5 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
528
N
artykuł naukowy
dermatologia
zmian barwnikowych. Do czynników zewnętrznych oddziału-
jących na skórę należą czynniki środowiskowe, takie jak promie-
niowanie słoneczne, infekcje, uszkodzenia fizyczne i chemiczne,
sposób odżywiania, palenie papierosów czy stosowanie innych
używek. Wśród czynników wewnętrznych istotną rolę odgry-
wają: stan hormonalny organizmu oraz indywidualne predyspo-
zycje genetyczne determinujące szybkość starzenia się [4].
Wraz ze starzeniem się skóry połączenie skórno-naskórkowe
staje się bardziej płaskie i naskórek otrzymuje mniej składni-
ków odżywczych. Proliferacja i różnicowanie keratynocytów
odbywają się wolniej, tak jak odnawianie się komórek, co jest
skutkiem zmniejszonej zdolności samoregeneracji skóry. Pro-
dukcja włókien kolagenowych, elastyny, kwasu hialuronowe-
go i cząsteczek adhezyjnych dramatycznie spada. Warstwa
rogowa ulega dekonstrukcji i traci swoją spójność. W rezultacie
funkcja skóry jako bariery ochronnej staje się mniej efektywna
i następuje jej odwodnienie. Skóra staje się cieńsza, mniej ela-
styczna i mniej giętka [5]. Na odsłoniętych obszarach pojawiają
się nieregularne przebarwienia, które powstają na skutek prze-
wlekłego narażania skóry na działanie światła słonecznego.
Ilość dopa-dodatnich melanocytów w skórze zmniejsza się u lu-
dzi wraz z wiekiem. Zarówno na obszarach skóry osłoniętej, jak
i przewlekle eksponowanej na światło, spadek ten wynosi 10-20%
na każde 10 lat życia, a gęstość melanocytów jest około dwukrot-
nie większa w skórze odsłoniętej, niezależnie od wieku [2].
Do najczęściej występujących zaburzeń barwnikowych
skóry u pacjentów w podeszłym wieku należą starcze plamy
soczewicowate. Wraz z wiekiem wzrasta również ilość innych
defektów pigmentacji, należą do nichmiędzy innymi barwniko-
we rogowacenie słoneczne oraz przebarwione brodawki łojoto-
kowe. Wygląd starzejącej się skóry długotrwale eksponowanej
na UV w dużej mierze zależy od jej fototypu. U osób z fototy-
pem I lub II wg Fitzpatricka przewlekła ekspozycja na słońce
powoduje szybkie „wyczerpanie” mechanizmów naprawczych
skóry, co manifestuje się klinicznie zanikiem naskórka, ogni-
skami depigmentacji i zmianami pseudobliznowatymi. Częściej
występują piegi i znamiona, zwiększa się też skłonność do roz-
woju stanów przedrakowych i nowotworów złośliwych. Z kolei
u osób z fototypem III lub IV wg Fitzpatricka dochodzi do po-
budzenia mechanizmów obronnych i zmian hipertroficznych
w obrębie skóry – zmarszczki są głębokie, skóra jest szorstka,
gruba, opalona, pojawiają się plamy soczewicowate [6].
|
|
Plamy soczewicowate starcze
Plamy starcze (
Lentigo senilis
), zwane również plamami socze-
wicowatymi słonecznymi (
Lentigo solaris
), mają charakter prze-
barwień w kolorze od jasnobrązowych do czarnych, o zróżni-
cowanych kształtach i wielkości 3-12 mm lub więcej (fot. 1). Ich
nazwa związana jest z wyglądem zbliżonym do wyglądu zia-
ren soczewicy. Typową przyczyną ich powstawania jest prze-
wlekła w ciągu życia ekspozycja na promieniowanie słoneczne
[7]. W przeciwieństwie do plam soczewicowatych powstałych
w wyniku fotochemioterapii, mających tendencje do samoist-
nego, stopniowego ustępowania, plamy starcze są defektem
trwałym. Umiejscowione są w warstwie podstawnej naskórka,
co ma znaczenie w rokowaniu skuteczności terapii stosowa-
nych do ich usuwania.
Mogą pojawiać się już po 40. roku życia i wraz z wiekiem
stają się coraz liczniejsze i większe. Zwykle zlokalizowane są
w okolicach narażonych na nasłonecznienie, takich jak grzbie-
towe powierzchnie dłoni i przedramion oraz na twarzy i czole.
U kobiet występują również na prostych powierzchniach pod-
udzi, u mężczyzn natomiast typową lokalizacją jest odsłonięta
skóra głowy, szczególnie w obrębie łysiny starczej oraz okolice
karku [8]. Wielu autorów uważa, że tego typu wady pigmenta-
cji występują częściej u kobiet, które preferują mocne opalanie
i chętnie eksponują ciało na promieniowanie ultrafioletowe.
Statystycznie problem plam soczewicowatych dotyczy 30%
kobiet już po 30. roku życia i 90% po 50. roku życia [9]. Zmia-
ny te stanowią głównie problem kosmetyczny, lecz w każdym
przypadku należy rozważać diagnostykę różnicową w kie-
runku złośliwej plamy soczewicowatej oraz czerniaka. Wy-
stępowanie licznych plam soczewicowatych może skutkować
przeoczeniem potencjalnej zmiany nowotworowej, dlatego
wskazana jest ścisła obserwacja oraz okresowa kontrola on-
kologiczna, najlepiej z dokumentacją fotograficzną i badaniem
dermatoskopowym.
Rys. 1
Schemat budowy skóry z odniesieniem do głębokości działania poszczególnych metod
wykorzystywanych do redukcji przebarwień
Źródło:
[I]
Fot. 1
Plamy soczewicowate związane z wiekiem. Plamiste brązowe przebarwienia na grzbietowej
powierzchni rąk
Źródło:
[II]
