4 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
446
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
W pracy przedstawiono metody leczenia choroby nowo-
tworowej i ich skutki, związane ze stanem skóry pacjentów,
a także efekty niepożądane i dysfunkcje skóry, występujące
w okresie leczenia. Dokonano również przeglądu zabiegów
kosmetologicznych, pielęgnacyjnych i upiększających, z wyko-
rzystaniem aktualnego stanu wiedzy, które mogą pozytywnie
wpływać na jakość życia osób zgłaszających się do gabinetów
kosmetologicznych. Ponadto zwrócono uwagę na rolę kosme-
tologii w profilaktyce przeciwnowotworowej oraz w terapiach
wspierających dobrostan psychiczny osób, u których ją zdia-
gnozowano, oraz są one w trakcie lub po leczeniu.
METODYKA
Dokonano przeglądu internetowej bazy danych PubMed
z wykorzystaniem słów kluczowych, dotyczących tematyki
problemów skórnych towarzyszących leczeniu onkologiczne-
mu, pielęgnacji skóry w trakcie i po leczeniu onkologicznym,
upiększaniu ciała oraz wpływu psychiki na efekty terapeu-
tyczne z lat 2000-2017. Wyszukiwano prace w języku polskim
i angielskim o charakterze prac klinicznych, kazuistycznych
i przeglądowych. Do analizy zakwalifikowano prace, w któ-
rych pojawiły się następujące słowa klucze lub ich kombina-
cje: chemioterapia, radioterapia, zabiegi fizykalne, jakość życia,
henna, tatuowanie skóry.
WYNIKI ANALIZY PIŚMIENNICTWA
Problem stanu skóry i jej przydatków u pacjentów onkologicz-
nych, po zastosowaniu leczenia cytostatykami lub radiotera-
pią, jest złożony. Znajomość stosowanych w leczeniu onkolo-
gicznym terapii, mechanizmu ich działania, a także wpływu
wymienionych czynników na skórę wydaje się uzasadnione
w procesie kształcenia i pracy kosmetologa. Ta podstawowa
wiedza z zakresu onkologii pozwoli na lepszy dobór skład-
ników aktywnych w proponowanych zabiegach, zastosowa-
nie właściwych technik, z uwzględnieniem indywidualnych
wskazań i przeciwwskazań. Dzięki umiejętnemu postępowa-
niu możliwe jest również niwelowanie niepożądanych skut-
ków leczenia i zwiększenie poczucia własnej wartości chorych,
a zatem lepszy efekt terapeutyczny.
Choroby oraz defekty skóry, będące wynikiem stosowanego
leczenia onkologicznego, to nie tylko problem estetyczny. Ich
skutki mogą negatywnie wpływać na jakość życia zarówno
osoby chorej, jak i jego rodziny. Szpecące zmiany na skórzemogą
powodować różne reakcje, prowadzące do powstania proble-
mów natury emocjonalnej, a nawet do zaburzeń psychicznych.
Zostaje wówczas zaburzone funkcjonowanie chorego i obniże-
nie jego jakości życia, poprzez ograniczenie życia rodzinnego,
towarzyskiego, zawodowego czy seksualnego [4, 5].
METODY LECZENIA NOWOTWORÓW
I ICHWPŁYWNA SKÓRĘ
Stosowanymi w terapii onkologicznej metodami są: chemiote-
rapia, radioterapia, hormonoterapia, immunoterapia i leczenie
chirurgiczne. Skuteczne leczenie onkologiczne to ścisła współ-
praca wielu specjalistów, takich m.in. jak histopatolog, klinicysta
(chirurg, radioterapeuta, chemioterapeuta, internista), radiolog,
psycholog. Skutki uboczne leczenia zależą od zastosowanej tera-
pii, ale też od rodzaju nowotworu i jego umiejscowienia. Obecnie
istnieje tendencja do wykonywania zabiegów operacyjnych, któ-
remniej okaleczają pacjentów. Celem„oszczędzających” zabiegów
jest doszczętne usunięcie zmian nowotworowych, ale także uzy-
skanie możliwie jak najbardziej zadowalającego efektu [6].
Chemioterapia
Chemioterapia jest skuteczna w walce z komórkami nowo-
tworowymi, ale leki cytostatyczne nie są wystarczająco selek-
tywne i niszczą także zdrowe komórki, szczególnie te, które
szybko się dzielą, tj. komórki nabłonka, przewodu pokarmowe-
go i szpiku kostnego [7, 8]. Cytostatyki uszkadzają płaszcz hy-
drolipidowy skóry, co zwiększa przeznaskórkową utratę wody
TEWL (
Transepidermal Water Loss
) oraz wrażliwość na działa-
nie bodźców zewnętrznych. Skóra staje się bardziej narażona
na działanie patogenów. Zmiany, które zwykle obserwuje się
po ok. 2-3 tygodniach od pierwszej dawki stosowanego leku, to
łysienie, po około 6 tygodniach zanokcica, świąd, teleangiekta-
zje i przebarwienia, erytrodyzestezja dłoniowo-podeszwowa,
tzw. zespół PPE (
Palmar-Plantar Erythrodysesthesia
), której na-
stępstwami są m.in. hiperkeratozy, pęknięcia czubków palców
i pięt, często ból [9, 10]. W tabeli I przedstawiono klasyfikację
nasilenia objawów w zespole ręka-stopa. Objawy te występują
jako działanie niepożądane niektórych chemioterapeutyków,
a także leków celowanych.
Tabela 1
Klasyfikacja nasilenia objawów zespołu ręka-stopa wg wytycznych CTCAE v. 4.0
Stopień
zaawansowania
HFS wg CTCAE
v. 4.0
Charakter zmian
Stopień 0
Nie ma
Stopień 1
Nieznaczne zmiany na powierzchni skóry
(rumień, obrzęk lub hiperkeratoza)
Nie ma bólu
Stopień 2
Zmiany skórne (łuszczenie, pęcherze, krwawienia, obrzęk,
hiperkeratoza), z towarzyszącym bólem
Ograniczenie w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak:
przygotowywanie posiłków, zakupy, sprzątanie, obsługa telefonu
Stopień 3
Ciężkie zmiany skórne (łuszczenie, pęcherze, krwawienia, obrzęk,
hiperkeratoza), z towarzyszącym bólem
Wyraźne ograniczenie w wykonywaniu podstawowych czynności,
takich jak: jedzenie, ubieranie się, mycie, korzystanie z toalety,
wstawanie z łóżka, poruszanie się
Źródło:
[20]
Hormonoterapia
Hormonoterapia wdrażana w trakcie leczenia chorób nowo-
tworowych powoduje skutki podobne do menopauzy, a czasem
wręcz bardziej nasilone [11]. Antyestrogenowe działanie stoso-
wanych farmaceutyków powoduje suchość i zaczerwienienie
skóry, a także spadek jej gęstości i elastyczności. Odnotowano
również pojedyncze przypadki rumienia wielopostaciowego [12].
