2 / 2016 / vol. 5
Kosmetologia Estetyczna
192
N
artykuł naukowy
onkologia
|
|
CEL
Celem pracy była analiza opinii respondentek dotyczących tre-
ści zaproszeń na badanie mammograficzne, dająca możliwość
wypracowania optymalnego wzoru zaproszenia do uczestnic-
twa w programie skryningowym.
|
|
MATERIAŁ I METODY
W badaniu ankietowym, przeprowadzonym przez studentów
kierunku elektroradiologia na Uniwersytecie Medycznym im.
K. Marcinkowskiego w Poznaniu, w lipcu 2013 r., na terenie wo-
jewództwa wielkopolskiego wzięło udział 2000 kobiet w wieku
50-69 lat, z uwzględnieniem wykształcenia i miejsca zamiesz-
kania. Ankieta zawierała tylko 5 pytań, w tym 4 zamknięte jed-
nokrotnego wyboru oraz jedno otwarte wielokrotnego wyboru,
z możliwością podania własnej propozycji. Z badania wyłączono
ankiety nieczytelne lub wypełnione przez kobiety z innej niż
50-69 lat grupy wieku (5 ankiet). W analizach statystycznych,
mających na celu ustalenie trendu, wykorzystano test chi-kwa-
drat dla trendu lub zależność monotoniczną Spearmana. Dla po-
równania rozkładu cechy w kilku grupach użyto testu ANOVA
Kruskala-Wallisa wraz z testem POST-HOC Dunna lub testu
chi-kwadrat Pearsona. W przypadku wykonywania porównań
wielokrotnych testem chi-kwadrat poziom ten zmodyfikowano
zgodnie z poprawką Bonferroniego dla porównań wielokrot-
nych. Do oceny zgodności rozkładu odpowiedzi respondentek
zastosowano współczynnik zgodności Kappa-Cohena. Dla ana-
liz statystycznych przyjęto poziom istotności
α
=0,05. Całość obli-
czeń wykonano za pomocą oprogramowania PQStat 1.4.8.
|
|
ANALIZA I WYNIKI
Spośród 2000 ankietowanych najwięcej, bo 574 (29%), stanowiły
kobiety w wieku 50-54 lat, najmniej, bo 372 (19%), w wieku 65-
-69 lat. Najliczniejszą grupą były respondentki z wykształceniem
średnim (748 kobiet, 37%), najmniej liczną osoby z wykształce-
niem podstawowym lub niepełnym podstawowym (283 kobiety,
14%). Wśród badanych kobiet 74% stanowiły mieszkanki miast.
88% ankietowanych słyszało o tym, że każda kobieta w wieku
50-69 lat powinna co dwa lata zgłaszać się na bezpłatne profilak-
tyczne badanie mammograficzne piersi, ale tylko 73% wykonało
kiedykolwiek mammografię, z tego zaledwie co trzecia w ciągu
ostatnich dwóch lat. Zaledwie 69% spośród ankietowanych kobiet
z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym sły-
szało o tym, że każda kobieta w wieku 50-69 lat powinna co dwa
lata zgłaszać się na bezpłatne, profilaktyczne badanie mammo-
graficzne, podczas gdy w grupie respondentek z wykształceniem
wyższymodsetek tenwynosił aż 98.Wraz zewzrostemwykształ-
cenia wzrastała istotnie liczba pozytywnych odpowiedzi (chi-
-kwadrat dla trendu, wartość p<0,0001). Również zgodnie z ocze-
kiwaniami wraz z wykształceniem rosła zgłaszalność kobiet na
badanie (zależnośćmonotoniczna Spearmana –wartość p<0,0001,
r=0,29). 47% kobiet z wykształceniem podstawowym i niepełnym
podstawowym i zaledwie 15% respondentek z wykształceniem
wyższym nigdy nie wykonało badania mammograficznego. Za
pomocą testu chi-kwadrat Pearsona z poprawką Bonferroniego
(poziom istotności
α
=0,017 dla trzech porównań) wykazano, że
mieszkanki miast istotnie częściej odpowiadały pozytywnie na
pytanie „Czy słyszała Pani, że każda kobieta wwieku 50-69 lat po-
winna co 2 lata zgłaszać się na bezpłatne, profilaktyczne badanie
mammograficzne piersi?” niż mieszkanki wsi (wartość p<0001).
