1 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
104
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
|
|
Perspektywy zastosowania PDT
Najbardziej obiecującym kierunkiem badań nad rozwo-
jem terapii fotodynamicznej w kosmetologii jest jej zasto-
sowanie w leczeniu zmian skórnych, wywołanych zbyt
silnym nasłonecznieniem, np. rogowacenie słoneczne,
mogące prowadzić do stanów nowotworowych. Terapię
fotodynamiczną stosuje się też w przypadku rogowace-
nia białego – rogowacenia błon śluzowych. Jest stosowa-
na w leczeniu trądziku, odpornego na inne formy lecze-
nia oraz trądziku różowatego. PDT umożliwia niszczenie
komórek mikroorganizmów, w tym bakterii, grzybów
i wirusów. Najważniejszą zaletą techniki fotodynamicz-
nej jest jej mała inwazyjność oraz mniejsza uciążliwość
zabiegu w stosunku do leczenia chirurgicznego.
|
|
Budowa orazwłaściwości porfiryny
i ftalocyjaniny
Zasadniczym elementem budowy porfiryny jest cha-
rakterystyczny makrocykl aromatyczny, złożony
z czterech pierścieni pirolowych połączonych mostka-
mi metinowymi, który tworzy układ sprzężonych wią-
zań podwójnych. Dzięki swojej budowie pierścień por-
firynowy może być zaangażowany w olbrzymią ilość
reakcji chemicznych, a poszczególne układy porfiryno-
we mogą się różnić właściwościami fizykochemiczny-
mi, np. rozpuszczalnością w wodzie i fotofizyką (rys. 1).
Porfiryny rozpuszczalne w wodzie dzielimy, ze wzglę-
du na rodzaj podstawnika, na anionowe i kationowe [1].
Na rysunku 1 zaprezentowano struktury porfiryn, któ-
re były obiektem naszych badań. Właściwości optyczne,
widma absorpcji (rys. 2) i emisji wskazują z jednej strony
na poprawność prowadzonych syntez, z drugiej pokazują
zmiany symetrii związków, co manifestuje się w inten-
sywnościach i rozszczepieniu pasm absorpcji i emisji.
Ftalocyjaniny (Pc) to najbar-
dziej znana i najbardziej liczna
grupa pochodnych (analogów)
porfiryn. W ostatnich kilku-
dziesięciu latach dzięki swoim
unikalnym właściwościom che-
micznym i fizycznym cieszy
się zainteresowaniem zarów-
no w celach poznawczych, jak
i w zastosowaniach praktycz-
nych. Kompleksy ftalocyjanin
metali (MPc) zawierają pierścień ftalocyjaniny, skoor-
dynowany z atomem metalu, położonym w centralnej
przestrzeni makrocyklu (rys. 3).
Zarówno porfiryny, jak i ftalocyjaniny charakte-
ryzują się obecnością intensywnych pasm absorpcji
w zakresie widzialnym, wysokimi współczynnikami
absorpcji, dość intensywną emisją w zakresie widzial-
nym
i bliskiej podczerwieni.
Wykorzystując możliwości ich chemicznej modyfi-
kacji poprzez wymianę centralnego atomu metalu oraz
przyłączenie różnych ligandów aksjalnych do atomu
metalu, można otrzymywać związki o bardzo różno-
rodnych właściwościach.
|
|
Cel badań
Cel badań wiąże się ściśle z zastosowaniem porfiryn
i ftalocyjanin jako fotosensybilizatorów (fotouczulaczy)
w fotodynamicznej terapii nowotworów zjawiska tok-
syczności ciemnej oraz ich skłonności do selektywnego
gromadzenia się w tkance nowotworowej [3].
|
|
Zastosowanie porfiryn
i ftalocyjanin w PDT i PDD
Terapia fotodynamiczna jest niepozbawiona wad. Wie-
le problemów jest związanych z ogólną toksycznością
porfiryn i ftalocyjanin. Chociaż kumulacja porfiryn na-
stępuje szybciej w tkankach chorych niż w zdrowych,
to jednak związki te są również pochłaniane przez
inne szybko rozwijające się tkanki, w tym także skórę,
co prowadzi do jej nadwrażliwości na światło.
Ftalocyjaniny oraz porfiryny, stosowanewmetodach
PDT, muszą spełniać szereg warunków. Najważniejsza
jest zdolność do katalizowania reakcji tworzenia się tle-
nu singletowego lub wolnych rodników. Pożądana jest
ich dobra rozpuszczalność w wodzie, DMSO i innych
nietoksycznych rozpuszczalnikach, co ma znaczenie
w ich przenikaniu do tkanek i komórek żywego organi-
zmu. W celu zwiększenia rozpuszczalności w komplek-
sach ftalocyjanin stosowanych w praktyce klinicznej,
a także tych, które rokują nadzieję na zastosowanie
w terapii nowotworów, podstawiane są hydrofilowe
grupy organiczne lub nieorganiczne.
Rys. 1
Struktura H2TPP:
a) PP(AA)
2
, b) AA=Ser, Ala [2]
a)
b)
Rys. 2
Widmo absorpcji TbTPP(acac) i H2TPP(ii) [1]
a)
b)
Rys. 3
a) Axialnie podstawiona metaloftalocyanina, b) bisftalocyanina lutetu
(optymalizowane struktury [12])
