4 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
344
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
nośnikami substancji wrażliwych na degradację lub związków
trudno rozpuszczalnych, w tym enzymów czy witamin [18-20].
Uwalniają je dopiero po osiągnięciu miejsca docelowego w or-
ganizmie [21].
Po nałożeniu preparatu na powierzchnię skóry między komór-
kami naskórka a samymi liposomami zachodzi szereg takich
zjawisk, jak m.in.:
––
adsorpcja na powierzchni keratynocytów i powolne uwal-
nianie substancji czynnych;
––
transfer lipidowy między liposomami a błonami komórko-
wymi keratynocytów – zawartość nośnika pozostaje na ze-
wnątrz lub przechodzi do wnętrza komórek, natomiast same
lipidy mogą ulegać fuzji z błoną komórkową;
––
endocytoza, w czasie której liposomy są wchłaniane do wnę-
trza komórki i tam rozkładane z uwolnieniem zawartych
w nich substancji;
––
fuzja lipidów tworzących liposomy z błoną komórkową [16, 22].
W trakcie interakcji kosmetyku zawierającego liposomy z ko-
mórkami naskórka dochodzi do upłynnienia w pewnym stop-
niu błon komórkowych, co umożliwia łatwiejsze wnikanie do
ich wnętrza związków aktywnych. W badaniach Cieślik-Bo-
czula i wsp. [23] wykazano, że obecność flufenazyny w błonie
lipidowej prowadzi do jej rozluźnienia i upłynnienia. Niekiedy
stosuje się również tzw. puste liposomy, które dzięki odpowied-
niemu składowi umożliwiają poprawę funkcji transportowych
naskórka. Dzięki temu zawarte w kosmetyku związki łatwiej
przenikają do głębszych warstwskóry. Puste liposomy można
stosować w celu wspomagania leczenia zmian patologicznych
skóry, w tym trądziku [17].
Podanie formy lizosomalnej preparatu na skórę powoduje
pojawienie się wzajemnych oddziaływań, które przebiegają na
czterech różnych poziomach: powierzchni skóry, warstwy rogo-
wej naskórka, głębszych warstw naskórka i skóry właściwej [22].
Po zetknięciu się liposomów z zewnętrzną warstwą
stratum-
corneum
część z nich ulega rozkładowi, pozostałe zaś przyłą-
czają się do zrogowaciałych keratynocytów. Mogą w ten sposób
uzupełniać braki kwasów tłuszczowych z grupy niezbędnych
nienasyconych kwasów tłuszczowych NNKT (EFA –
Essential
Fatty Acid
) i pewnych składników naturalnego czynnika nawil-
żającego NMF (
Natural Moisturizing Factor
). Dzięki temu można
uzyskać efekt nawilżający i wygładzający po użyciu preparatu
kosmetycznego. Te z liposomów, które nie zatrzymały się na
powierzchni skóry po aplikacji, przechodzą do warstwy ro-
gowej naskórka, następnie zaś przenikają do przestrzeni mię-
dzykomórkowych, gdzie uwalniana jest ich zawartość. W tym
przypadku przyczyniają się, w zależności od składu chemicz-
nego i enkapsulowanych substancji czynnych, do poprawy wil-
gotności skóry, jej regeneracji iodnowy. Jeżeli przejdą one do
głębszych warstw naskórka, interakcje między nimi i komór-
kami opierają się na wcześniej wymienionych mechanizmach
endocytozy, adsorpcji, wymiany lipidów i fuzji błon. Dodat-
kowo zachodzi zjawisko
contact-release
, czyli tzw. uwolnienia
kontaktowego. Jego mechanizm nie jest do końca wyjaśniony.
Następuje ono w chwili zetknięcia się powierzchni liposomu
z błoną komórkową, co powoduje uwolnienie substancji czyn-
nych zawartych w fazie lipidowej lub też wodnej. Najprawdo-
podobniej znaczenie ma tutaj wzrost rozpuszczalności otoczki
liposomowej [22].
Dzięki postępowi technologii wytwarzania i modyfikacji
liposomów możliwe jest wprowadzanie do ich wnętrza coraz
większej ilości substancji czynnych o działaniu kosmetycznym
czy terapeutycznym. Najczęściej stosowane do wyrobu kosme-
tyków substancje aplikowane w liposomach przedstawione zo-
stały w tabeli 1.
Wraz z liposomami do tkanki skórnej dostawać się mogą
ze środowiska zewnętrznego substancje potencjalnie dla niej
szkodliwe [24]. Dlatego ważne jest, aby aplikować krem z lipo-
somami na dokładnie oczyszczoną skórę, przede wszystkim na
noc. Kremy te nie mogą również zawierać potencjalnie szko-
dliwych barwników, które wraz z liposomami dostawałyby się
Tabela 1
Przykłady substancji stosowanych w kosmetykach i preparatach leczniczych enkapsulowanych w liposomach
Ekstrakty z roślin
Proteiny
Związki syntetyczne i inne
Związki w liposomach specjalnych
–
–
wyciągi z aloesu, tymianku, kiełków
pszenicy, chmielu, miłorzębu
japońskiego, skrzypu polnego,
nagietka, korzenia żeń-szenia, kwiatów
arniki, karczocha, korzenia łopianu
–
–
kolagen
–
–
elastyna
–
–
wyciągi zwierzęce z grasicy, śledziony,
łożyska, błony śluzowej żołądka czy
jelit
–
–
wyciągi z embrionów kurzych, tkanki
mózgowej świń, chrząstek i szpiku
kostnego młodych zwierząt
–
–
witaminy pozyskiwane z surowców
naturalnych i produkowane
syntetycznie
–
–
pantenol
–
–
alantoina
–
–
kofeina
–
–
filtry UV
–
–
tyrozyna
–
–
DHA
–
–
kwas hialuronowy
–
–
hormony zwierzęce i ludzkie
–
–
fitohormony
–
–
kwas asparaginowy
–
–
hydroksykwasy
–
–
ATP i inne cząsteczki bogate w energię
–
–
dysmutaza ponadtlenkowa
–
–
fibrynonektyna
–
–
heparyna
–
–
karnityna
–
–
aminokwasy
–
–
glutation
–
–
koenzym Q10
–
–
antybiotyki i inne substancje
o działaniu leczniczym
ATP – adenozynotrifosforan; UV – promieniowanie ultrafioletowe; DHA – kwas dokozaheksaenowy
Źródło:
[4]
