4 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
371
N
artykuł naukowy
dermatologia i kosmetologia
Retinoidy. Mechanizm działania,
właściwości oraz zakres stosowania
w dermatologii i kosmetologii
Retinoids. Mechanism of action, properties and range
of application in dermatology and cosmetology
WSTĘP
Za retinoid uważa się każdą cząsteczkę o działaniu
biologicznym, która ma zdolność wiązania i akty-
wowania receptorów retinoidowych [1]. Poprzez
oddziaływanie na transkrypcję DNA, retinoidy
mogą modyfikować wzrost i różnicowanie komó-
rek, wywierać wpływ na immunomodulację oraz
wzrost nowotworu. Poprzez hamowanie tworzenia
mikrozaskórników, zmniejszenie liczby dojrzałych
zaskórników i wykwitów zapalnych oraz normali-
zowanie procesów dojrzewania i złuszczania miesz-
ków włosowych, retinoidy poprawiają obraz klinicz-
ny trądziku pospolitego. Obecnie grupa retinoidów
liczy ponad 2,5 tysiąca substancji. Liczne modyfi-
kacje naturalnie występujących cząstek przyczy-
niły się do wyodrębnienia trzech generacji retino-
idów. W miarę poznawania mechanizmu działania
i funkcji naturalnie występujących w organizmie
retinoidów tworzono nowe związki, najpierw na
podobieństwo znanych, a później także o odmien-
nej strukturze, mające jednak powinowactwo do
wybranych receptorów. Synteza związków selek-
tywnych względem poszczególnych receptorów
retinoidowych pozwoliła na powstanie nowych,
syntetycznych związków, mających lepszą skutecz-
ność przymniejszympodrażnieniu skóry. Dziś wiele
z nich znajduje zastosowanie w leczeniu dermatoz,
których etiopatogeneza związana jest z mechani-
zmami regulowanymi przez retinoidy, m.in.: trądzik
pospolity, łuszczyca, nowotwory, zapalenie miesz-
ków włosowych o etiologii bakteryjnej, oporny trą-
dzik różowaty, liszaj rumieniowaty [2].
otrzymano / received
10.05.2018
poprawiono / corrected
09.06.2018
zaakceptowano / accepted
28.06.2018
»
372
Aleksandra Czarnota
1,2
1.
Wydział Nauk
o Zdrowiu Uniwersytet
Jagielloński Collegium
Medicum
ul. Św. Anny 12
31-008 Kraków
2.
ul. Króla Kazimierza 31/4
35-061 Rzeszów
M:
+48 604 114 242
E:
Abstract
Retinoids are a wide group of compounds containing
vitamin A, its derivatives and other compounds acti-
vating retinoid receptors.
The aimof this paper was to present the mechanismof
action, properties of retinoids as well as their application
in the treatment of dermatological diseases and skin care.
It was shown that retinoids belong to the most ef-
fective anti-aging substances. Vitamin A smoothes the
skin out and gives it elasticity, reduces wrinkles and hy-
perpigmentation, increases the amount and activity of
fibroblast, stimulates collagen production. Retinoic acid,
as the most effective active substance, contributes to
alleviation of aging symptoms but retinol and its esters
also show beneficial effects.
Irritating properties and instability of vitamin A re-
strict its application in the cosmetic and pharmaceuti-
cal formulas.
Key words:
retinoids, retinol, retinoic acid, vitamin A,
isotretinoin, chemical peels
Streszczenie
Retinoidy stanowią szeroką grupę związków za-
wierającą witaminę A, jej pochodne oraz inne
związki aktywujące receptory retinoidowe.
Celem pracy było przedstawienie mechanizmu
działania, właściwości retinoidów oraz ich zastoso-
wanie w leczeniu schorzeń dermatologicznych, jak
również w pielęgnacji skóry.
Wykazano, że retinoidy należą do najbardziej efek-
tywnych substancji opóźniających procesy starzenia.
Witamina A wygładza i uelastycznia skórę, reduku-
je zmarszczki, zmniejsza przebarwienia, pobudza
aktywność i zwiększa liczbę fibroblastów oraz pro-
dukcję włókien kolagenowych. Kwas retinowy, jako
najbardziej skuteczna substancja czynna, umożliwia
łagodzenie objawów starzenia, jednak retinol i jego
estry również wykazują korzystne działanie.
Działanie drażniące i niestabilność witaminy
A to czynniki ograniczające jej stosowanie w recep-
turze kosmetycznej i farmaceutycznej.
Słowa kluczowe:
retinoidy, retinol, kwas retinowy,
witamina A, izotretynoina, peelingi chemiczne
