Page 68 - KE 1.2013 - całość - web 2

66
vol. 2 \ 1 \ 2013 \ Kosmetologia Estetyczna
rzenie czy wstrząs krwotoczny. Jeżeli w przypadku sepsy
lub SIRS występuje także niewydolność wielonarządowa,
stosuje się wtedy określenia „ciężka sepsa” i „ciężki SIRS”.
O wstrząsie septycznym mówi się w przypadku wystą-
pienia ostrej niewydolności krążenia z głęboką hipoten-
sją, utrzymującego się mimo uzupełniania krwioobiegu
płynami krwiozastępczymi. MODS (Multiple Organ Dis-
function Syndrome) to zespół niewydolności wielonarzą-
dowej, objawiający się zaburzeniem funkcjonowania na-
rządów. Na tej podstawie „ciężką sepsę” określa się jako
sepsę z towarzyszącym MODS [1-4].
Tabela 1. Kryteria rozpoznania sepsy [4]
kryterium wartość
temperatura ciała >38oC lub <36 oC
tętno >90/min
częstość oddechów//ciśnienie
parcjalne CO2
>20/min // <32mmHg
leukocytoza//leukopenia//
rozmaz
>12000mm3//<4000mm3//<10%
niedojrzałych neutrofili
Ze względu na brak czynnika infekcyjnego jako kryte-
rium SIRS, niektórzy naukowcy postulują uznanie go za
odrębną postać kliniczną, a nie odmianę sepsy. SIRS to
stan sugerujący wystąpienie posocznicy, spowodowanej
jednak przez inne niż infekcyjne przyczyny. Na oddzia-
łach OIT (oddział intensywnej terapii) zapadalność na
SIRS wśród pacjentów waha się między 52% a 93%. SIRS
jest stanem alarmowym, w którym należy potwierdzić
lub wykluczyć czynnik infekcyjny jako przyczynę. Przy
potwierdzeniu tego czynnika mamy do czynienia z sepsą
[2]. Często jednak w wyniku np. wcześniejszej antybio-
tykoterapii, wynik posiewu krwi jest negatywny, mimo
istnienia czynnika infekcyjnego. Jest to kolejny powód
szerokiej dyskusji w środowisku lekarzy na temat defini-
cji sepsy oraz SIRS.
Najczęstszymi szczepami bakteryjnymi powodującymi
sepsę są: Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae,
pałeczki gram-ujemne (Haemophilus influenzae, Escheri-
chia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa,
Enterobacter sp., Salmonella sp., Serratia sp.), gronkowce
(Staphylococcus aureus, S.epidermidis) a także Enterococ-
cus sp., Listeria monocytogenes. W przypadku sepsy po-
wstałej w wyniku infekcji grzybiczej najczęstszym pato-
genem jest Candida albicans [1-4].
Wiele przypadków sepsy powodowanych jest przez pa-
łeczki gram-ujemne. Wynika to z budowy ich osłon ko-
mórkowych, zawierających lipopolisacharyd (LPS). Struk-
tura ta, zwana endotoksyną, wywołuje rozwój zakażenia,
aktywuje elementy układu odpornościowego do produk-
cji cytokin, czyli mediatorów reakcji zapalnej, dopro-
wadzających do uszkodzeń narządów wewnętrznych [4].
W Polsce wśród pacjentów przebywających na oddziałach
intensywnej terapii 31,5% ma objawy sepsy. Natomiast
umieralność pacjentów z sepsą w Polsce wynosi ok. 56% [1].
Sepsa - przyczyny infekcji
– – Kosmetyki zanieczyszczone mikroorganizmami
Osoby stosujące kosmetyki są przekonane o ich bez-
pieczeństwie oraz jałowości. Krajowe normy dotyczące
mikrobiologicznej czystości kosmetyków i środków hi-
gienicznych nie dopuszczają obecności w kosmetykach
następujących mikroorganizmów: rodzina Enterobacte-
riaceae, S. aureus, S. pyogenes, Enterococcus sp., Clostri-
dium perfringens, C. tetani. Pseudomonas aeruginosa, Can-
dida sp., Aspergillus sp. oraz Trichophyton sp. W przypadku
innych drobnoustrojów dopuszczalna jest ich śladowa
ilość w kosmetykach.
