5 / 2015 / vol. 4
Kosmetologia Estetyczna
504
N
artykuł naukowy
okulistyka
|
|
ANATOMIA I FIZJOLOGIA ROGÓWKI
Gałka ocznama kształt mniej lub bardziej zbliżony do kuli
oraz składa się z trzech błon i trzech komór. Błona włókni-
sta gałki ocznej to rogówka i twardówka. Błona naczynio-
wa gałki ocznej składa się z trzech części, tj. naczyniówki,
ciała rzęskowego i tęczówki. Błona wewnętrzna (czucio-
wa) gałki ocznej to siatkówka.
Komora przednia jest zawarta pomiędzy rogówką
a płaszczyzną tęczówki, komora tylna położona jest za
tęczówką. Największą przestrzeń oka zajmuje komora
szklista gałki ocznej [1].
Z klinicznego punktu widzenia wyróżnia się:
•
przedni odcinek oka, który utworzony jest przez ro-
gówkę, komorę przednią, tęczówkę, ciałko rzęskowe
i soczewkę;
•
tylny odcinek oka, który stanowią twardówka, na-
czyniówka, siatkówka, część gałkowa nerwu wzro-
kowego i ciało szkliste [2].
Rogówka to przezroczysta, przednia część błony
włóknistej oka, która łączy się z twardówką wzdłuż
okrężnej bruzdy twardówki na podobieństwo szkiełka
w zegarku. Istotną cechą rogówki jest jej przezroczy-
stość. Zawdzięcza ją budowie istoty właściwej, której
warstwy są ułożone równomiernie i równolegle do jej
powierzchni, oraz brakowi naczyń i osłonek licznie tu
występujących nerwów. Rogówka nie jest natomiast
wrażliwa na zmiany temperatury. Aby zachować przej-
rzystość, jest ona zwilżana przez ciecz łzową, dzięki
czemu nie wysycha ani nie ulega obrzękowi. Przednia
powierzchnia rogówki pokryta jest nabłonkiem przed-
nim, obficie unerwionym przez włókna nerwowe, po-
chodzące od nerwu trójdzielnego, dzięki czemu rogów-
ka jest bardzo wrażliwa na dotyk, ciała obce kurz czy
ziarenka piasku, wysychanie, podrażnienie chemiczne
i kontakt z jakimkolwiek ciałem obcym wywołuje silne
uczucie bólu. Pod wpływem tych bodźców następuje
odruchowe zamykanie powiek i łzawienie [1].
Do funkcji optycznych rogówki należą: prawidłowa
wielkość, gładka powierzchnia, równomiernie i prawi-
dłowo wypukła krzywizna oraz całkowita przejrzystość.
Prawidłowa rogówka jest lśniąca, gładka, przejrzysta
i równomiernie wypukła. Lśnienie rogówki jest zależne
od nieuszkodzonego nabłonka, pokrytego filmem łzo-
wym. Duże ubytki nabłonka widoczne są nawet gołym
okiem jako matowa część powierzchni rogówki [1].
|
|
ETIOPATOGENEZA
Pełzaki z rodzaju
Acanthamoeba
wywodzą się z róż-
nych środowisk i są izolowane z: gleby, kurzu, wody
(np. baseny kąpielowe, stawy, jeziora, woda słona, woda
wodociągowa, butelkowana woda mineralna) oraz
z nosa i gardła osób zdrowych [3]. Pierwsze przypadki
zakażenia pełzakami opisano w 1974 r. Po roku 1981
zaobserwowano (w Ameryce) szybki wzrost liczby
przypadków zapalenia rogówki, który osiągnął maksi-
mumw 1985 r. Pełzaki z rodzaju
Acanthamoeba
stały się
znanym i znaczącym czynnikiem ryzyka zapalenia ro-
gówki i nowym problemem epidemiologicznym. Istotny
wpływ na tak dużą inwazję pełzaków ma:
•
globalne ocieplenie klimatu,
•
wzrost populacji pacjentów z niedoborami immuno-
logicznymi,
•
większość, bo aż 85-88% przypadków tych zakażeń
związanych jest z noszeniem soczewek kontakto-
wych [4].
Pierwszym etapem inicjującym infekcję jest przy-
leganie pierwotniaków do powierzchni rogówki. Na-
stępnie dochodzi do ścieńczenia i martwicy nabłon-
ka, inwazji istoty właściwej rogówki oraz jej obrzęku
i martwicy. Badania patologiczne rogówek ludzkich
i zwierzęcych wykazały, że w przebiegu tej infekcji do-
chodzi do intensywnej odpowiedzi zapalnej, związanej
głównie z obecnością makrofagów i wielojądrzastych
komórek obojętnochłonnych.
Zapalenie rogówki wywołane przez te mikroorgani-
zmy występuje u osób immunokompetentnych i ogól-
nie zdrowych, z jednakową częstością u kobiet i u męż-
czyzn, jednostronnie, chociaż opisywano również
przypadki obuoczne. Głównym czynnikiem ryzyka
związanym z tą chorobą jest noszenie soczewek kon-
taktowych i stosowanie do ich pielęgnacji niesterylnej
wody destylowanej. Wszystkie typy soczewek kontak-
towych mogą powodować zapalenie rogówki o tej eto-
logii, przy czym 75% chorych stanowią osoby noszące
miękkie soczewki kontaktowe. Innymi czynnikami ry-
zyka są urazy rogówki oraz kontakt z zanieczyszczoną
wodą lub glebą, ale pierwotniaki te mogą także penetro-
wać przez nieuszkodzony nabłonek rogówki [3].
Charakterystycznym objawem subiektywnym jest
bardzo silny ból, nieproporcjonalny do nasilenia obja-
wów ocznych.
We wczesnych stadiach infekcji obserwuje się nie-
regularność nabłonka, komórki pseudodrzewkowate,
zmiany nabłonka i pojedyncze lub mnogie plackowate
nacieki w przedniej części istoty właściwej. Następnie
dochodzi do zlewania się nacieków, które przybierają
półksiężycowaty i pierścieniowaty kształt. Nacieki
pierścieniowate mogą być pojedyncze, mnogie lub czę-
ściowo zachodzące na siebie (fot. 1, 2).
