1 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
30
A
artykuł
kosmetologia
zbliżonego mechanizmu działania. Po raz pierwszy es-
trogenowe działanie substancji pochodzenia roślinne-
go – genisteiny (izoflawonu wyizolowanego z janowca
barwierskiego –
Genista Tinctoria
L.) opisano w 1931
roku. W toku kolejnych odkryć pojawiło się pojęcie fi-
toestrogenu. Należy pamiętać, że poza endogennymi
estrogenami na człowieka oddziałują również inne
związki, wykazujące aktywność estrogenną. Są to wła-
śnie fitoestrogeny (substancje pochodzenia roślinnego),
które nawet często nieświadomie dostarczamy z poży-
wieniem, mykoestrogeny (estrogeny grzybowe), które
normalnie nie powinny być obecne w diecie, oraz kse-
noestrogeny, pojawiające się w środowisku między in-
nymi w wyniku jego zanieczyszczenia przez przemysł.
Wszystkie trzy grupy określa się wspólnym mianem
estrogenów środowiskowych (rys. 1).
Fitoestrogeny są zróżnicowaną grupą, do której
zalicza się obecnie ponad 300 związków. Fitoestrogeny,
ważne z punktu widzenia kosmetologii, to izoflawony:
ganisteina, daidzeina, formononetyna, biochanina A,
glicyteina; lignany: sekoizolaricirezinol, matairezinol;
kumestany (pochodne kumenu): kumestrol; stilbeny:
resweratol oraz pueraryna i ekwol (metabolit daidze-
iny). Charakter fitoestragenowy wykazują również
triterpenoidy, dihydroksychalkony i kumaryny. Są to
substancje o hydrofobowym charakterze, o masie czą-
steczkowej znacznie poniżej 1000 kDa (np. dla ganiste-
iny czy biochaniny A w przybliżeniu 300 kDa). Mimo
zróżnicowanej budowy chemicznej fitoestrogeny są
strukturalnie podobne do naturalnych i syntetycznych
estrogenów (rys. 2).
|
|
MECHANIZM DZIAŁANIA ENDOGENNYCH
HORMONÓW
Endogenne estrogeny zwierzęce, w tym ludzkie, na-
leżą do hormonów sterydowych i są grupą hormonów
syntetyzowanych w jajnikach (17-
β
-estradiol), dodat-
kowo w okresie ciąży w łożysku i nadnerczach płodu,
a niewielkie ilości wytwarzane są również przez
jądra i korę nadnerczy. Z uwagi na ich hydrofobowy
charakter, hormony typu sterydowego z łatwością
przenikają przez błony komórkowe, mogąc połączyć się
ze swoimi receptorami. Znajdują się one w cytoplazmie
komórkowej. Po przyłączeniu liganda (estrogenu) zmie-
niona zostaje struktura receptora, a cały aktywny kom-
pleks zostaje przeniesiony do jądra komórkowego, gdzie
„wciska się” w określone miejsce DNA swoimi „palcami
cynkowymi” (receptory estrogenowe, podobnie jak
Rys. 1
Klasyfikacja estrogenów środowiskowych