Nie stwierdzono istotnych różnic w odpowiedziach pomiędzy
kobietami mieszkającymi w Poznaniu a mieszkankami innych
miast na terenie Wielkopolski (wartość p=0,0951). Zgodnie z da-
nymi Głównego Urzędu Statystycznego liczba ludności mieszka-
jącej na wsi wzrasta w Wielkopolsce średnio o 0,2 pkt% rocznie
i w2011 r. ludność ta stanowiła 44,3% ogółu populacji [6]. Zjawisko
to jest przede wszystkim związane ze zmianą miejsca zamieszka-
nia przez poznaniaków, osiedlających się w okolicach miasta, ale
nadal w nim pracujących. Wraz ze wzrostem odległości miejsca
zamieszkania względem dużych aglomeracji, dostęp do badań
specjalistycznych, w tym mammografii, maleje. W Poznaniu
działa aż 10 ośrodków, w których można wykonać profilaktyczne
badanie mammograficzne, finansowane przez NFZ. Mieszkanki
wsi muszą albo wybrać się do miast z ośrodkiem stacjonarnym,
albo czekać na przyjazd mammobusu – mobilnej pracowni mam-
mograficznej (rys. 1). Nie dziwi więc fakt, że spośród kobiet, które
nigdy nie wykonały mammografii, znalazła się zaledwie co piąta
poznanianka i aż 42% mieszkanek wsi. Częstość wykonywania
badań mammograficznych, w ciągu dwóch lub więcej niż dwóch
lat, istotnie rosła w zależności od wielkości miejsca zamieszkania
badanych kobiet (zależność monotoniczna Spearmana, wartość
p<0,0001, r=0,20). Ponad 76% ankietowanych kobiet przynaj-
mniej raz otrzymało drogą listowną zaproszenie na profilaktycz-
ną mammografię. Podobny rozkład odpowiedzi pomiędzy respon-
dentkami, które otrzymały zaproszenie, a tymi, które wykonały
badanie mammograficzne (73%), nie jest przypadkowy (współ-
czynnik zgodności Kappa-Cohena= 0,48, wartość p< 0,0001).
Pomimo braku różnic w częstości wysyłania zaproszenia na ba-
daniawzależności odpoziomuwykształcenia kobiet, ankietowane
lepiej wykształcone istotnie częściej odpowiadały, że otrzymały za-
proszenia na profilaktyczną mammografię (zależność monotonicz-
na Spearmana, wartość p<0,0001, r=0,11). „Nie, nigdy” odpowie-
działo niespełna 15% kobiet z wykształceniem wyższym i prawie
43% respondentek z wykształceniem podstawowym i niepełnym
podstawowym. Co trzecia kobieta mieszkająca na wsi odpowie-
działa, że nigdy jeszcze nie otrzymała drogą listowną zaproszenia
na profilaktyczną mammografię, odsetek mieszkanek Poznania,
które udzieliły identycznej odpowiedzi, wynosił około 21. Istotny
wzrost odpowiedzi pozytywnych obserwowano wraz ze wzro-
stem stopnia urbanizacji miejsca zamieszkania respondentek (za-
leżność monotoniczna Spearmana, wartość p<0,0001, r=0,11).
Ankietowanym zaprezentowano pięć wzorów zaproszeń
i poproszono o wybranie w ich opinii najlepszego.
•
Pierwszy wzór
stanowiło zaproszenie wysyłane przez woje-
wódzkie ośrodki koordynujące Populacyjny ProgramWczesne-
go Wykrywania Raka Piersi (WOK) w ramach środków finan-
sowych Ministra Zdrowia. Na awersie zawarto dane osobowe
