1 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
29
N
artykuł naukowy
biochemia
Właściwości oraz zastosowanie
fosfatydylocholiny roślinnej
w medycynie, farmacji i kosmetologii
Properties and application of plant phosphatidylcholine
in medicine, pharmacy and cosmetology
LECYTYNA ROŚLINNA JAKO ŹRÓDŁO
FOSFATYDYLOCHOLINY
Fosfolipidy są głównym składnikiem lecytyn roś-
linnych i zwierzęcych. Termin „lecytyny” pierwszyraz
został użyty przezMaurice Gobleya w 1850 r. i określił
on tym pojęciem wyciąg z żółtek jaj kurzych. Następ-
nie w 1867 r. Diakonow wyodrębnił z tego wyciągu
główny składnik fosfolipidowy – fosfatydylocholinę
i dlatego te dwa pojęcia używane są zamiennie [1, 2].
Według nomenklatury biochemicznej Między-
narodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej IUPAC
– IUB (
International Union for Pure and Applied Che-
mistry – International Union of Biochemistry
) reko-
mendowaną nazwą jest 3snfosfatydylocholina. Na-
tomiast według Międzynarodowego Towarzystwa
Lecytyn i Fosfolipidów.
ILPS (
International Lecithin and Phospholipid Socie-
ty
), lecytynę definiuje się jako mieszaninę glicero-
fosfolipidów (zarówno pochodzących od zwierząt,
roślin, jak i od mikroorganizmów), która zawiera
różnorodne substancje dodatkowe, takie jak: sfin-
gofosfolipidy, triacyloglicerole, kwasy tłuszczowe
i glikolipidy [3]. Z punktu widzenia producentów
lecytyn to produkt, który pochodzi z tzw. szlamów
pohydratacyjnych. Zawierają one ok. 65% fosfolipi-
dów, ok. 30% oleju i ok. 1% wody [1].
W dziedzinie, zajmującej się analizą olejów, za le-
cytyny uznaje się frakcje nierozpuszczalne w ace-
tonie, a rozpuszczalne w etanolu. Są to grupy sub-
stancji, towarzyszące tłuszczom otrzymywanym
z nasion roślin oleistych oraz z żółtek jaj. Surowe
lecytyny są mieszaniną, gdzie najważniejszą grupą
Małgorzata Kucia
Uniwersytet Ekonomiczny
w Krakowie
Wydział Towaroznawstwa
i Zarządzania Produktem
Katedra Chemii Ogólnej
ul. Sienkiewicza 5
30-033 Kraków
T:
+48 12 293 78 44
E:
»
30
otrzymano / received
14.12.2017
poprawiono / corrected
30.12.2017
zaakceptowano / accepted
19.01.2018
Abstract
Phospholipids play very important role in metabolic
processes. They are an ingredient of all biological mem-
branes, regulate enzymes activity as well as permeabi-
lity, transport and membrane potential. They are an
integral component of plasma lipoproteins and a ma-
jor constituent of plant and animal lecithins which are
widely used in medicine.
The aim of the paper was to presents phosphatidyl-
choline and its properties, commencing from the termino-
logyandnomenclature, throughmethods of its extraction,
physicochemical properties and differences between soy-
bean, rapeseed and egg phosphatidylcholine.
As a result of chemical and enzymatic modifications
we can obtain various forms of lecithin which are
widely used in the medicine, pharmaceutical, cosmetic
and food industry.
Key words:
phospholipids, lecithin,
phosphatidylcholine, emulsifying properties,
liposomes
Streszczenie
Fosfolipidy odgrywają bardzo ważną rolę w procesach
metabolicznych. Wchodzą one w skład wszystkich
błon biologicznych, regulują aktywność enzymów,
a także przepuszczalność oraz transport i potencjał bło-
nowy. Stanowią integralny składnik lipoproteinosocza,
są głównym składnikiem lecytyn roślinnych i zwierzę-
cych, które mają szerokie zastosowanie wmedycynie.
Celem niniejszej pracy była charakterystyka
fosfatydylocholiny, jej właściwości, począwszy od
terminologii i nomenklatury, poprzez sposoby jej
pozyskiwania, właściwości fizykochemiczne, a na
różnicach między fosfatydylocholiną sojową, rze-
pakową i jajową skończywszy.
Dzięki modyfikacjom chemicznym i enzymatycz-
nym można otrzymać różne postacie lecytyny, które
mają szerokie zastosowanie wmedycynie, przemyśle
farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym.
Słowa kluczowe:
fosfolipidy, lecytyna,
fosfatydylocholina, właściwości emulgujące,
liposomy
