6 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
562
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
konserwujących przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na
dobranie preparatów o jak najmniejszej szkodliwości dla orga-
nizmu ludzkiego. Szczególnie niebezpieczne dla kosmetyków
są bakterie Gram-ujemne, gdyż są one odporne na działanie
różnych grup substancji przeciwbakteryjnych. Ponadto są
zdolne do przetrwania w zmiennych warunkach środowiska,
ze względu na możliwości przystosowawcze. Część z nich jest
bardzo aktywna metabolicznie, dzięki czemu wykorzystywać
mogą nawet substancje trudno przyswajalne, takie jak węglo-
wodory do celów rozwojowych i wzrostowych. Bakterie G(-)
mają ścianę komórkową pokrytą dodatkową błoną zewnętrz-
ną, co większa ich odporność. Celem pracy była ocena wpływu
szkodliwości czy też jej braku na organizm człowieka, wyni-
kająca ze stosowania kosmetyków zawierających konserwanty
w tym głównie parabeny.
|
|
Historia konserwantów stosowanych
wkosmetykach
Historia konserwantów sięga starożytności, pierwsze sub-
stancje, których użyto jako konserwujące, to sól kuchenna,
w późniejszym czasie alkohol etylowy. Gwałtowny rozwój
nauk chemicznych w wiekach XIX i XX spowodował, że za-
częto stosować różne substancje syntetyczne w celu poprawy
wyglądu, trwałości, a także właściwości aplikacyjnych artyku-
łów kosmetycznych. Początkowo wykorzystywano takie kwa-
sy, jak: siarkowy, sorbinowy, benzoesowy, salicylowy i pocho-
dzące od nich ich sole. Jako środki konserwujące popularnością
cieszyły się także antybiotyki, jednak ze względu na efekty
uboczne, wynikające z ich stosowania, zrezygnowano z nich.
Parabeny to substancje konserwujące, obecnie najczęściej
wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym. Ich aktywność
przeciwdrobnoustrojowa została zauważona już kilkadziesiąt
lat temu. Jako środki konserwujące stosowano je od lat trzy-
dziestych XX wieku. Po raz pierwszy uzyskał je w roku 1924
Teodor Sabalitschak, który otrzymał substancję, mającą dzia-
łanie przeciwdrobnoustrojowe, aktywną tylko w środowisku
silnie kwaśnym. Po poddaniu procesowi estryfikacji kwasu
parahydroksybenzoesowego alkoholami alifatycznymi oraz
aromatycznymi zsyntezował związki o działaniu bakteriobój-
czym, działające w szerokim spektrum pH. Mechanizm dzia-
łania, a także skutki stosowania konserwantów na organizm
człowieka stanowią stale przedmiot wielu badań [1].
|
|
Ochrona przeciwdrobnoustrojowa
produktówkosmetycznych
Konserwanty należą do grupy substancji o działaniu zatrzy-
mującym rozwój bakterii oraz grzybów, w tym pleśni, a także
drożdży, co wpływa na zwiększenie „żywotności” kosmetyku,
chroni przed zmianą zapachu, konsystencji, wyglądu. Substan-
cje konserwujące dodawane są w celu zachowania jak najdłuż-
szej trwałości preparatów kosmetycznych. Produkty kosme-
tyczne zawierają w swoim składzie związki podatne na wpływ
drobnoustrojów. Aby utrzymać wysoką jakość wyrobów,
dodatek konserwantów jest nieunikniony. Wiadomo o ich ha-
mującym działaniu wobec powstawania produktów przemiany
materii drobnoustrojów, które mogą sprzyjać powstawaniu po-
drażnień skóry czy błon śluzowych człowieka.
|
|
Parabeny jako konserwanty produktów
kosmetycznych
Do najpowszechniejszych konserwantów stosowanych
w produktach kosmetycznych należą tzw. parabeny, czyli es-
try kwasy phydroksybenzoesowego, takie jak: metyloparaben
(parabeny metylu, paraben metylowy), etyloparaben (nazwy
analogiczne jak dla metyloparabenu), propyloparaben, butylo-
paraben, benzyloparaben [2]. Parabeny w kosmetykach mogą
występować także pod wieloma innymi nazwami:
•
Glutaraldehyde,
•
Tegosept,
•
Mycocten,
•
Nipasol,
•
oraz oznaczeniami, takimi jak E216 (paraben propylu), E218
(paraben metylu) i inne symbole w zależności od zastosowa-
nego parabenu.
Oprócz zastosowania w kosmetykach, używane są one rów-
nież jako konserwanty w produktach żywnościowych. Para-
beny są powszechnie stosowane jako środki konserwujące, ze
względu na aktywność przeciwbakteryjną (ta nie jest raczej
wysoka) i dużą aktywność przeciwgrzybiczą. Najczęściej sto-
sowane są w postaci mieszanin. Są aktywne w dużym zakresie
pH, mają szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego i są
najbardziej skuteczne wobec drożdży i pleśni. Są aktywne za-
równo wobec bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych,
przy czym aktywność ta jest większa wobec tych pierwszych
aniżeli wobec tych drugich. Wykazano aktywność przeciw
niżej wymienionym mikroorganizmom: gronkowiec złocisty
(
S. aureus
, Gram+), pałeczka okrężnicy (
E. coli
, Gram-), pałeczka
ropy błękitnej (
P. aeruginosa,
Gram-), kropidlak czarny (
Asper-
gillus niger Tiegh
, pleśń), grzyb z rodziny drożdżaków (
Candida
albicans
) [3]. Działanie przeciwbakteryjne parabenów wzmaga
się wraz ze wzrostem długości łańcucha ugrupowania alkilo-
wego [7]. Aby zminimalizować ilość stosowanych konserwan-
tów, stosuje się mieszaninę parabenów o różnej długości łańcu-
cha lub mieszaninę parabenów z innymi konserwantami (np.
pochodne formaldechydu) [4]. Mimo że parabeny znane są od
dziesięcioleci, ich antybakteryjno-antygrzybiczny mechanizm
działania nie jest do końca przebadany i często używa się ogól-
nego stwierdzenia, że mechanizm jest wielokierunkowy i po-
lega na oddziaływaniu parabenów na wiele różnych procesów
zachodzących w komórkach mikroorganizmów [5].
Oszacowano, że nawet około 90% produktów kosmetycz-
nych zawiera parabeny jako substancje konserwujące. Według
Amerykańskiej Agencji Żywności i Leków FDA (
Food and Drug
Administration)
są one obecne w ponad 22 000 receptur ko-
smetycznych. Dzięki nim, produkty te zachowują długotrwałą
