2 / 2018 / vol. 7
Kosmetologia Estetyczna
164
artykuł naukowy
Kosmetologia Estetyczna
N
WSTĘP
Wygląd zewnętrzny jest wizytówką każdego człowieka. Ko-
biety od tysięcy lat dbają o to, by wyglądać atrakcyjnie oraz
by ich ciało było pozbawione zmian, uznanych za defekty ko-
smetyczne. Bywają jednak problemy skórne, które pojawiają
się nagle i są niemożliwe do całkowitego usunięcia za pomocą
metod kosmetologicznych. Przykładem takiego defektu są roz-
stępy (
Striae distensae)
. Po raz pierwszy w literaturze zostały
opisane przez Roederer w 1773 r. Histologiczne opisy sporzą-
dzone zostały w 1889 r. przez Troisier & Menetrier. Rozstępy
atroficzne zdefniował w roku 1936 Nardelli, opisując zaobser-
wowane przez siebie zmiany skórne [1].
Rozstępy to powszechnie występujący problem, na który,
pomimo rozwoju nowych technologii, w zakresie kosmetologii
nie znaleziono dotychczas rozwiązania. Jak wskazuje świa-
towe piśmiennictwo, można jednak zapobiec powstawaniu
zmian poprzez wdrożenie działań prewencyjnych. Częstotli-
wość występowania tego schorzenia waha się od 5% do 35%.
Rozstępy występują 2,5 razy częściej u dziewcząt niż u chłop-
ców. Problem
striae distensae
dotyczy niemal 90% kobiet w cią-
ży, niespełna 70% dziewcząt i 40% chłopców w okresie dojrze-
wania. Najczęstszą lokalizacją rozstępów są piersi, brzuch, uda,
biodra i pośladki [2, 3].
Zmiany te bywają kłopotliwe również dla kulturystów i in-
nych sportowców zwiększających masę mięśniową, a także
u ludzi przewlekle stosujących preparaty steroidowe, zarówno
zewnętrznie, jak i ogólnie, oraz cierpiących na chorobę Cu-
shinga [4]. Nie zawsze ich pierwsze symptomy oraz lokaliza-
cja pozwalają na niezwłoczne wdrożenie terapii, ponieważ ze
względu na ich formę białych cieniutkich prążków często nie
mamy świadomości ich istnienia.
Wszystkie kosmetologiczne metody terapeutyczne mogą
jedynie poprawić wygląd istniejących rozstępów, jak donosi
piśmiennictwo, nie mogą ich usunąć całkowicie [5]. Dlatego też
działania prewencyjne mają kluczowe znaczenie. Bardzo waż-
nym elementem, zapobiegającym powstawaniu zmian, jest
kontrola nagłego przyrostu, ale i spadku masy ciała. Można
również korzystać z zabiegów pielęgnacyjnych proponowa-
nych przez salony kosmetologiczne i dermatologiczne, poma-
gających w prewencji powstawania rozstępów.
Etiopatogeneza
Przyczyną pojawienia się rozstępów na skórze jest degrada-
cja włókien kolagenu i elastyny, spowodowana nagłym roz-
ciąganiem skóry, które stanowią elementy podporowe skóry
odpowiedzialne za jej napięcie, grubość, sprężystość i elastycz-
ność. Samo rozciągnięcie skóry nie jest jedynym powodem
występowania tego zjawiska. Jego przyczyny nie są do koń-
ca poznane, ale wiadomo, że podstawową rolę w jego genezie
odgrywają zmiany hormonalne. Upośledzają one prawidłową
syntezę włókien podporowych skóry, a w efekcie powstają
niepełnowartościowe – kruche i mniej elastyczne struktury.
Na powstawanie rozstępów może także mieć wpływ ubogiej
w składniki diety, która nie zapewnia niezbędnych substancji
do prawidłowego funkcjonowania skóry. Opisywana jest rów-
nież genetycznie uwarunkowana skłonność do powstawania
rozstępów, na co nie mamy wpływu, ale możemy eliminować
egzogenne czynniki sprzyjające powstawaniu tych zmian [6].
Zazwyczaj pojawienie się rozstępów występuje bezobjawo-
wo, niekiedy może towarzyszyć temu zjawisku lekki świąd,
rzadziej pieczenie i ból [7, 8].
Etiologia rozstępów w sytuacjach klinicznych budzi kontro-
wersje ze względu na zmienność przyczyny powstania.
Striae
distensae
wydają się być spowodowane przez rozciąganie się
skóry. Aby doszło jednak do powstania zmian, musi dojść do
deformacji włókien kolagenowych i sprężystych w skórze
właściwej [9]. Zmiany te obserwuje się przy nagłym przyro-
ście masy mięśniowej oraz tłuszczowej, przypisując je otyłości
bądź osobom uprawiającym kulturystykę lub inne sporty.
Innymi stanami fizjologicznymi predysponującymi do pojawie-
nia się rozstępów są okres dojrzewania oraz ciąża [10]. Podczas
nagłego rozciągania się skóry towarzyszą im również zmiany
hormonalne, które zwiększają ryzyko powstania rozstępów [11].
Rozstępy występują także przy zaburzeniach endokryno-
logicznych związanych z nadmiernym wydzielaniem korty-
kosteroidów przy nadczynności nadnerczy, na przykład w ze-
spole i chorobie Cushinga.
Zespół Cushinga to cały przekrój zaburzeń wynikających
z nadmiernej ilości glikokortykosteroidów – hormonów ste-
rydowych, produkowanych przez nadnercza. Kluczowy
w mechanizmie zaburzeń jest hormon kortyzol, produkowa-
ny w korze nadnerczy, wydzielany w sytuacjach stresujących.
Wwarunkach prawidłowych jego pulsacyjne wydzielanie jest
związane z rytmem naszego życia. Najwyższy poziom stwier-
dzany jest rano, najniższy wieczorem [12]. Hormony korty-
kosteroidowe doprowadzają do upośledzenia funkcji fibrobla-
stów, co w konsekwencji wpływa na mniejszą wytrzymałość
włókien kolagenowych i elastynowych [13]. Rozstępy w takim
wypadku stają się znacznie większe i bardziej widoczne.
Do powstania tych zmian przyczynia się także przewlekłe
używanie kremów, płynów bądź tabletek steroidowych poda-
wanych miejscowo bądź ogólnie. Są one przyczyną uszkodze-
nia funkcji fibroblastów, produkujących włókna elastynowe
i kolagenowe o mniejszej wytrzymałości na rozciąganie [14].
Obraz kliniczny
Rozstępy to linijne zmiany, przypominające swym wyglądem
blizny. Tworzą się stopniowo i mają wyraźne granice. Na po-
czątku mają kolor czerwony (
striae rubra
), później przybierają
barwę perłowobiałą (
striae alba
). W obrębie zmian skóra jest
pozbawiona przydatków wydzielniczych i włosów [7, 8].
W obrazie klinicznym wyróżniamy dwa etapy rozwoju:
•
faza zapalna (
striae rubra
), czyli do około 3 miesięcy, wystę-
pują pręgi w kolorze czerwono-niebieskawym,
•
faza zanikowa (
striae alba
), kiedy pręgi stają się bledsze,
przyjmują kolor perłowobiały, przypominając blizny [15].
