3 / 2019 / vol. 8
Kosmetologia Estetyczna
313
ARTYKUŁ NAUKOWY
KOSMETOLOGIA ESTETYCZNA
N
powinny być badania prowadzone na ludziach. Niemniej na-
leży pamiętać o sporej różnicy między człowiekiem a gryzo-
niami dotyczącej tempa i charakteru metabolizmu, grup krwi,
a także gatunkowo-specyficznej długości życia (mysz żyje 2
lata, a metabolizm zwierzęcia, w tym jego mitochondriów jest
40-krotnie szybszy niż człowieka) [4, 7, 8].
Nie tylko krew może mieć właściwości regeneracyjne. Po-
dobne efekty uzyskano w badaniach dotyczących jajników.
Z opublikowanych badań zespołu japońskiego (zespół badaw-
czy Noriko Kagawy, jednej z Tokijskich klinik) wynika, że gdy
starym samicommyszy przeszczepiono jeden, bądź oba jajniki
pobrane od osobników młodych, odzyskiwały one nie tylko
płodność, ale żyły nawet o 40% dłużej [4]. Inne badania pro-
wadzone w Utah State Uniwersity wykazały, że stare osobni-
ki z przeszczepionymi młodymi jajnikami charakteryzują się
wyższą odpornością na infekcje, a ich metabolizm był bardziej
korzystny [1, 4, 7-9].
FARMAKOLOGIA
Obecnie intensyfikowane są badania nad wykorzystaniem
środków farmakologicznych w celu wydłużenia czasu życia
ludzi. Okazuje się, że co najmniej kilka leków zatwierdzonych
do stosowania u ludzi, działa również na mechanizmy komór-
kowe [2, 10]. Ingerencja w nie pozwala na przedłużenie życia.
Udowodniono, że niektóre z tych preparatów mają zdolność
przedłużania średniego i maksymalnego czasu życia u myszy
i innych zwierząt laboratoryjnych [2, 3, 10].
W roku 2016 rozpoczęto pierwsze badania kliniczne spraw-
dzające czy metformina – lek popularny w leczeniu cukrzycy,
spowalnia starzenie u ludzi. Naukowo stwierdzono, że osoby
chore na cukrzycę starzeją się szybciej niż ludzie zdrowi [3, 10].
Przyczyną tego jest fakt, że glukoza poprzez przyłączenie do
wolnych grup aminowych modyfikuje białka w organizmie
chorej osoby. Metformina, jak wykazały badania epidemiolo-
giczne, ma działanie przeciwnowotworowe. Osoby przyjmu-
jące ten specyfik rzadziej zapadają na nowotwory złośliwe [3].
Metformina korzystnie wpływa również na pracę układu ser-
cowo-naczyniowego, ponadto, jak wynika z badań brytyjskich
przeprowadzonych w 2014 roku, osoby starsze chorujące na
cukrzycę a przyjmujące metforminę żyją o 15% dłużej niż gru-
pa kontrolna osób niechorujących. Osoby te żyły też dłużej od
pacjentów chorych przyjmujących inne leki – pochodne sul-
fonylomocznika, co sugeruje, że nie samo leczenie cukrzycy
odpowiada za obserwowany efekt, a właśnie stosowanie w te-
rapii metforminy [3, 10]. Sammechanizmmolekularny takiego
działania metforminy nie jest do końca jasny, niemniej wiado-
mo, że ma wpływ na działanie insuliny i działa hamująco na
szlak biochemiczny mTOR [2, 3, 10].
PROCESY MOLEKULARNE mTOR
Gdy w roku 2001 Valter Longo z Uniwersytetu w Południowej
Kalifornii zauważył, że głodzone komórki drożdży żyją dłużej,
stwierdzono, że za efekt ten odpowiada kaskada procesów mo-
lekularnych zwana mTOR [3]. Tak nazywany jest też kluczowy
enzym tego szlaku regulującego metabolizm komórkowy. Podob-
ne efekty jak głodzenie wywołuje preparat znany jako rapamy-
cyna, wyizolowany z bakterii glebowych zWyspyWielkanocnej
(w języku autochtonów Rapa Nui – stąd nazwa). Kiedy dochodzi
do aktywacji mTOR komórka metabolizuje intensywnie, a kiedy
mTOR zostaje zablokowany np. przez rapamycynę lub poprzez
głodzenie, metabolizm komórkowy spowalnia. Ma to wpływ
na długość życia komórek. Wiadomo obecnie, że głodzenie i re-
strykcja kaloryczna są czynnikiemwydłużającymżycie zwierząt
laboratoryjnych [2]. Ponadto rapamycyna znalazła obecnie zasto-
sowanie jako immunosupresant i lek przeciwnowotworowy. Gdy
myszom zaaplikowano rapamycynę (ośrodki badawcze w USA,
San Antonio w Teksasie i Ann Arbor w Michigan oraz Bar Har-
bor wMaine) mysie samice żyły 13% dłużej, a samce o 9% dłużej.
Problemem ze stosowaniem przeciwstarzeniowym rapamycyny
jest jednak to, że silnie osłabia ona działanie układu odpornościo-
wego. Nie wiadomo zatem czy uzyskane w warunkach laborato-
ryjnych efekty mogłyby zaistnieć poza laboratorium. Niemniej
warto w tym kontekście wspomnieć o badaniach przeprowadzo-
nych w Danii, które wykazały, że zdrowi stulatkowie charakte-
ryzowali się obniżoną aktywnością mTOR [3].
Rapamycyna staje się także lekiem skutecznymw terapii rzad-
kiej chorobymitochondrialnej jaką jest Zespół Leigha [11]. Badania
przeprowadzone namysimmodelu choroby potwierdziływpływ
inhibitora kinazy mTOR, jakim jest rapamycyna, na opóźnienie
progresji choroby i wydłużenie czasu przeżycia zwierząt. Wkon-
tekście omawianej roli dysfunkcji mitochondriów w procesie
starzenia, badania te mogą mieć spore znaczenie w profilaktyce
i strategiach postępowań przeciwstarzeniowych. W 2013 roku
czasopismo Science opublikowało artykuł opisujący doświadcze-
nia przeprowadzone na mysimmodelu Zespołu Leigha [11]. Zwie-
rzętom podawano rapamycynę i odnotowano korzystne efekty
takiej terapii, między innymi zapobieganie degeneracji układu
nerwowego (uszkodzeń mózgu) [2, 3, 11, 12].
SUBSTANCJE SPOWALNIAJĄCE PROCESY STARZENIA
Starzenie nie jest chorobą i rozpatrywane musi być jako efekt sze-
regu procesów molekularnych przebiegających na poziomie sub-
komórkowym, a także wyższych poziomach organizacji życia [13].
Nadal poszukiwane są substancje mające wpływ na spowolnienie
tych procesów. Potencjalnych, nowych czynników przeciwstarze-
niowych testuje się obecnie bardzo dużo. Przykładem jest akarboza,
lek stosowanyprzeciwko cukrzycy, któryznaczącoprzedłuża życie
mysim samcom. Lek hormonalny, alfa-estradiol, także spowalnia
starzenie. Czynniki stosowane w terapii nowotworów mogą być
potencjalnie wykorzystywane do usuwania ze starzejącego się or-
ganizmu komórek, których funkcjonowanie jest zaburzone i mogą
być potencjalnymzagrożeniemdla całego organizmu [2, 3, 4].
