOKRESEMMENOPAUZY
W okresie okołomenopauzalnym następuje gwałtowny spa-
dek jakości skóry kobiet [5]. Wraz z wygasaniem czynności
jajników, następują zmiany hormonalne, m.in. spadek pozio-
mu estrogenów i progesteronu oraz wzrost poziomu hormo-
nów przysadkowych, głównie folikulotropiny FSH (
follicle-
-stimulating hormone
). Skutkiem tego jest zmniejszenie ilości
i integralności białek strukturalnych, głównie kolagenu odpo-
wiedzialnego za gęstość i napięcie skóry [4, 7]. Pod wpływem
obniżenia poziomu estrogenów następuje spowolnienie po-
działów komórkowych, ścieńczenie warstw naskórka, atrofia
i zanik tkanki podskórnej. Zahamowanie procesu syntezy ko-
lagenu, lipidów komórkowych, glikozaminoglikanów i kwasu
hialuronowego w konsekwencji powoduje wysuszenie skóry
oraz zmniejszenie elastyczności i nierówną pigmentację [3].
W obrazie klinicznym obserwuje się zmarszczki, które są
skutkiem utraty elastyczności włókien kolagenowych i elasty-
nowych. Następstwem obniżenia poziomu estrogenów może
być również trądzik i łojotok oraz zmniejszenie stężenia czyn-
ników wzrostu naskórka i naczyń śródbłonka. Ostatnie z wy-
mienionych zjawisk przyczynia się do zmian w strukturze
naczyń krwionośnych i powstawania teleangiektazji [7]. Od-
powiednia podaż składników odżywczych może przyczynić
się do lepszego zaopatrzenia w nie skóry oraz w konsekwencji
do poprawy jej jakości, szczególnie poprzez stymulację pro-
dukcji kolagenu i elastyny [5]. Szczególną rolę można przypi-
sać antyoksydantom, jako komponentom mogącym odgrywać
znaczącą rolę w zapobieganiu degradacji kolagenu, szczególne
zaś niezbędnej do jego syntezy – witaminie C.
PRZECIWUTLENIACZE
Zachwianie równowagi pomiędzy czynnikami utleniającymi
a mechanizmami działającymi ochronnie w organizmie, leży
u podstaw niektórych chorób oraz zjawisk degeneracyjnych
[8]. Żywienie ubogie w antyoksydanty sprzyja występowaniu
procesów prooksydacyjnych, co przyspiesza starzenie,
zwiększa ryzyko występowania miażdżycy i nowotworów
[9]. Substancje przeciwutleniające można znaleźć wśród
składników pokarmowych, należą do nich: witaminy A, C, E,
pierwiastki śladowe (miedź, cynk, selen) i fitochemikalia. Do
najbardziej rozpowszechnionych zaliczyć można: likopeny
pomidorów, siarczki allilu cebuli, porów i czosnku, izoflawony
soi, flawonoidy owoców i warzyw, polifenole herbaty i wino-
gron. W tabeli 1 przedstawiono dzienne normy spożycia skład-
ników przeciwutleniających dla kobiet w Polsce.
Tabela 1
Dzienne normy witamin i składników mineralnych o właściwościach przeciwutleniają-
cych dla kobiet, na poziomie średniego zapotrzebowania EAR (Estimated Average Requirement),
zalecanego spożycia RDA (Recommended Dietary Allowance) oraz wystarczającego spożycia AI
(Adequate Intake)
Witaminy / składniki mineralne EAR
RDA
AI
witamina A
500 µg
700 µg
-
witamina C
60 mg
75 mg
-
witamina E
-
-
8 mg
miedź
0,7 mg
0,9 mg
-
selen
45 µg
55 µg
-
cynk
6,8 mg
8 mg
Źródło:
[10]
Główne antyoksydanty mogą działać synergistycznie lub kom-
plementarnie, zatem bardziej korzystne może być stosowanie tzw.
„koktajli antyoksydacyjnych” [8]. Jenkins i inni, w swoich doświad-
czeniach zaproponowali spożywanie swoistego kompleksu skład-
ników w celu ustalenia, czy stosowanie ich w codziennej diecie
przyniosłoby znaczące korzyści w eliminowaniu zmarszczek na
skórze w dwóch grupach kobiet, znajdujących się w/lub po okresie
menopauzy [5]. Wykazano, że dostarczanie kombinacji izoflawo-
nów (w ilości 40mgw jednej z grup i 70mgwdrugiej), witaminy C
(180 mg i 250 mg), likopenu (3 mg oraz 8 mg) i witaminy E (30 mg
i 250mg) wraz z kwasami tłuszczowymi omega-3 (po 660mg, 23%
kwasu eikozapentaenowego EPA, 16% kwasu dokozaheksaenowe-
go DHA) przez 14 tygodni może znacznie zmniejszyć głębokość
zmarszczek. Korzystny efekt wizualny otrzymywano tym lepszy,
imgłębsze były zmarszczki.Wywnioskowano, że poprawa ta była
związana ze zwiększonym osadzaniem się nowych włókien ko-
lagenu, co szczególnie potwierdzono za pomocą biopsji w grupie
kobiet otrzymującychwyższe dawki aktywnych składników.
Badania obejmujące spożycie wybranych polifenoli zawar-
tych w zielonej herbacie, owocach granatu i winogron, dostar-
czają informacji o ich potencjalnym wpływie na fotoprotekcję
skóry i zapobieganie fotokancerogenności [11]. Wykazano, że
polifenole winogron mogą korzystnie działać na skórę, redu-
kując przebarwienia i wykazując aktywność hamującą wobec
elastazy, hialuronidazy i kolagenazy [12]. Sok z granatu, oprócz
polifenoli, zawiera kwas pantotenowy o działaniu przeciwu-
tleniającym, a 100 g tego produktu zapewnia 16% realizacji za-
potrzebowania dorosłego człowieka na witaminę C [1].
Związki polifenolowe w pożywieniu występują między
innymi w roślinach strączkowych, zbożach, orzechach, na-
sionach, grzybach, warzywach, kawie, herbacie oraz ziołach
i piwie [13]. Errichi i inni w swoich badaniach oceniali skutecz-
ność działania wyciągu z kory francuskiej sosny przybrzeż-
nej (Pycnogenol) [14]. Wykazano, że stosowanie preparatu na
bazie Pycnogenolu w ilości 100 mg przez 8 tygodni, łagodzi
