5 / 2017 / vol. 6
Kosmetologia Estetyczna
511
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
Istnieje również niezwykle wiele narracji, w których zdobie-
nie ciała jakobyprzykrywadoświadczenieprzemocy, uprzednio
na nim zapisane; stanowi symbol odrzucenia obcego i inwazyj-
nego obiektu, oswobodzenia. Jest metodą leczenia „zranionego
miejsca”, pozostałości bólu własnych doświadczeń. Wykonanie
tatuażu w kryzysowym okresie pozwala na poczucie się spójną
całością. Ulnik, porównując to do zaburzeń dermatologicznych,
wskazuje, iż znakowanie ciała często wskazuje na próbę obrony
jego granic, służy zakotwiczeniu „Ego” w ciele [1].
Jak już wspomniano wcześniej, wytworzenie „drugiej skóry”
poprzez naniesienie na nią znaków może świadczyć o „pseu-
doniezależności”, a tym samym zastępczo mieścić wnętrze jed-
nostki, jej aparat psychiczny, pozwalając na uniknięcie rozpa-
du własnego „Ja”. „Zdrowa” skóra, należycie pełniąca funkcję
ochronną, w znaczeniu psychoterapeutycznym daje poczucie
bezpieczeństwa. Gdy jest ona wadliwa lub „nie istnieje”, można
ją obrazowo nazwać „powłoką cierpienia”. Zamiast bowiem tro-
skliwie otaczać własne „Ego”, zdaje się je „więzić”.
Moment wykonania tatuażu, w szczególności pierwszego,
również rzadko kiedy jest przypadkowy. Na przykład okazuje
się nim uświadomienie sobie własnej homoseksualnej orien-
tacji, zmiana miejsca zamieszkania, narodziny dziecka. Zna-
kowanie ciała koresponduje więc często z bardzo osobistymi,
wręcz intymnymi obszarami doświadczeń jednostki. Następu-
je tu „podwójna prywatyzacja” tatuażu w chwili umieszczenia
go na ciele danej osoby, czyli uczynienia go osobistą własno-
ścią oraz podczas nadawania mu indywidualnych znaczeń [5].
Warto jednak zauważyć, że przekaz wykonanego trwałego
rysunku najczęściej jest skierowany do samego siebie, a nie do
szerokiej publiczności. Można więc zaryzykować stwierdzenie,
że nierzadko okazuje się swoistą metodą psychoterapii. Tatu-
aż, zarówno jego forma wizualna, jak i opisywany powyżej
osobisty przekaz, pozwala na wyrażanie ważnych treści toż-
samościowych i wywieranie wpływu na siebie, własne postę-
powanie, swoją codzienność. Stanowi narzędzie wewnętrznej
mobilizacji, motywujące do podjęcia działania, zapanowania
nad swoim życiem, wzięcia za nie odpowiedzialności; swoisty
„wentyl bezpieczeństwa” dający poczucie ulgi, uwalniający od
napięcia [1, 4].
|
|
Przemocwizualna
Tatuaż nierzadko stanowi też widoczny komunikat, że w życiu
danej osoby dzieje się coś niepokojącego. Jednostka, pozornie
zasłaniając swoje ciało, wyraźnie ujawnia swój ból. Celem zna-
kowania skóry, w przeciwieństwie do korzystania z zabiegów
chirurgii plastycznej, będących najczęściej próbą ujednolicenia
swojego wyglądu, dopasowania się do obowiązujących kano-
nów piękna, jest pragnienie bycia postrzeganym jako ktoś inny,
jako duma z odwagi bycia sobą. Można więc postawić hipote-
zę, iż skóra staje się opisywaną na początku barierą chroniącą
przed spotkaniem z inną osobą. Koreluje to na przykład z rów-
nież wspomnianym wcześniej ruchem punkowym, którego
istotą było upublicznianie swojego bólu. Wygląd zewnętrzny
punkowców komunikował ich stan wewnętrzny: wściekłość
i rozżalenie oraz często wzbudzał poczucie odrazy i zagrożenia.
W przypadku dysmorfofobii tatuaż może więc mieć także
podwójną rolę: zarówno odsłaniania, jak i zakrywania pew-
nych części ciała. Tym samym uwidacznia on skalę różnicy po-
między własnym „Ego” a zewnętrznym lub nawet wewnętrz-
nym światem jednostki. Oswojenie ciała jest równoznaczne
z zapanowaniem nad nim, poskromieniem jego naturalnych
procesów oraz kształtowaniem go jakoby na nowo, zgodnie
z własnymi wyobrażeniami.
Nasuwa się więc pytanie: z czego wynika potrzeba mnożenia
tatuaży i nieustannego poszukiwania nowych inspiracji, wzo-
rów? Osoby posiadające te trwałe rysunki na ciele twierdzą, że,
mimo swej pozornej trwałości, jak inne opakowania, nudzą się,
dezaktualizują; poza tym nie sposób pomieścić na ciele wszyst-
kiego, co jest do powiedzenia czy pokazania. Próba uchwycenia
swojego „Ja”, własnej tożsamości, jest więc ciągłym procesem,
a nie jednorazowym aktem.
Widoczne są tu też elementy myślenia magicznego; tatuaże
jako „magiczne” obiekty pozwalają na ingerencję w „Ego”, a tym
samym zmianę tożsamości. Mają wpływ na kierowanie energią
zapisaną w jednostce, w związku z czymmogą chronić przed za-
równo wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi zagrożeniami [1, 2, 4].
|
|
Swoista dekoracja
Wiele osób, opowiadając o swoich projektach tatuażu, wskazuje
na ich rolę dekoracyjną. Istotna jest więc dbałość o wygląd ze-
wnętrzny, postrzeganie estetyki, a tym samym autoprezenta-
cja, będące konsekwencją współczesnego „kultu ciała”. Trwałe
znakowanie ciała to niezwykle wygodna ozdoba, której „nie
trzeba zdejmować, jak eleganckiej biżuterii ani nakładać każ-
dego ranka, jak makijażu”. Nosząc ją, można czuć się zarazem
komfortowo, jak i „w swojej skórze”. Wzrost poczucia atrakcyj-
ności podnosi samoocenę, umożliwia uporanie się z brakiem
akceptacji własnego ciała czy kompleksami. Tatuaże, w zależ-
ności od potrzeb, dodają często także męskości lub kobiecości
oraz innych cech, społecznie pozytywnie kojarzonych z atry-
butami danej płci, na przykład twardości czy delikatności . Są
sposobem na pozbawienie się „bezpłciowości”. Rysunek na ciele,
o czym już wcześniej wspomniano, jest swoistą formą autokre-
acji, estetycznej samorealizacji, będącej wstępem do wprowa-
dzenia pomysłów na życie. Tatuowanie może więc stanowić
„refleksyjny estetycznie gest”, obiekt doznań poczucia przyjem-
ności czy nawet zachwytu, zwiększać własną wyrazistość.
Ten „estetyzacyjny moment” w wielu przypadkach polega na
zatarciu granic między życiem a sztuką, a artystycznym prze-
kształcaniem swojej codzienności. Niejednokrotnie bowiem zna-
kowanie ciała postrzegane jest jako tworzenie autorskiego pro-
jektu artystycznego na własnej skórze, porównywanej wówczas
do płótna, a nawet „prywatnej galerii”. Tatuaż często stanowi
wtedy „dzieło życia”, jedno z najistotniejszych, najbardziej czaso-
chłonnych i pracochłonnych dla danej jednostki [4].
