6 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
589
N
artykuł naukowy
psychologia
obowiązkom. Natomiast zbyt powolny awans prowadzi
do przeświadczenia, że starania i wysiłki pracownika nie
zostają nagradzane, wówczas przestaje się on starać lub
angażuje się wmniejszym stopniu [6, 9, 10, 11].
Bardzo ważne są zmiany fizjologiczne w organizmie
wywołane stresem, zarówno krótkotrwałym, jak i dłu-
gotrwałym. Jego działanie rozpatrywane jest w trzech
fazach i opiera się na fizjologicznej teorii stresu H. Sey-
lego. Wyróżniamy tutaj, po pierwsze, reakcję alarmową
ściśle związaną z fazą szoku i fazą przeciwdziałania
szokowi. Reakcja ta powstaje pod wpływem zadziała-
nia bodźca szkodliwego na organizm, który wywołuje
w nim zmiany. W pierwszej kolejności organizm przy-
gotowuje się do obrony (faza szoku), natomiast później
próbuje bronić się przed stresem poprzez zmiany fizjo-
logiczne w organizmie, np. poprzez wzrost ciśnienia
tętniczego krwi lub zwiększenie częstości oddechów. Po
drugie, wyróżnić można stadium odporności, w którym
organizm adaptuje się do działania czynników stresu,
próbuje w dalszym ciągu się przed nim bronić. Po trzecie,
mówimy o stadium wyczerpania, w którym organizm
przestaje się już bronić i ciągle jest pod wpływem stresu,
poddając mu się. Wszystkie reakcje fizjologiczne, nie mo-
gąc zachować równowagi, ulegają rozregulowaniu, co
prowadzi do wyczerpania organizmu. Głównym zjawi-
skiem jest gwałtowne załamanie, kryzys w środowisku
pracy, prowadzące do pojawienia się depresji w wyniku
długotrwałego stresu. Zmianom ulega zarówno stan
fizyczny organizmu, jak i psychika, widoczny jest brak
motywacji do działania. Bardzo częste jest również za-
przestanie jakichkolwiek kontaktów, czy to w środowi-
sku pracy, rodzinnym czy w gronie koleżeńskim [6, 11].
Objawami towarzyszącymi stresowi, w sferze fizycznej są:
problemy ze snem, brak koncentracji, zaburzenia trawie-
nia, zaburzenia układu krążenia, pocenie się, omdlenia.
Natomiast w sferze emocjonalnej częstymobjawem jest:
agresja, brak tolerancji, obniżona samoocena, nieuf-
ność gniew i bezradność.
Każdy człowiek przeżywa stres indywidualnie i wymie-
nione objawy nie muszą wystąpić u wszystkich, zależy to
głównie od charakteru człowieka oraz od jego odporności
na stres, jak i umiejętności radzenia sobie z nim.
|
WYPALENIE ZAWODOWE
Definicja wypalenia zawodowego pojawiła się wraz
z szybkim rozwojem dużych korporacji oraz zwięk-
szeniem miejsc pracy w zawodach „ukierunkowanych
na kontakt z ludźmi”. Stwierdzono, że wypalenie za-
wodowe stało się problemem społecznym. Wiele osób
zaprzeczało istnieniu tego zjawiska, natomiast później
nastąpiła zdecydowana zmiana, wśród wielu autorów
zwiększała się liczba badań empirycznych oraz zain-
teresowanie dotyczące wypalenia zawodowego [12, 13].
Według S. Jackson, C. Maslach, wypalenie zawodowe
to psychologiczny zespół wyczerpania emocjonalnego,
depersonalizacji oraz obniżonego poczucia dokonań oso-
bistych,którymożewystąpićuosóbpracującychzinnymi
ludźmi w pewien określony sposób. Według E. Aronson
i wsp. wypalenie zawodowe jest rezultatem długotrwałe-
go lub powtarzającego się obciążenia w wyniku długolet-
niej intensywnej pracy dla innych ludzi. Wypalenie jest
uświadomieniem sobie, że nie jesteśmy w stanie pomóc
naszym klientom i całkowicie zużyliśmy już własne siły.
Narzędziem pomiarowym, stworzonym przez
S. Jackson, C. Maslach, jest trójskładnikowy model wy-
palenia zawodowego. Jego wyznacznikami są: wyczer-
panie emocjonalne, depersonalizacja, obniżone poczu-
cie dokonań osobistych.
Wyczerpanie emocjonalne odnosi się do osoby, która
jest nadmiernie obciążona emocjonalnie, towarzyszy jej
stres oraz brak zniechęcenia do pracy. Wystąpić mogą
objawy o charakterze typowo somatycznym, jak: bóle
głowy, zmęczenie, bezsenność. Jest to początkowe sta-
dium pojawiania się trudności, z którymi człowiek nie
może sobie poradzić. To pierwsze stadium, w którym
objawy często są lekceważone, ponieważ nie mają one
jeszcze tak mocnego wpływu na nasze zdrowie i mogą
być zmniejszone poprzez wypoczynek lub inne czynno-
ści, które pomogą zregenerować organizm [1-5].
Drugie stadium to depersonalizacja, która dotyczy ne-
gatywnej lub obojętnej relacji w stosunku do osób, które
są podmiotami w pracy danej osoby i są one odbiorcami
pomocy. Praca nie ma żadnego sensu dla pracownika,
brakuje motywacji do wykonywania czynności, zatraca
się także kontakt pomiędzy kosmetologiem czy masaży-
stą a pacjentem/klientem. Praca wykonywana jest jakby
automatycznie, bez żadnych emocji ze strony pracownika.
Można powiedzieć, że pracownik lub kosmetolog traktuje
swojego klienta lub pacjenta przedmiotowo i wykonuje
wobec niego czynności z konieczności, ponieważ to nale-
ży do jego obowiązków. Zatraca się kontakt pomiędzy ko-
smetologiem czy masażystą a pacjentem. Coraz rzadziej
ukazują oni swoje emocje w stosunku do pacjenta, co na
pewno jest przez niego zauważalne.
Jako ostatnie pojawia się brak poczucia własnych
kompetencji i zadowolenia z wykonywania pracy,
przez co osoba nie angażuje się w sprawy zawodowe,
jest obojętna i wykonuje obowiązki według określo-
nego schematu. To stadium łączy ze sobą wszystkie
wymienione elementy, dodatkowo pojawia się silny
lęk związany z pracą, jej mała efektywność, wzrastają
negatywne emocje w relacji kosmetolog-pacjent, ma-
sażysta-pacjent, jak i kosmetolog-kosmetolog, masa-
żysta-masażysta. Częstym objawem jest negatywna
samoocena, co prowadzi do jeszcze większego prze-
świadczenia, że osoba ta jest na niewłaściwym miejscu.
