Page 45 - KE - 4.2013

271

Kosmetologia Estetyczna / 4 / 2013 / vol. 2

C

zynniki wpływające

na przenikalność

substancji

Czynniki mające wpływ na przenikalność substancji przez

warstwy skóry:

1. Biologiczne:

1.1. grubość membrany,

1.2. wiek,

1.3. przepływ krwi,

1.4. metabolizm,

1.5. uwodnienie,

1.6. obszar skóry,

1.7. stan skóry – choroby i stany zapalne.

2. Właściwości substancji przenikającej:

2.1. ciężar cząsteczkowy,

2.2. współczynnik podziału,

2.3. rozpuszczalność,

2.4. wiązanie z elementami strukturalnymi skóry,

2.5. stopień dysocjacji,

2.6. stężenie,

2.7. różnica stężeń poszczególnych substancji,

2.8. wielkość i kształt cząsteczki.

3. Baza kosmetyku:

3.1. właściwości penetracyjne,

3.2. obecność promotorów przenikania,

3.3. tworzenie okluzji,

3.4. obecność spc (substancji powierzchniowoczynnych),

3.5. uwalnianie związku czynnego,

3.6. aktywność termodynamiczna,

3.7. kwasowość i zasadowość roztworu - PH.

4. Czynniki fizyczne:

4.1. temperatura,

4.2. klimat,

4.3. pora dnia [2].

S

ubstancje wspomagające przenikanie

Substancje wspomagające przenikanie to składniki

zmniejszające funkcje barierowe skóry. Mogą one oddzia-

ływać na wiele sposobów:

1. Długotrwałe działanie wody, wskutek którego tworzą się

mikrotunele. Dzięki nimsubstancjemogą dyfundować.

2. Działanie niskocząsteczkowych alkoholi, które wy-

mywają lipidy cementu międzykomórkowego, zwięk-

szają rozpuszczalność bazy kosmetyku oraz zmieniają

uwodnienie keratyny.

3. Właściwości rozpuszczalników organicznych, które mogą

powodować wymywanie lipidów, usunięcie wody z obszaru

naskórka, zmianę struktury ciekłokrystalicznej cementu

międzykomórkowego, rozluźnienie struktur komórkowych.

Przykładem substancji, która zmienia strukturę ciekło-

krystaliczną cementu komórkowego, jest gliceryna. Dzięki

higroskopijnym właściwościom sprawia ona, że wodne prze-

strzenie pomiędzy lipidowymi warstwami cementu stają się

większe, co zwiększa przenikalność substancji hydrofilowych.

Inne substancje przyspieszające przenikalność to związki po-

wierzchniowo czynne o budowie amfifilowej, które oddziału-

jąc z proteinami, powodują pęcznienie warstwy rogowej i tym

samym zwiększają płynność lipidowego obszaru warstwy ro-

gowej.Przykładyinnychsubstancjiułatwiającychwchłanianie:

–

liposomy, nanosomy,

–

rozpuszczalniki - aceton, etanol, limonen, ksylen,

–

kwasy tłuszczowe – kaprynowy, mlekowy, linolowy,

linolenowy, oleinowy, palmitynowy,

–

detergenty,

–

związki jonowe – środki powierzchniowo czynne, np.

hialuronian sodu, askorbinian sodu,

–

estrykwasówtłuszczowych–octanbutylu, izopropyl,metyl,

–

substancje wiążące – liposomy, naftalen, monoksynol,

–

związki zaliczane do filtrów przeciwsłonecznych

w sprayu – padimat O, związki oktylu.

Składniki coraz częściej wykorzystywane w kosmetykach

wyszczuplających to kwas retinowy oraz kwasy alfa-hydroksy-

lowe zwane AHA. Retinol nie może być wykorzystywany w du-

żych stężeniachwpreparatach, jednak już przy stężeniach0,3%

można zauważyć satysfakcjonujące efekty. Retinol nie gwaran-

tuje efektu wyszczuplającego, ale poprawia wygląd skóry i uła-

twiaprzenikalnośćinnychsubstancjiwgłąbnaskórka.Podobne

działanie wykazują kwasy AHA – wzmagają keratynizację, po-

prawiają strukturę naskórka i zwiększają przenikalność.

W

pływ bazy kosmetyku na przenikalność

Baza kosmetyku może wpływać na przenikalność poprzez

wiązania z substancją aktywną lub poprzez uwodnienie

warstwy rogowej naskórka. Należy pamiętać, że po aplikacji

preparatu na skórę część wody odparowuje i tym samym

różnica stężeń substancji pomiędzy powierzchniowymi

a wewnętrznymi warstwami skóry wzrasta. Istotne jest

również powinowactwo składników aktywnych do bazy

i lipidów cementu. Jeśli powinowactwo jest większe do

bazy, substancja nie będzie dyfundować do warstwy rogo-

wej. Zastosowanie emulsji złożonych powoduje wolniejsze

uwalnianie substancji czynnej z podłoża, natomiast za-

stosowanie emulsji prostej pozwala na bardziej skutecz-

ne przekraczanie bariery naskórkowej. Postać żelowa jest

skuteczna ze względu na obecność etanolu, ponadto żel

tworzy hydrofilowy film na powierzchni naskórka. Podłoża

bezwodne, np. wazelinowe, tworzą trwałe kompleksy z sub-

stancjami lipofilowymi, powodując okluzję i zwiększając

poziom uwodnienia naskórka, co ma korzystny wpływ na

dyfuzję substancji hydrofilowych. Z drugiej strony zatrzy-

mują w strukturze substancje lipofilowe i uniemożliwiają

ich dyfuzję z podłoża. Formą podłoża, która charakteryzuje

się największą aktywnością i umożliwia najgłębszą pene-

trację, są systemy nośnikowe, np. liposomy. Są one zbudo-

wane z podwójnej warstwy fosfolipidów, w której można

umieścić substancje lipofilowe, natomiast w pęcherzyku

wodnym, który jest umieszczony w rdzeniu liposomu, moż-

na umieścić substancje hydrofilowe. Uwalnianie substancji

zachodzi w cemencie międzykomórkowym.

B

udowa chemiczna

substancji

i

jej wpływ na przenikalność

Przenikalność niejonowych związków chemicznych o ma-

łej lub średniej masie cząsteczkowej zależy od lipofilowości

– wraz z jej wzrostem rośnie ich przenikalność. Przykładem

jest kwas askorbinowy, który jest hydrofilowy, natomiast

poprzez jego estryfikację kwasem tłuszczowym powstaje

lepiej przenikający palmitynian askorbylu. Niskocząsteczko-

we higroskopijne substancje mogą penetrować do obszarów

wodnych i tym samym zwiększać ilość wiązanej wody. Przy-

kładem jest gliceryna. Dla substancji o budowie jonowej, ze

względu na nieprzepuszczalność warstwy rogowej, jedyną

drogą przenikania są przydatki skórne. Jednak ze względu

na zbyt małą powierzchnię, przepływ tą drogą jest niewielki.

Page 45 - KE - 4.2013 - Calosc flip