1 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
103
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
Perspektywy zastosowania
układów z ftalocyjaninami
i porfirynami w kosmetologii
Perspectives of phthalocyanine
and porphyrin complexes application in cosmetology
|
|
Wprowadzenie
Pochodne porfiryny i ftalocyjaniny znajdują zastoso-
wanie w kosmetologii i dermatologii. Jako substancje
fotouczulające, stanowią niezbędny element terapii
fotodynamicznej PDT (
Photodynamic Therapy
) i diagno-
styki fotodynamicznej PDD (
Photodynamic Diagnostics
).
Terapia fotodynamiczna jest metodą leczenia, bazującą
na reakcji fototoksycznej, do której dochodzi w wyni-
ku oddziaływania substancji fotouczulającej i światła
o odpowiedniej dla danej substancji długości fali. Reak-
cja zachodzi jedynie w obecności fotouczulacza, którym
może być zarówno substancja wprowadzona z zewnątrz,
jak i jeden z metabolitów komórkowych. Fotouczulacze
charakteryzują się zdolnością do pochłaniania kwantów
energii przekazanej w formie światła, co powoduje ich
przejście w stan wzbudzenia, a następnie powrót do sta-
nu podstawowego z wypromieniowaniem porcji energii.
Fotouczulacz skumulowany w tkance nowotworowej
eksponowany na światło o odpowiedniej dla niego dłu-
gości fali emituje światło czerwone, co daje efekt czerwo-
nej fluorescencji ognisk nowotworowych. Zjawisko to jest
wykorzystywane w diagnostyce fotodynamicznej PDD.
Z pochodnej porfiryny określanej feoporofiryną zbu-
dowana jest cząsteczka chlorofilu. Chlorofil odgrywa
centralną funkcję w procesie fotosyntezy. Jest stosowany
jako naturalny barwnikw produkcji mydeł i kosmetyków.
Zmiana metalu lub drobne zmiany struktury pochod-
nych porfiryny silnie modyfikują właściwości fluorescen-
cyjne tych związków. Właściwości te są wykorzystywa-
ne do charakteryzowania centrów przebarwień skóry.
W kosmetykach wykorzystuje się utleniające właści-
wości niektórych porfiryn i ftalocyjanin, które przez
katalityczne reakcje utleniania bakterii rozkładających
składniki potu zapobiegają tworzeniu lotnych substan-
cji o nieprzyjemnym zapachu. Są składnikami dezodo-
rantów o przedłużonej aktywności.
»
104
|
|
Streszczenie
Fotouczulacze, w tym pochodne porfiryny, znajdują za-
stosowanie w kosmetologii i dermatologii. Stanowią pod-
stawowy element terapii i diagnostyki fotodynamicznej.
Ich rola sprowadza się do absorpcji światła i po ekspozy-
cji na światło laserowe o charakterystycznej długości fali,
niszczeniu komórek zmienionych chorobowo. Związki
te gromadzą się w głównie w tkankach chorobowo zmie-
nionych, co pozwala je selektywnie niszczyć, oszczę-
dzając tkanki zdrowe. Przedstawione badania dotyczą
właściwości fotofizycznych wybranych pochodnych
porfiryn, jako potencjalnych substancji fotouczulają-
cych, których zakresy absorpcji i fluorescencji mają zna-
czenie w zastosowaniach kosmetycznych. Prowadzone
badania pozwalają na zrozumienie wpływu struktury
substancji i jej modyfikacji na właściwości fotofizyczne.
Słowa kluczowe:
porfiryny, ftalocyjaniny, metalofta-
locyjaniny i porfiryny oraz ich rola jako fotouczulaczy
|
|
Abstract
Photoactivators, among others derivatives of porphyrin,
belong to a large group of compounds which have gained
considerable attraction in cosmethology and dermathology
owing to their application in photodynamic therapy of skin
and photodynamic detection of areas infected by tumor.
The most important is that these photoactivators cumulate
much more affectively in cancer cells than in healthy cells,
which allows selective extermination of sick cells. Presen-
ted results concern photophysical properties of selected
chemical derivatives as potential photoactivators, which
absorption and fluorescence range may be important in
cosmetic applications. Presented results of study help in
understanding the influence of structure and their modifi-
cations on photophysical properties compounds of interest.
Key words:
porphyrins, phthalocyanines, metallophthalocy-
anines and porphyrins and their function as photoactivators
otrzymano / received
06.07.2014
poprawiono / corrected
19.09.2014
zaakceptowano / accepted
22.12.2014
Janina Legendziewicz
1
Yurij Gierasymczuk
3
Aleksander Koll
1,2
Jerzy Jański
1
1.
Wydział Chemii
Uniwersytetu
Wrocławskiego
ul. F. Joliot-Curie 14
50-383 Wrocław
T:
+48 71 375 73 00
E:
janina.legendziewicz@
chem.uni.wroc.pl
2.
Niepubliczna Wyższa
Szkoła Medyczna
ul. Nowowiejska 69
50-340 Wrocław
3.
Instytut Niskich
Temperatur i Badań
Strukturalnych PAN
ul. Okólna 2
50-422 Wrocław