Niestety, zdarzają się przypadki zanieczyszczenia ko-
smetyków mikroorganizmami, których obecność jest za-
kazana. Zazwyczaj ilość mikroorganizmów jest tak mała,
że nie stanowi zagrożenia dla ludzi. Jednak stosowanie
takich kosmetyków u małych dzieci i osób starszych,
u których układ odpornościowy nie działa właściwie,
niesie ze sobą ryzyko wystąpienia sepsy. Jest ono naj-
większe na oddziałach szpitalnych i dotyczy zazwyczaj
większej grupy osób. Dochodzi tu często do kontamina-
cji produktów kosmetycznych, oraz sprzętu szpitalnego
w wyniku nieprzestrzegania przepisów BHP (przenosze-
nie drobnoustrojów między pacjentami poprzez personel
szpitala, niewłaściwa sterylizacja sprzętu szpitalnego,
brak zmiany rękawiczek jednorazowych między kontak-
tem z różnymi pacjentami i zakażonym sprzętem/prepa-
ratami oraz niewłaściwe przechowywanie i użytkowanie
kosmetyków oraz środków czystości. Mikroorganizmy
przenoszone są zazwyczaj na rękach personelu szpital-
nego. Znane są przypadki infekcji bakteryjnych u dzieci,
powstałych w wyniku stosowania kosmetyków skażo-
nych bakteriami. Przykładem mogą być infekcje odnoto-
wane w Arabii Saudyjskiej. W okresie od listopada 2008 r.
do stycznia 2009 r. w szpitalu King Abdulaziz University
Hospital w Jeddah w Arabii Saudyjskiej odnotowano 14
zakażeń noworodków wywołanych przez Serratia marce-
scens. Bakterie rozprzestrzeniane były poprzez szampon
dla dzieci. Niestety, w pięciu przypadkach rozwinęła się
sepsa, w wyniku której jeden noworodek zmarł [5]. W No-
wej Zelandii opisano przypadek śmierci czworga dzieci
w wyniku infekcji wywołanej przez Clostridium tetani,
bakterii przenoszonej przez talk. Opisywane były rów-
nież zakażenia Burkholderia sp. poprzez płyn do płukania
jamy ustnej oraz mleczko nawilżające [6]. Przypadki za-
nieczyszczeń kosmetyków znane są również w Polsce, we
wrześniu 2012 r. wycofano dwie partie płynu do kąpieli
dla dzieci ze względu na wykrycie w tych kosmetykach
śladowych ilości bakterii z rodzaju Serratia [7]. Kosme-
tyki nie są jedynym wektorem przenoszenia drobno-
ustrojów mogących wywoływać sepsę. Bardzo często
sepsa występuje po chirurgicznym leczeniu, szczegól-
nie w obrębie jamy brzusznej- 48% przypadków cięż-
kiej sepsy w polskich szpitalach. Drugim pod względem
częstości (30%) czynników powodujących ciężką sepsę
są schorzenia internistyczne, głównie układu oddecho-
wego. Dodatkowym zagrożeniem są narzędzia służące do
przeprowadzania endoskopii, transfuzji, intubacji, czy
cewnikowania. Przedłużony pobyt w szpitalu oraz długa
antybiotykoterapia, często powodująca wielolekoopor-
ność, to kolejny czynnik predysponujący pacjenta do by-
cia w grupie ryzyka wystąpienia sepsy.
Znane też są liczne zanieczyszczenia tzw. kosmetyków
kolorowych, szczególnie do makijażu oczu. Wśród pa-
togenów wykrytych w cieniach do powiek oraz tuszach
do rzęs wylicza się: Pseudomonas sp., Neisseria sp. Cory-
nebacterium sp., Moraxella sp., Acinetobacter sp., Staphy-
lococcus sp. Jednym z cięższych powikłań wywołanych
przez zanieczyszczony pałeczkami Pseudomonas sp. tusz
do rzęs było poważne uszkodzenie wzroku pacjentki [6, 8].