6 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
566
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
i wywołuje wysięk okołonaczyniowy. To z kolei może doprowa-
dzić do rozwoju dermatozy okołoustnej i trądziku różowatego,
szczególnie u osób z już istniejącymi problemami skórnymi.
Badania dotyczące alergii kontaktowej, wywołanej wskutek
naniesienia na skórę substancji kosmetycznych zawierających
środki konserwujące ujawniły, że najczęściej alergizującymi
substancjami były: timerosal oraz formaldehyd, nieco mniej
Euksyl K 400. Zdecydowanie najsłabsze działanie alergizujące
powodowała mieszanka parabenów. Obserwacji zostały pod-
dane miejsca i rodzaj powstałych zmian skórnych u badanych
osób. Zauważono zmiany zapalne skóry twarzy w niektórych
przypadkach z rozsianymi swędzącymi plamami rumieniowy-
mi i grudkami na powierzchni tułowia i kończynach [22].
Wiele przeprowadzonych badań nie udowodniło szkodliwe-
go wpływu parabenów na organizm ludzki. Zaakceptowano
więc używanie metylo-, etylo-, propylo- i butyloparabenów
jako dodatków do kosmetyków, w celu zapewnienia właściwo-
ści konserwujących. Obecnie znaczna ilość produktów zmy-
walnych i tych do stosowania miejscowo na powierzchnię skó-
ry ma w składzie parabeny. Częstość występowania alergii na
nie ocenia się na ok. 0,2-1,2% badanych [23].
Dotychczasowo przeprowadzone badania dotyczące alergii
na kosmetyki wykazały, że substancje konserwujące są czynni-
kiem uczulającym. Znaczna ilość doniesień naukowych wska-
zuje przyczynę alergicznego kontaktowego zapalenia skóry
przez parabeny wskutek rozwoju reakcji alergicznej na uszko-
dzonej czy przerwanej powierzchni ciągłości skóry. Reakcja
następuje, po ponownym naniesieniu preparatu zawierającego
w swym składzie dany konserwant. Powtórne zaaplikowanie
nipaginy skutkuje wytworzeniem się odporności mikroorgani-
zmów na środek konserwujący. Na skutek hydrolizy parabe-
nów przez drobnoustroje dochodzi do wytworzenia produktów,
które mogą wywoływać reakcje alergiczne [24].
Kwestia wpływu parabenów na organizm jest bardzo kon-
trowersyjna. Znane są prace, które klasyfikują konserwanty
jako całkowicie bezpieczne, praktycznie nietoksyczne, nie ra-
kotwórcze, genotoksyczne bądź teratogenne.
|
|
Wpływ parabenówzawartych
wkosmetykach na proces apoptozy
fibroblastów skóry ludzkiej
Pod pojęciem fibroblastów rozumie się najbardziej popularne ko-
mórki tkanki łącznej w skórze właściwej, które wywodzą się one
z mezodermy, czyli środkowej warstwy komórek zarodka. Fibro-
blasty to komórki odpowiadające za wytwarzanie kolagenu, ela-
styny, włókien istoty międzykomórkowej, kwasu hialuronowe-
go czy proteoglikanów. Wszystkie produkty fibroblastów mają
bardzo istotne znaczenie dla prawidłowej budowy i funkcjono-
wania skóry. Ich funkcje replikacyjne, produkcyjne i metabolicz-
ne łatwo zakłócić, dlatego też komórki te są w centrum uwagi
producentów kosmetyków. Powszechnie uważa się, że utrata
aktywności komórek fibroblastów skutkuje w procesie starzenia
się skóry [25]. Skóra właściwa to warstwa, w której znajdują się
naczynia, krwionośne, zakończenia nerwowe, torebki włosowe
i wydzielnicze części gruczołów potowych i łojowych, składa się
z licznych włókiem kolagenowych i elastynowych, produkowa-
nych przez fibroblasty. To one nadają skórze odpowiednie wła-
ściwości mechaniczne, elastyczność, są współodpowiedzialne za
proces termoregulacji, jak i za wiele innych funkcji. Zaburzenie
produktywności fibroblastów skutkuje osłabieniem procesu od-
nowy skóry właściwej, a w konsekwencji staje się wiotka i podat-
niejsza na zranienia. Wiele uwagi przykłada się do stosowania
odpowiednich kosmetyków, które mają za zadanie utrzymać
właściwą aktywność fibroblastów (lub też jeśli jest już za póź-
no dostarczyć do skóry produkty fibroblastów – np. popularne
w ostatnich latach produkty zawierające kwas hialuronowy).
Należy zaznaczyć, że niektóre produkty kosmetyczne mogą
przyczynić się do dalszego osłabienia funkcji fibroblastów.
Apoptoza jest ważnymnaturalnym procesem zaprogramowanej
śmierci komórki. Niezaburzona czynnikami zewnętrznymi jest
procesem pozytywnym dla organizmu wielokomórkowego, gdyż
prowadzi do usunięcia z organizmu komórek zbytecznych, szko-
dliwych lub uszkodzonych [26]. Inną drogą, prowadzącą do śmierci
komórki, jest nekroza, czyli martwica, która zachodzi wskutek róż-
nych nieprawidłowości lub czynników zewnętrznych.
W przeważającej większości apoptoza jest procesem fizjolo-
gicznym, w którym komórki, stanowiące balast lub zagrożenie
dla organizmu (np. ich przeżycie grozi organizmowi rozwojem
nowotworu), są usuwane. Ponadto apoptoza może być wywo-
ływana zarówno przez bodźce fizjologiczne, jak i patologiczne.
Mechanizm apoptozy opiera się na:
•
sygnalizowaniu śmierci,
•
etapie efektorowym, czyli nieodwracalnej inicjacji śmierci,
•
zmianach strukturalnych,
•
usunięciu pozostałości komórki i ciałek apoptotycznych [26].
Określone sygnały apoptozy prowadzą do aktywacji odpowied-
nich genów, odpowiedzialnych za inicjację wewnątrzkomórko-
wych białek, proteaz cysteinowych, czyli kaspaz[27]. Kaspazom
przypisuje się kluczowe znaczenie dla przebiegu efektorowej,
nieodwracalnej fazy apoptozy, która polega między innymi
na degradacji białek cytoplazmatycznych i jądrowych. Po-
nadto cechą charakterystyczną komórek apoptotycznych jest
fragmentacja DNA przez endonukleazy, które katalizują roze-
rwanie wiązań internukleosomalnych. Prawie równolegle do-
chodzi do zmian morfologicznych (np. zmiana symetrii błony
komórkowej, kondensacja i agregacja chromatyny) i innych
zmian biochemicznych, np. translokacja fosfatydyloseryny
PS, wydzielenie cytochromu C i czynnika AIF (
Apoptosis Indu-
cing Factor
) czy wreszcie zużycie energii zgromadzonej w ATP
(adenozynotrifosforan) [7]. Zaburzenia procesu apoptozy ko-
mórek mogą mieć kluczowe znaczenie dla dobra całego orga-
nizmu. Przykładem zaburzenia procesu apoptozy fibroblastów
jest choroba, zwana twardziną (
scleroderma
), w której pewne
czynniki blokują apoptozę fibroblastów lub ją w znacznym
stopniu obniżają. Udowodniono, że zasadowy czynnik wzrostu
